Các tuyến vận tải
biển qua Bắc Cực khả thi tới đâu?
Phan Nguyên, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2024/01/21/cac-tuyen-van-tai-bien-qua-bac-cuc-kha-thi-toi-dau/
Các tuyến vận tải biển đang chịu áp lực. Bảy
trong số mười công ty vận tải biển lớn nhất thế giới đã đình chỉ các hải trình
qua Biển Đỏ, nơi Houthi, một nhóm phiến quân Yemen, đang tấn công các
tàu chở hàng. Kết quả, có ít tàu hơn sử dụng Kênh
đào Suez, lối tắt nối Ấn Độ Dương với Địa Trung Hải. Khối lượng thương
mại đi qua Kênh đào Panama,
nối Đại Tây Dương với Thái Bình Dương, đã giảm 30% kể từ tháng 11, sau khi hạn
hán nghiêm trọng tấn công các hồ chứa, khiến mực nước hạ thấp. Theo số
liệu từ Freightos, một sàn giao dịch vận chuyển hàng hóa trực tuyến, mức
phí giao ngay cho việc gửi một container 40 feet từ Trung Quốc đến Bắc Âu
đã tăng
283% kể từ đầu tháng 12.
Có một giải pháp thay thế hấp dẫn cho thương mại
đường biển đường dài: một loạt tuyến đường có thể cắt giảm tới 40% thời gian
hành trình qua Kênh đào Suez. Nhưng có một nhược điểm: Tuyến đường biển phía Bắc (NSR), Tuyến đường Tây Bắc (NWP) và Tuyến đường biển xuyên cực
(TSR) đều băng qua một đại dương phủ đầy băng. Liệu Bắc Cực có
thể là một lựa chọn khả thi cho vận chuyển thương mại?
Các tuyến đường Bắc Cực
Càng ngày thì câu trả lời càng thiên về “có”, và vì
một lý do đáng lo ngại. Bắc Cực đang nóng lên nhanh gấp bốn lần
so với mức trung bình toàn cầu. Kể từ năm 1978, diện tích băng đã giảm
khoảng 78.000 km2 mỗi năm. Vào tháng 6 năm 2023, một nghiên cứu trên tạp
chí Nature Communications cho rằng mùa hè không có băng đầu
tiên ở Bắc Cực có thể đến ngay sau những năm 2040, ngay cả khi thế giới giảm
đáng kể lượng khí thải nhà kính. Khi băng mỏng dần và công nghệ vận chuyển
trên nước lạnh ngày càng tiến bộ, vùng biển Bắc Cực sẽ trở nên phù hợp hơn cho
tàu biển.
Các tuyến đường biển này đang ngày càng bận rộn hơn,
dù xuất phát từ mức nền thấp. Tuyến đường vận chuyển phổ biến nhất ở Bắc
Cực là NSR do Nga kiểm soát. Khối lượng thương mại dọc theo
tuyến đường này đã tăng 755% từ năm 2014 đến năm 2022. Nga muốn lưu lượng giao
thông tăng gấp 10 lần so với mức năm 2022 vào năm 2035. Vào tháng 10/2023, nước
này đã công bố liên doanh với DP World, một công ty hậu cần của UAE, để
phát triển vận tải container ở Bắc Cực. Cùng tháng đó, NewNew Shipping
Line, một công ty Trung Quốc, đã hoàn thành chuyến đi khứ hồi đầu tiên trên
tuyến Bắc Cực nối Thượng Hải và St Petersburg.
Nhưng vận chuyển ở Bắc Cực vẫn không đáng kể so với
tiêu chuẩn thế giới. Năm 2022 có ít hơn 1.700 tàu vào Bắc Cực; trong
khi có hơn 23.000 tàu đã đi qua Kênh đào Suez và 14.000 tàu đi qua Kênh đào
Panama. Vận chuyển dọc theo các tuyến phía bắc vẫn theo mùa: hầu hết các
chuyến đi được thực hiện vào mùa hè. Tuyến NWP có nhiều băng
hơn so với tuyến NSR và thu hút ít giao thông hơn. Tuyến TSR chỉ có
thể di chuyển bằng tàu phá băng hạng nặng cho đến khi băng của nó tan
đủ. Tất cả điều này làm cho các công ty bảo hiểm phải cảnh giác. Việc
lập bản đồ kém, kết hợp với thời tiết khắc nghiệt và khó lường, làm tăng khả
năng xảy ra tai nạn. Và khả năng tiết kiệm thời gian là không chắc
chắn. Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng 4 năm 2023 trên tạp
chí Geophysical Research Letters, sự chậm trễ do sương mù biển
chiếm 23-27% thời gian hành trình dọc theo NWP và 4-11% dọc
theo NSR. Việc di chuyển ở Bắc Cực đòi hỏi phải có chuyên môn và tàu
chuyên dụng. Cả hai đều đòi hỏi chi phí cao.
Căng thẳng địa chính trị gia tăng cũng sẽ cản trở
vận chuyển xuyên Bắc Cực, ít nhất là trong trung hạn. Tàu thuyền phải được
chính quyền Nga cho phép mới được đi dọc theo NSR: hầu như không có tàu
phương Tây nào sử dụng tuyến đường này. Canada và Mỹ vẫn
bất đồng về các quy tắc vận tải dọc
theo NWP. Sau này, khi Bắc Cực ấm lên hơn nữa và các vùng biển quốc
tế dọc theo TSR mở ra, tranh chấp chính trị mới có thể trở nên ít quan
trọng hơn.
Ngược lại, những lo ngại về môi trường đối với việc
di chuyển qua Bắc Cực sẽ ngày càng tăng lên. Vào năm 2021, Tổ chức Hàng
hải Quốc tế, một cơ quan của Liên Hợp Quốc, đã thông qua lệnh cấm sử dụng
dầu nhiên liệu nặng ở Bắc Cực, giống như ở Nam Cực. Lệnh cấm này sẽ có hiệu lực
vào năm 2029. Tổ chức này hy vọng điều này sẽ làm giảm nguy cơ tràn dầu và chất
ô nhiễm có hại. Ô nhiễm không khí, nước và tiếng ồn từ vận tải biển đe dọa
các loài bản địa và người dân địa phương sống dựa vào chúng. Một số công
ty đã cam kết không vận chuyển hàng hóa qua khu vực vì lý do môi trường.
Bắc Cực sẽ phải vật lộn để cạnh tranh với các tuyến
đường vận tải biển đã có sẵn. Thời tiết khắc nghiệt theo mùa hạn chế tiềm
năng vận chuyển thương mại của nó. Nhưng khi lớp băng bao phủ co lại, vùng
biển của nó sẽ trở nên bận rộn hơn – và Nga sẽ tận dụng chúng nhiều hơn bao giờ
hết.
No comments:
Post a Comment