THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/01/2024 (The Economist)

Wednesday, January 10, 2024

THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/01/2024 (The Economist)

THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/01/2024

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

09/01/2024

[GH1] https://nghiencuuquocte.org/2024/01/09/the-gioi-hom-nay-09-01-2024/

Không kích của Israel ở miền nam Lebanon đã giết chết một chỉ huy cấp cao của Hizbullah, một nhóm chiến binh do Iran hậu thuẫn. Cuộc tấn công được thực hiện sau khi ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cảnh báo xung đột ở Trung Đông “có thể dễ dàng di căn lan rộng” trong bối cảnh ông công du 5 ngày tới khu vực. Ông sẽ đến thăm Ả Rập Saudi vào thứ Hai trước khi tới Israel, nơi ông dự kiến sẽ thúc giục các quan chức nỗ lực tránh thương vong cho dân thường ở Gaza. Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu thề sẽ tiếp tục chiến đấu cho đến khi Hamas bị loại bỏ.

Tổng thống Somalia, Hassan Sheikh Mohamud, cảnh báo Ethiopia không nên tiến tới thỏa thuận với Somaliland, một khu vực ly khai của Somalia, về quyền tiếp cận Biển Đỏ. Thỏa thuận sẽ chứng kiến Ethiopia đổi cổ phần của hãng hàng không quốc doanh Ethiopian Airlines cho Somaliland để đổi lấy một hành lang xuyên lãnh thổ đến bờ biển. Ông Mohamud cho biết ông sẽ “thực hiện mọi biện pháp cần thiết” để bảo vệ “lãnh thổ Somali.”

Cổ phiếu Boeing giảm 8,6% trong phiên giao dịch sớm sau khi cánh cửa của một chiếc 737 Max 9 bị rơi ra trong chuyến bay của Alaska Airlines hôm thứ Sáu. Vụ tai nạn khiến cơ quan quản lý Mỹ cấm các máy bay cùng mẫu, đồng thời làm giảm giá cổ phiếu của Spirit AeroSystems, một nhà cung cấp lớn của Boeing. Cổ phiếu của Alaska Airlines và United, một hãng hàng không lớn khác, cũng sụt giảm.

Élisabeth Borne từ chức thủ tướng Pháp. Được biết đến như một nhà kỹ trị hiệu quả, bà Borne là người phụ nữ thứ hai giữ chức vụ này. Cũng như bà Borne, tổng thống Emmanuel Macron đang có tỷ lệ ủng hộ thấp, và dự kiến sẽ cải tổ nội các để củng cố đảng trung dung của ông trước phe cực hữu đang trỗi dậy. Gabriel Attal, bộ trưởng giáo dục 34 tuổi, được cho là có khả năng thay thế bà.

Johnson & Johnson tuyên bố sẽ chi 2 tỷ USD để mua Ambrx Biopharma, một công ty công nghệ sinh học chuyên phát triển các liệu pháp điều trị ung thư mới. Được gọi là liên hợp thuốc kháng thể, phương pháp điều trị này từng tạo ra một loạt các thương vụ hợp nhất và mua lại của các công ty dược phẩm khác như Pfizer và AbbVie. Cổ phiếu của Ambrx tăng vọt trong phiên giao dịch đầu ngày thứ Hai.

Nga tấn công Ukraine bằng một loạt tên lửa và máy bay không người lái, tiếp tục chiến lược nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của nước này trong mùa đông thứ hai liên tiếp. Các cuộc không kích đã giết chết 4 thường dân và khiến 15.000 người không có điện trong thời tiết lạnh giá. Trong khi đó, các đòn tấn công của Ukraine vào Nga khiến chính quyền phải sơ tán khoảng 300 người khỏi thành phố biên giới Belgorod.

TIÊU ĐIỂM

Mỹ cố gắng ngăn xung đột ở Gaza lan rộng

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken sẽ đến Israel vào thứ Ba – chuyến thăm thứ tư của ông kể từ tháng 10. Trong chuyến công du khu vực kéo dài một tuần, ông đang cố gắng giữ cho cuộc chiến giữa Israel và Hamas không lan thành xung đột khu vực. Trong thời gian dừng chân ở Qatar, ông cảnh báo xung đột “có thể dễ dàng di căn lan rộng.” Nhưng có lẽ nó đã di căn rồi.

Hôm thứ Hai, một cuộc không kích của Israel ở miền nam Lebanon đã giết chết chỉ huy của lực lượng Radwan, một đơn vị đặc công tinh nhuệ của nhóm chiến binh Hizbullah. Nó diễn ra chỉ vài ngày sau đòn tấn công bằng máy bay không người lái của Israel vào Beirut làm chết Saleh al-Arouri, một trong những thủ lĩnh hàng đầu của Hamas. Khi Israel bắt đầu rút bớt binh sĩ khỏi Gaza, các đòn tấn công ở Lebanon đang làm dấy lên lo ngại nước này sẽ chuyển trọng tâm và mở rộng giao tranh lên mặt trận phía bắc. Cho đến hiện tại, Tel Aviv vẫn tỏ ra thận trọng. Nhưng các quan chức Mỹ ngày càng lo ngại sự thận trọng của Binyamin Netanyahu sẽ không kéo dài.

Liệu Trump có thể bị kiện ở toà hình sự?

Vào thứ Ba, các luật sư của Donald Trump sẽ cố gắng thuyết phục một tòa án ở Washington, DC, bác bỏ vụ kiện về gian lận bầu cử của cựu tổng thống. Các cựu tổng thống không thể bị kiện ra tòa dân sự vì những hành động mà họ đã thực hiện khi đương nhiệm có liên quan đến nhiệm vụ công. Nhưng ông Trump muốn “quyền miễn trừ tuyệt đối” này được mở rộng sang cả toà hình sự. Các luật sư của ông nhấn mạnh nếu không có sự bảo vệ rộng rãi như vậy, “các cuộc truy tố có động cơ chính trị” sẽ ám ảnh các tổng thống tương lai. Trong lập luận phản bác, công tố viên Jack Smith cho rằng âm mưu lật ngược kết quả bầu cử không cấu thành nhiệm vụ công.

Ông Smith biết sẽ có khó khăn phía trước. Hồi tháng 12, ông đã yêu cầu Tòa Tối cao bỏ qua quy trình kháng cáo thông thường và trực tiếp giải quyết. Yêu cầu của ông bị từ chối, nhưng vấn đề có thể sẽ quay lại bàn làm việc của các thẩm phán trong vòng vài tuần. Phiên tòa, dự kiến bắt đầu vào ngày 4 tháng 3, là một trong năm phiên tòa mà ông Trump sẽ phải đối mặt trong năm 2024. Bất kỳ sự chậm trễ nào cũng có thể khiến phán quyết bị lùi về sau ngày bầu cử.

Các thử thách cho thị trường năng lượng 2024

Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ EIA sẽ công bố dự báo hai năm một lần về thị trường năng lượng vào thứ Ba. Triển vọng có vẻ ảm đạm. Ở Biển Đỏ, Mỹ đang cân nhắc tấn công Houthi, một nhóm chiến binh Yemen thường xuyên tấn công các tàu trong tuyến đường vận chuyển 8-10% lượng dầu và khí đốt trên biển của thế giới. Căng thẳng gia tăng ở Trung Đông có nguy cơ lôi kéo các quốc gia vùng Vịnh vào cuộc chiến của Israel với Hamas. Trong khi đó, Nga tiếp tục tấn công Ukraine, cho thấy các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với các dự án khí đốt của nước này sẽ không sớm kết thúc. Bất kỳ leo thang nào ở Biển Đen cũng có thể cản trở nhiều chuyến hàng dầu hơn.

Nhưng EIA có lẽ sẽ giữ bình tĩnh. Sau nhiều năm giá cao, các nhà sản xuất dầu ngoài vùng Vịnh đã tăng sản lượng và thị trường đang dư thừa. Châu Âu đang tràn ngập khí đốt, một phần nhờ tích trữ tốt. Và nhu cầu cho cả dầu và khí đốt có vẻ sẽ tiếp tục giảm. Sẽ rất khó để thực sự phá vỡ thị trường năng lượng trong năm 2024.

Kinh tế Mexico vượt kỳ vọng

Dữ liệu chính thức công bố vào thứ Ba có thể cho thấy Mexico đã kết thúc năm 2023 với lạm phát năm khoảng 4,5% (và lạm phát “cốt lõi” 5,2%, không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng biến động). Tháng 12 có thể là tháng thứ hai liên tiếp lạm phát tăng, sau khi đã giảm kể từ quý 3 năm 2022. Ngân hàng trung ương hiện không kỳ vọng đạt được mục tiêu 3% cho đến năm 2025. Mặc dù vậy, nền kinh tế thường chậm chạp của Mexico đang hoạt động khá tốt, với tăng trưởng GDP năm 2023 dự kiến vượt 3%.

Tiêu dùng tăng mạnh nhờ tổng thống Andrés Manuel López Obrador tăng lương tối thiểu, tăng trợ cấp xã hội, và tăng đầu tư công. Hoàn cảnh cũng thật tình cờ, khi nhiều công ty đang tìm đến Mexico để tránh căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ. Nhưng bản thân các nhà đầu tư lại chán nản với vẻ thất thường của ông López Obrador. Claudia Sheinbaum – cựu thị trưởng Thành phố Mexico khả năng cao sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 6, người thuộc đảng cầm quyền – có thể tỏ ra thân thiện với doanh nghiệp hơn.

==================================================

THẾ GIỚI HÔM NAY : 08/01/2024

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

08/01/2024

https://nghiencuuquocte.org/2024/01/08/the-gioi-hom-nay-08-01-2024/

Một cuộc không kích của Israel đã giết chết hai nhà báo Palestine ở Gaza, theo lời các quan chức tại đây. Al Jazeera, một toà soạn từng thuê một trong hai phóng viên này, cho biết vụ tấn công là có chủ ý. Trong khi đó sáu người Palestine và một sĩ quan cảnh sát Israel đã thiệt mạng trong cuộc giao tranh ở Bờ Tây. Tuần này, nội các Israel dự kiến sẽ phê duyệt ngân sách thời chiến cho năm tới.

Các nhà điều tra Mỹ bắt đầu xem xét lý do tại sao một phần của chiếc Boeing 737 Max 9 lại rơi ra khỏi máy bay do Alaska Airlines vận hành. Trước đó, Cục Hàng không Liên bang đã ra lệnh đình chỉ các máy bay khác cùng mẫu được các hãng hàng không Mỹ hoặc các lãnh thổ Mỹ sử dụng trong khi tiến hành kiểm tra. Một số lỗi đã được phát hiện trên máy bay Boeing trong những năm gần đây.

Một ngày trước khi Hạ viện và Thượng viện Hoa Kỳ trở lại sau kỳ nghỉ, các nhà lãnh đạo quốc hội cho biết họ đã đạt được thỏa thuận ngân sách liên bang cho năm 2024 trị giá 1,6 nghìn tỷ đô la. Trước mắt là hai thời hạn quan trọng: khoảng 1/5 nguồn tiền sẽ hết vào ngày 19 tháng 1, và phần còn lại hết hạn vào ngày 2 tháng 2. Từ giờ cho đến đó các bên sẽ phải thuyết phục được các hạ nghị sĩ Cộng hòa ngoan cố ở Hạ viện.

Theo các quan chức Ukraine, Nga đã phóng ba tên lửa hành trình và 28 máy bay không người lái về phía Ukraine chỉ trong đêm. Hầu hết đều nhắm vào phía nam và phía đông của đất nước, và người phát ngôn của lực lượng không quân Ukraine cho biết Điện Kremlin đang chuyển trọng tâm sang “các lãnh thổ tiền tuyến.” Hôm thứ Bảy, một cuộc tấn công tên lửa của Nga đã giết chết ít nhất 11 người ở Pokrovsk, một thành phố ở miền đông Ukraine.

Ikeda Yoshitaka, một chính trị gia Nhật Bản và là thành viên của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền, đã bị bắt tại Tokyo vì nghi ngờ vi phạm các quy tắc gây quỹ. Ông Ikeda là người đầu tiên bị bắt trong vụ bê bối tham nhũng đang nhấn chìm LDP. Hồi tháng 12, các công tố viên đã mở một cuộc điều tra hình sự đối với các quỹ — có thể trị giá đến 500 triệu Yên (3,5 triệu USD) — được cho là đã không được các đồng minh của Abe Shinzo, cựu thủ tướng bị ám sát vào năm 2022, báo cáo.

Gần 7.000 người tị nạn Rohingya bị mất nhà cửa sau vụ hỏa hoạn tại một trại ở đông nam Bangladesh. Cơ quan tị nạn Liên Hợp Quốc cho biết khoảng 800 nơi trú ẩn đã bị phá hủy, cùng với các nhà thờ Hồi giáo và các cơ sở y tế và giáo dục. Gần một triệu người Rohingya — một nhóm thiểu số Hồi giáo bị Myanmar đàn áp — sống trong các trại ở Cox’s Bazar, nơi thường xảy ra hỏa hoạn thảm khốc do quá đông đúc.

Chính quyền Mexico cho biết họ đang điều tra vụ thảm sát gần đây ở bang Guerrero. Cảnh sát tìm thấy 5 thi thể bị đốt cháy xếp chồng lên nhau trên một chiếc ô tô giữa sa mạc hôm thứ Sáu; trong khi đó các cảnh quay lan truyền trên mạng xã hội cho thấy nhiều người bị chặt chân tay hoặc bị bắn. Được biết hai nhóm tội phạm đối thủ đang tranh giành lãnh thổ trong khu vực.

Con số trong ngày: 65%, là tỷ lệ các giám đốc điều hành kỳ vọng AI sẽ có tác động đến doanh nghiệp của họ trong vòng 3 đến 5 năm tới.

TIÊU ĐIỂM

Mỹ xét xử lính hải quân phạm tội tuồn bí mật cho gián điệp Trung Quốc

Vào thứ Hai, một thẩm phán ở California sẽ kết án một thủy thủ hải quân đã nhận tội chuyển bí mật cho tình báo Trung Quốc để đổi lấy khoản hối lộ trị giá 15.000 USD. Wenheng “Thomas” Zhao, một sĩ quan cấp thấp tại doanh trại ở hạt Ventura, có thể phải ngồi tù 20 năm. Công dân Mỹ gốc Hoa thừa nhận hồi tháng 10 là đã cung cấp cho Trung Quốc thông tin về một cuộc tập trận quân sự ở Thái Bình Dương cũng như bản thiết kế hệ thống radar ở Nhật Bản, bên cạnh các bí mật khác.

Là một trong hai vụ án liên quan đến quân nhân hải quân, vụ việc của Zhao là bằng chứng rõ ràng hơn về quy mô và bề rộng của hoạt động gián điệp của Trung Quốc ở Mỹ, trong đó Trung Quốc không chỉ tìm kiếm bí mật quân sự mà còn tìm kiếm thông tin về công nghệ phương Tây. Hồi tháng 10, FBI đã đón tiếp các lãnh đạo phản gián của nhóm Ngũ Nhãn (Five Eyes) – gồm Mỹ, Úc, Anh, Canada và New Zealand – tại Thung lũng Silicon để nhấn mạnh vấn đề trộm cắp tài sản trí tuệ, mô tả Trung Quốc là “mối đe dọa rõ ràng của thế hệ này.”

Ngành sản xuất của Đức gặp nhiều khó khan

Các nhà máy Đức đang có một quãng thời gian tồi tệ khi nhu cầu toàn cầu chậm đi. Mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Đức – ô tô – đang bị đe dọa bởi xe điện giá rẻ của Trung Quốc và chủ nghĩa bảo hộ tại Mỹ. Lãi suất cao cũng làm ảnh hưởng đến chi tiêu đầu tư và làm giảm nhu cầu máy móc (mặt hàng xuất khẩu lớn thứ hai của Đức). Và giá năng lượng cao trong nước đang làm mất đi tính cạnh tranh của ngành sản xuất hóa chất, mặt hàng xuất khẩu lớn thứ ba.

Dữ liệu mới nhất về thương mại và sản xuất của Đức trong tháng 11, được công bố vào thứ 2, được cho là có tín hiệu ảm đạm. Chúng có thể cho thấy nhập khẩu tiếp tục giảm nhanh hơn xuất khẩu, dù cả hai đều giảm. Trớ trêu thay, dù là dấu hiệu cho thấy sự yếu kém của nền kinh tế Đức, nó lại giúp cải thiện cán cân thương mại. Đơn đặt hàng sản xuất đang thấp hơn cả 2015. Tin vui là các cuộc khảo sát gần đây cho thấy đà sụt giảm đơn đặt hàng công nghiệp đang chậm lại. Nhưng sẽ phải mất một thời gian nữa ngành sản xuất và thương mại của Đức mới có thể trở lại vị thế dẫn đầu.

Liệu Quốc hội Mỹ sẽ có một năm năng suất hơn?

Năm ngoái, Quốc hội Mỹ chỉ thông qua 27 dự luật — khiến năm 2023 là năm kém hiệu quả nhất trong thập niên này. Khi Thượng viện trở lại họp vào thứ Hai, họ sẽ có rất nhiều việc phải làm trong khi khả năng thực hiện còn hạn chế.

Một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng Mỹ đã dành nhiều tháng đàm phán về viện trợ cho Ukraine và các đồng minh khác của Mỹ để đổi lấy thắt chặt an ninh biên giới. Họ hy vọng sẽ công bố bản phác thảo của thỏa thuận trong tuần này. Ngoài việc thuyết phục các thượng nghị sĩ khác, họ cũng sẽ phải giành chiến thắng trước Hạ viện, nơi được kiểm soát bởi đa số đảng Cộng hòa. Phe Cộng hoà đang ngày càng tỏ ra diều hâu hơn. Chủ tịch Mike Johnson có thể phải đối mặt với nổi loạn nếu chấp nhận những điều khoản không được phe cánh hữu trong đảng của mình ưa chuộng.

Ít nhất các nhà lãnh đạo quốc hội đã đạt được thỏa thuận 1,66 nghìn tỷ USD vào Chủ nhật để tài trợ cho chính phủ liên bang trong năm 2024. Họ đang chạy đua với thời gian: đợt tài trợ đầu tiên cho chính phủ sẽ hết hạn vào ngày 19 tháng 1 và phần còn lại sẽ hết vào ngày 2 tháng 2. Nhưng thỏa thuận này chắc chắn sẽ khó thuyết phục được Hạ viện. Trước đó khi được hỏi về cơ hội tránh việc chính phủ đóng cửa một phần, giám đốc ngân sách Nhà Trắng tuyên bố rằng bà “không lạc quan”.

Nước Anh bước vào năm tranh cử

Quốc hội Anh cũng sẽ trở lại sau kỳ nghỉ Giáng sinh vào thứ Hai. Họ có rất nhiều luật cần phải thông qua, bao gồm các luật được đề xuất về quản lý thị trường kỹ thuật số, tài sản dân cư và kế hoạch trục xuất người xin tị nạn đến Rwanda.

Nhưng mọi sự chú ý sẽ đổ dồn vào chiến dịch tranh cử cho cuộc tổng tuyển cử mà thủ tướng Rishi Sunak đã gợi ý sẽ được tổ chức vào nửa cuối năm nay. Nó dự kiến sẽ là một cuộc chiến khó khăn cho các chính trị gia Bảo thủ, khi họ bị dẫn trước tới 20 điểm trong các cuộc thăm dò ý kiến. Nhưng trước đó sẽ có những bài thử nhỏ hơn về mức độ tín nhiệm của chính phủ. Các cuộc bầu cử bổ sung dự kiến diễn ra tại Wellingborough và Blackpool South, xuất phát từ hành vi sai trái của hai nghị sĩ Đảng Bảo thủ. Cuộc bầu cử thứ ba đang chờ đợi ở Kingswood: Chris Skidmore, một nhân vật hàng đầu trong tổ môi trường của Đảng Bảo thủ, đã từ chức khỏi Quốc hội vào ngày 5 tháng 1 để phản đối đạo luật cho phép thăm dò dầu khí mới. Công Đảng cho thấy họ sẵn sàng tiếp quản cả ba ghế này.

====================================================

Top 25 bài được đọc nhiều nhất năm 2023

Nghiên Cứu Quốc Tế

09/01/2024

https://nghiencuuquocte.org/2024/01/09/top-25-bai-duoc-doc-nhieu-nhat-nam-2023/

Sau đây là danh sách 25 bài xuất bản năm 2023 trên Nghiencuuquocte.org được đọc nhiều nhất trong năm qua. Nhân đây, Ban Biên tập xin kính chúc Quý độc giả và các Cộng tác viên năm mới 2024 mạnh khỏe, bình an, gặp nhiều may mắn!

1. Đức công bố chiến lược Trung Quốc và hàm ý đối với Việt Nam

2. Trung Quốc bình luận việc Hàn Quốc liên kết Việt Nam khai thác đất hiếm

3. Tại sao người Trung Quốc đổ xô mua nhà ở Nhật Bản?

4. Trung Quốc dập tắt luận điệu kêu gọi chiến tranh với Đài Loan

5. Đông Nam Á ngỡ ngàng trước sự đổi thay của nông thôn Việt Nam

6. Quá trình chiếm hữu và thực thi chủ quyền của VN tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa

7. Báo Trung Quốc bình luận như thế nào về VinFast?

8. Ngay cả Trung Quốc cũng không tin có thể thay thế Mỹ

9. Tại sao Trung Quốc đổi giọng điệu về quan hệ với Nhật Bản

10. Yêu sách đường chín đoạn đang gây thiệt hại kinh tế cho Trung Quốc như thế nào?

11. Chiến tranh biên giới Việt – Trung đã bị cố tình lãng quên như thế nào?

12. Ông Ngô Đình Quỳnh: “Tôi luôn giữ hình ảnh rực rõ về cha tôi, Ngô Đình Nhu”