Tuesday, January 16, 2024

ĐỂ LẠI GÌ CHO MAI SAU : NGUYỄN PHÚ TRỌNG & TƯỞNG KINH QUỐC (Nguyễn Đại Nam / Luật Khoa Tạp Chí)

 



Để lại gì cho mai sau: Nguyễn Phú Trọng và Tưởng Kinh Quốc

Nguyễn Đại Nam

Jan 16, 2024  3:18 PM

https://www.luatkhoa.com/2024/01/de-lai-gi-cho-mai-sau-nguyen-phu-trong-va-tuong-kinh-quoc/

 

Mở đường hay đóng đường?

 

https://www.luatkhoa.com/content/images/size/w2000/format/webp/2024/01/4732947329.jpeg

Nguyễn Phú Trọng và Tưởng Kinh Quốc. Ảnh: VGP, Hoover Institute. Đồ họa: Shiv/ Luật Khoa.

 

Trong những tháng năm cuối đời, vị tổng thống độc tài Tưởng Kinh Quốc đã mở đường cho một trang sử mới của Đài Loan: trang sử dân chủ hóa.

 

Những ngày này, tình trạng sức khỏe của ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một trong những chủ đề được bàn tán nhiều. Cho dù ông đang ốm đau hay vẫn ổn (theo nghĩa ổn của người già) thì Đảng Cộng sản Việt Nam chắc chắn vẫn cần phải chuẩn bị cho một tương lai không còn ông.

 

Khoảng bốn thập niên trước, Quốc Dân Đảng Đài Loan (Trung Hoa Dân Quốc) cũng ở vào một hoàn cảnh tương tự khi sức khỏe của đảng trưởng kiêm tổng thống Tưởng Kinh Quốc ngày càng sa sút. [1]

 

So với Việt Nam hôm nay, xã hội và nền chính trị Đài Loan khi ấy cũng mang khá nhiều điểm tương đồng:

 

Thứ nhất, cả hai đều bị những chế độ độc tài cai trị và luôn sẵn sàng đàn áp, bóp nghẹt các quyền tự do dân chủ.

 

Thứ hai, cả hai đều là những nền kinh tế tăng trưởng nhanh từ xuất phát điểm tương đối thấp, nhờ theo đuổi chủ trương tự do hóa.

 

Thứ ba, khi tầng lớp trung lưu ngày càng trở nên đông đảo và đòi hỏi thêm nhiều tự do, chế độ bị đặt đứng trước hai lựa chọn: chủ động hay trì hoãn cải cách?

 

Thứ tư, cả hai đều chịu những sức ép cực lớn từ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trong khi Đài Loan (thập niên 1970, 1980) thường xuyên bị Trung Quốc tìm cách cô lập và hăm dọa tấn công thì Việt Nam hôm nay cũng đang đối diện với nguy cơ mất thêm lãnh thổ và ngày càng lệ thuộc vào phương Bắc.

 

Tuy nhiên, điểm khác biệt là Đài Loan luôn trung thành với lập trường chống cộng sản cùng chính sách tự do hóa kinh tế triệt để (tôn trọng các nguyên tắc của thị trường tự do) nên phát triển vượt bậc, sau đó thực hiện cải cách dân chủ.

 

Còn Việt Nam, mặc dù đã mở cửa từ năm 1986 và đạt được một số thành tựu nhất định, nhưng các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản vẫn luôn ra sức bảo vệ một hệ thống giáo điều đã không còn phù hợp với thời đại mới.

 

Hệ quả của cách tiếp cận này là một nền kinh tế thị trường nửa vời và một xã hội thiếu vắng thượng tôn pháp luật (rule of law). [2]

 

Tưởng Kinh Quốc qua đời năm 1988 khi vừa tròn 78 tuổi. Điều thú vị là ông Tưởng cũng từng rất say mê chủ nghĩa cộng sản, nhất là các sách vở của Trotsky. Năm 1925, ông thậm chí còn tự nguyện xin cha (Tưởng Giới Thạch) sang Liên Xô theo học tại Trường Đại học Lao động Cộng sản Phương Đông của Quốc tế III và là bạn cùng lớp với Đặng Tiểu Bình. Trong thời gian ở Liên Xô, ông từng gặp riêng Stalin, công khai phê phán chủ nghĩa Trotsky và nộp đơn xin gia nhập Đảng Cộng sản Liên Xô nhưng bị từ chối.

 

Năm 1927, Tưởng Giới Thạch thanh trừng phe tả trong Quốc Dân Đảng và những thành phần cộng sản trong chính quyền trung ương, đồng thời trục xuất hết các cố vấn Liên Xô. Để bảo vệ bản thân, Tưởng Kinh Quốc đã công khai viết một bài xã luận chỉ trích cha mình. Ông bị đày tới làm việc ở vùng núi Ural lạnh giá, mãi đến năm 1937 mới được trở về Trung Quốc cùng người vợ Belarus và hai đứa con lai. [3]

 

Nhưng quãng thời gian tôi luyện và kinh nghiệm ở Liên Xô đã giúp Tưởng Kinh Quốc cai trị Đài Loan khá hiệu quả về sau – xã hội trật tự, ổn định, kinh tế tăng trưởng mạnh và mọi mầm mống cộng sản manh nha đều bị dập tắt. 

 

Những năm tháng cuối đời, ông ngày càng nới lỏng nhiều không gian tự do hơn cho người Đài Loan, và tới năm 1987 thì ra lệnh bãi bỏ thiết quân luật, cho phép đa nguyên, tự do báo chí. [4] Ông mở đường cho người kế nhiệm - Phó Tổng thống Lý Đăng Huy - lên làm tổng thống. Và kể từ năm 1988, Lý Đăng Huy đã cải cách sâu rộng toàn bộ nền chính trị, biến Đài Loan thành một nền dân chủ đáng ngưỡng mộ ở châu Á.

 

Có thể nói, Tưởng Kinh Quốc thực sự là con người ưa hành động, thực dụng và thức thời. Ông đã biết trọng dụng những nhân tài kỹ trị xuất chúng, không phân biệt xuất thân (sinh trưởng tại Đài Loan hay đại lục) như Nghiêm Gia Cam, Lý Quốc Đỉnh, Tôn Vận Tuyền, Lý Đăng Huy, v.v, và chính họ đã tạo nên kỳ tích kinh tế Đài Loan (Taiwan miracle). [5]

 

Ông Nguyễn Phú Trọng vốn xuất thân bần nông và là một sinh viên ngữ văn, nghiên cứu sinh trường đảng, sau được đưa sang Liên Xô du học. Ông mới đạt tư cách phó tiến sĩ (tương đương với Ph.D candidate bên phương Tây) chứ chưa bảo vệ xong luận án tiến sĩ – rồi trở về nước theo nghiệp tuyên truyền. Sau này ông trở thành giáo sư chuyên ngành xây dựng đảng, tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương và leo lên đỉnh cao quyền lực. [6]

 

Ông Trọng chỉ là một nhà lý luận trung thành với ý thức hệ Mác – Lê và hoàn toàn không có kinh nghiệm với nền kinh tế thị trường.

 

Ông dường như rất say sưa và thỏa mãn với vai trò của một “người đốt lò vĩ đại”, nhắm tới các đối thủ chính trị lẫn những kẻ mà ông không ưa. [7]

 

Giờ đây, trong khi ông Trọng đang được đồn đoán là gặp vấn đề về sức khỏe, các đối thủ chính trị của ông chắc hẳn sẽ rất vui. Chí ít thì một số người sẽ tránh được kiếp nạn trở thành “củi” trong tương lai gần.

 

Tuy nhiên, nếu ông ra đi khi chưa kịp sắp xếp chu đáo thì thượng tầng lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam có thể cũng sẽ đứng trước nguy cơ “dậy sóng” bởi cuộc đấu đá giữa những ứng viên kế vị.

 

Đầu năm 1988, Tưởng Kinh Quốc trở bệnh nặng sau khi kế hoạch bí mật phát triển vũ khí hạt nhân của Đài Loan (nhằm mục đích răn đe Trung Quốc và trở nên độc lập hơn với Mỹ) bị đổ bể. Một nhà khoa học thuộc dự án đã đào tẩu sang Mỹ và thông báo cho tình báo CIA, Đài Loan bị buộc phải chấm dứt chương trình. [8] Tuy vậy, trước khi qua đời, ông đã kịp thiết lập nền móng cho sự phát triển thần kỳ của nền kinh tế và dân chủ Đài Loan. Đó cũng chính là di sản vĩ đại nhất của Tưởng Kinh Quốc.

 

Còn Nguyễn Phú Trọng, di sản lớn nhất của ông là gì? Chiến dịch “đốt lò” của ông liệu có diệt trừ được tham nhũng, hay đã gây ra nhiều đứt gãy và sự trì trệ khủng khiếp cho cả nền kinh tế lẫn xã hội Việt Nam?

 

Có chăng, thành tựu của nhà lý luận này chỉ là tập sách dày “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” mà ông Thủ tướng Phạm Minh Chính tặng người đồng cấp Malaysia hôm 21 tháng Bảy năm ngoái tại phố sách Hà Nội. [9] 

 

Đính chính: Bản đầu của bài viết ghi Tưởng Kinh Quốc trở bệnh nặng năm 1987. Nay xin đính chính lại là đầu năm 1988.

 

==============================

ĐỌC THÊM :

 

Từ độc đảng sang đa đảng: Đài Loan đã dân chủ hóa cuộc bầu cử như thế nào

Đảng cò kè, quan cạnh tranh, dân hưởng lợi.

Luật Khoa tạp chí                              Y Chan

 

.

Đài Loan lược sử – Kỳ 3 : Chế độ cai trị kiểu nửa-Leninist của Quốc Dân Đảng

Thất bại trước Cộng sản, Tưởng Giới Thạch áp dụng đúng mô hình cai trị độc tài của kẻ thù.

Luật Khoa tạp chí               Trịnh Hữu Long

 

.

Luật Khoa 360: Sức khỏe của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Bí mật nhà nước

Luật Khoa tạp chí                 Luật Khoa tạp chí

 

 

 




No comments: