ĐẠO
ĐỨC XÃ HỘI XUỐNG CẤP DO ĐÂU?
Việc học
sinh mất dạy không phải chỉ lỗi của nền giáo dục đâu, mà bọn trẻ con cấp 1-2
thì gia đình dạy là chính. Nhà trường vẫn là thứ yếu về giáo dục đạo đức. Càng
lớp nhỏ thì cô giáo còn có chút vai trò dạy đạo đức chứ càng lên cao thì càng
ít và ở cấp đại học và sau đại học thì hầu như vai trò giáo dục đạo đức là bằng
không, thậm chí còn âm. Vì nhiều khi giáo viên dạy sinh viên đút lót, đổi tình
lấy điểm…
Mấy vụ học
sinh đánh nhau, bắt nạt học đường. Giờ là bắt nạt cả cô giáo, nó thuộc phạm trù
đạo đức. Bây giờ vùng quê hay vùng ven, hay các khu vực dân lao động ở nhiều
thì càng nát. Vì bố mẹ vất vả, ít học, chẳng có thời gian dạy con hoặc dạy con
mất dạy thêm thông qua sự mất dạy của chính bố mẹ (do nghề nghiệp tạo ra).
Xã
hội Việt Nam và Trung Quốc dễ giống nhau ở chỗ vô đạo (không có tôn giáo) và nền
tảng đạo đức xuống cấp. Chính ra thời phong kiến, người ta còn nhiều rào cản đạo
đức hơn bây giờ. Bây giờ rào cản răn đe hành vi con người chủ yếu chỉ còn là
pháp luật mà thôi. Nhưng lẽ ra một xã hội văn minh cần có thêm rào cản đạo đức
xã hội và tôn giáo nữa thì con người mới có thể giữ được lề thói.
Thời phong
kiến người ta còn sự ràng buộc bởi đạo đức Nho giáo. Lưu ý là Nho giáo không chỉ
về quy tắc chính trị mà cả đạo đức. Tất nhiên đến giờ nhiều cái hủ lậu nhưng vẫn
còn nhiều giá trị đạo đức. Ví dụ như răn dạy về quân tử và tiểu nhân, đạo làm vợ,
làm chồng, làm con, làm thầy, trò.
Ngoài ra
thì còn đạo Phật, Công giáo… cũng dạy đạo đức rất nhiều, cơ bản cũng hướng thiện.
Nông thôn xưa còn có hương ước và lệ làng, cũng là thứ rào cản đạo đức theo chuẩn
mực thôn quê, cũng dựa trên nền tảng Nho giáo. Dân người ta sợ lệ làng hơn cả
luật vua. Sợ bị làng xóm chê cười, nên cũng không dám làm điều xấu, thất đức.
Kiểu gọt đầu bôi vôi nghe nó hủ lậu thật nhưng cũng đỡ khoản chịch dạo này kia.
Nhưng từ
ngày cách mạng thành công, lật đổ cmn hết cả các nền tảng nói trên, thì xã hội
chỉ còn rào cản bằng điều lệ đảng (hồi đầu còn có rất ít luật, nghị quyết dùng
thay luật) và rơi rớt lại chút ít nề nếp gia phong của một số dòng họ lớn. Nên
tạm gọi hồi đó theo cái gọi là nền đạo đức XHCN (đạo đức cách mạng), kiểu mỗi
người làm việc bằng hai, thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu làm nô lệ…
Giáo dân lúc nguy cấp thì lạy Chúa, Phật tử thì mô Phật, còn con người XHCN sẽ
hô khẩu hiệu, gọi tên Bác 3 lần!
Nhưng cái
làm đảo lộn giá trị xã hội lớn nhất là tư duy cào bằng, cào bằng không chỉ về
kinh tế mà cào bằng cả về đạo đức và sự tôn trọng lẫn nhau. Mọi người đều bình
đẳng, không có tôn ti trật tự thời phong kiến nữa. Bần nông có thể chỉ mặt chửi
địa chủ. Công nhân, thợ thuyền, buôn bán nhỏ có thể chỉ mặt chửi tư sản, giáo
sư, nhân danh sự bình đẳng. Dưới chế độ ta, trí thức còn không bằng cục phân (lời
Lenin và Mao).
Rồi chuyện
đấu tố thời cải cách ruộng đất mới thực sự “đào tận gốc, trốc tận rễ” nền tảng
tôn ti cũ. Con cái đấu tố bố mẹ, người làm đấu tố chủ, ân nhân cũ… Giá trị đạo
đức cũ bị triệt hạ tận gốc rễ. Bây giờ anh em che’m giê’t nhau để tranh giành đất
đai không còn là hiếm. Con đô’t cả mẹ nữa…
Rồi đến
khi đổi mới, xã hội trở nên xôi thịt hơn, thì đồng tiền nó bẻ lái hết cả giá trị
xã hội. Mới sinh ra sự mục nát như giờ. Tiền bạc, lợi ích nó là động lực phát
triển của Chủ nghĩa Tư bản. Nhưng Chủ nghĩa Tư bản nó không bị mục ruỗng nền tảng
đạo đức vì nó còn duy trì tôn giáo và tôn ti trên dưới của xã hội và quan trọng
nhất là pháp luật nó nghiêm minh và độc lập. Còn Việt Nam và Trung Quốc hiện nay thì đang có đủ tật xấu của Cộng sản
và Tư bản. Nhưng luật lại không thể nghiêm vì có nhiều kẻ được ngồi trên luật.
Tổng quan
về đạo đức xã hội nó đang là như vậy. Nên đừng vội chỉ trách thầy cô giáo. Họ
cũng chỉ là những tế bào của xã hội mà thôi. Tổng thể xuống cấp thì các tế bào
cũng sinh bệnh cả.
Trong một
tổng thể như vậy, điểm yếu nhất về nền tảng đạo đức là giai cấp cần lao. Nên mấy
trường lớp kể trên mới lắm học sinh mất dạy thế. Như bạn của con mình, có đứa
hay chửi bậy, là mình hỏi con ngay, bố mẹ bạn làm nghề gì? Y như rằng, là buôn
bán vặt, chắc chửi bậy hàng ngày. Nói thế không phải là phân biệt giai cấp.
Cũng có người này người kia, nhưng đa số sẽ là vậy. Mình phải đe con là đề
phòng bạn rủ rê chơi bời, chứ không cấm nó chơi chung.
.
No comments:
Post a Comment