Chuyện
thời sự về đại học Mỹ: Tối cao Pháp viện v. Tổng thống
Huỳnh Hoa -
Saigon Nhỏ
2 tháng 7, 2023
Ngay
trước khi kết thúc mùa làm việc nửa đầu năm, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ (TCPV) đã
đưa ra hai phán quyết có ảnh hưởng sâu sắc tới chuyện học hành của người dân Mỹ
và gây ra một cuộc tranh cãi sôi nổi giữa phe bảo thủ và phe cấp tiến. Hôm 29
tháng Sáu, TCPV quyết định bãi bỏ chính sách affirmative action, sang
ngày hôm sau 30 tháng Sáu, TCPV lại quyết định ngăn chặn kế hoạch của Tổng thống
Joe Biden, xóa nợ mà sinh viên đã vay để đi học đại học.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/07/GettyImages-1504468742.jpg
Những người ủng hộ chính sách AA biểu tình gần trụ sở
Tối cao Pháp viện hôm 29 tháng Sáu. Với số phiếu 6-3, TCPV đã quyết định chính
sách xem xét yếu tố sắc tộc trong tuyển sinh đại học của ĐH Harvard và North
Carolina – và các đại học Mỹ nói chung – là vi hiến. Ảnh Anna Moneymaker/Getty
Images
Bãi
bỏ Affirmative Action trong tuyển sinh
Chính sách gọi là affirmative action (AA) trong tuyển sinh đại học,
cao đẳng hiểu nôm na xem xét yếu tố sắc tộc/chủng tộc khi tuyển sinh, ưu tiên
cho các sắc tộc thiểu số như người da đen, người da đỏ bản địa, người gốc Mỹ
Latin (Hispanic); nó hao hao giống chính sách ưu tiên cho “gia đình có công
cách mạng” (!) ở nước Việt Nam cộng sản. Chính sách AA được ban hành đầu thập
niên 1960, dưới thời Tổng thống John F. Kennedy, với mục đích nâng đỡ những tộc
người thiểu số thường bị phân biệt đối xử, giúp họ có thêm cơ hội được hưởng nền
giáo dục bậc cao và phát triển sự nghiệp. Các trường đại học, nhất là các trường
danh tiếng, khó vào như Đại học Harvard, coi chính sách AA là yếu tố quan trọng
để xây dựng tính đa dạng của môi trường đại học, phản ánh tính đa dạng về sắc tộc
của xã hội Mỹ nói chung. Theo tài liệu trình tòa của Đại học Harvard, hiện có
40% số trường đại học, và 60% số trường khó vào (selective) xem xét yếu
tố sắc tộc trong việc tuyển sinh.
Nhưng như lời nhà văn Nam Cao, “hạnh phúc ở đời là một chiếc chăn quá
hẹp”, nâng đỡ cho nhóm này thì thiệt thòi cho các nhóm khác. Nhiều trường hợp
sinh viên da trắng, sinh viên gốc Á giỏi mà không trúng tuyển vì phải nhường chỗ
cho các sinh viên thuộc diện ưu tiên, nhất là ở các trường hàng đầu, khó xin
vào như Harvard, nơi chỉ có 3.2% số hồ sơ dự tuyển được chấp nhận. Thế là kiện
tụng liên miên suốt hàng chục năm qua, đỉnh điểm là vụ kiện của một tổ chức có
tên nhóm Sinh viên Tuyển sinh Công bằng (Students for Fair Admissions) kiện
chính sách tuyển sinh có xem xét yếu tố sắc tộc của Đại học Harvard và Đại học
North Carolina, dẫn tới kết quả là phán quyết nói trên của TCPV.
Khi công bố phán quyết, Chánh án TCPV John Roberts nói,“Nhiều trường đại
học đã kết luận sai lầm rằng nền tảng của bản sắc cá nhân không phải là những
thách thức [người đó] đã vượt qua, những kỹ năng đã xây dựng được hoặc những
bài học đã học được mà là màu da của họ. Lịch sử hợp hiến của chúng ta không
dung nạp một lựa chọn như vậy.” Ông cũng nói thẳng ra rằng việc các trường
đại học trao cho người da đen, người Hispanic quyền ưu đãi hơn, nhân danh tính
đa dạng, là vi phạm quyền được bảo vệ công bằng tại Tu Chính Án số 14 của Hiến
pháp Hoa Kỳ.
Ba thẩm phán cấp tiến trong TCPV không đồng ý với ông Chánh án. Họ cho rằng,
thực tế nước Mỹ vẫn còn nạn kỳ thị chủng tộc và chính sách AA bù đắp phần nào
những thiệt thòi mà các cộng đồng thiểu số phải gánh chịu. Việc bãi bỏ chính
sách này là một đòn giáng mạnh vào nỗ lực gia tăng số lượng sinh viên sắc tộc
thiểu số ở các đại học Mỹ.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/07/GettyImages-1378975949.jpg
Sinh viên Đại học Harvard tuần hành trong khuôn viên
của trường để phản đối phán quyết của TCPV hôm 29 tháng Sáu 2023 bãi bỏ chính
sách xem xét yếu tố sắc tộc trong tuyển sinh mà DH Harvard là bên bị kiện. Ảnh
Scott Eisen/Getty Images
Tổng thống Joe Biden cho biết ông cực lực không đồng
ý với phán quyết của TCPV nhưng khó có thể làm khác được. “Nạn kỳ thị vẫn
còn ở Mỹ. Phán quyết hôm nay không làm thay đổi điều đó,” ông nói.
Nhưng nhìn rộng ra, đa số người Mỹ tán thành quan điểm bảo thủ của TCPV.
Hiện ở chín tiểu bang, cử tri đã bỏ phiếu cấm “phân biệt đối xử” dựa trên màu
da và sắc tộc trong tuyển sinh đại học, gồm Arizona, California, Florida,
Idaho, Michigan, Nebraska, New Hampshire, Oklahoma và Washington. Tiểu bang
California đã bãi bỏ chính sách này từ năm 1996 vì cho rằng nó vừa không công bằng,
vừa làm giảm sút phẩm chất của sinh viên đại học.
Hồi tháng Tư 2023, trước khi TCPV quyết định số phận của chính sách AA, một
cuộc thăm dò ý kiến do tổ chức nghiên cứu uy tín Pew Research thực hiện ghi nhận
51% số người được hỏi phản đối nó, 33% ủng hộ và 16% không có ý kiến. Về mặt ý
thức hệ, có 54% những người theo đảng Dân chủ ủng hộ chính sách AA, 29% phản đối
và 17% không có ý kiến; trong khi ở phía đảng Cộng hòa có 74% phản đối, chỉ 14%
ủng hộ và 12% không có ý kiến.
Hôm Chủ Nhật 2 tháng Bảy, hai ngày sau phán quyết của TCPV, một cuộc khảo
sát ý kiến của Reuters/Ipsos cũng cho thấy kết quả tương tự: 52% tán thành phán
quyết, 32% phản đối và 16% không có ý kiến. Chỉ có 26% người Dân chủ ủng hộ
phán quyết trong khi con số này ở đảng Cộng hòa là 75% và 58% ở những người độc
lập
.
Tuy vậy, theo ý kiến nhiều nhà quan sát, việc duy trì hay bãi bỏ chính
sách AA không có nhiều tác động thực tế, bởi vì cho dù được ưu tiên, sinh viên
các sắc dân thiểu số vẫn khó chen chân vào các trường đại học hàng đầu vì nhiều
tiêu chuẩn khác như thành tích học tập hoặc tố chất lãnh đạo. Đa số sinh viên sắc
tộc thiểu số, không kể người gốc Á, chọn các trường đại học cộng đồng, đại học
cấp tiểu bang… vốn dễ dãi hơn trong việc tuyển sinh và thường không xem xét yếu
tố sắc tộc.
Không
xóa nợ của sinh viên
Tình hình cũng tương tự ở một phán quyết khác mà TCPV ban hành hôm 30
tháng Sáu: Ngăn chặn kế hoạch xóa nợ cho sinh viên của Tổng thống Joe
Biden.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/07/GettyImages-1373729114.jpg
Những người ủng hộ kế hoạch xóa nợ sinh viên biểu
tình tuần hành từ trụ sở Tối cao Pháp viện tới Tòa Bạch Ốc hôm 30 tháng Sáu
2023 để phản đối phán quyết của TCPV ngăn chặn kế hoạch xóa nợ của Tổng thống
Joe Biden. Ảnh Kent Nishimura / Los Angeles Times via Getty Images
Mùa hè năm ngoái, chính quyền Biden đưa ra kế hoạch xóa bớt $10,000 tiền
nợ cho những người đã vay tiền từ chính quyền liên bang để đi học đại học mà hiện
có mức thu nhập hằng năm ít hơn $125,000, hoặc ít hơn $250,000 cho một gia
đình. Những người mà khi đi học có hoàn cảnh tài chính quá khó khăn, được nhận
học bổng Pell Grant, thì được xóa thêm $10,000 nữa, tức là được xóa tối đa
$20,000.
Kế hoạch xóa nợ lập tức gây tranh cãi dữ dội. Những người cấp tiến trong
đảng Dân chủ như bà Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren (Massachusetts) nói mức xóa
nợ $10,000 là quá ít, còn những người Cộng hòa thì phản đối xóa nợ, dù chỉ một
đồng. Nhóm dân biểu Cộng hòa trong Ủy ban Tư pháp Hạ Viện đăng tweet: “Đã
vay thì phải trả. Chấm hết”, hàm ý xóa nợ là chuyện không chấp nhận được.
Theo tính toán của các cơ quan hữu quan, hiện có hơn 43 triệu người Mỹ nợ
tiền vay thời đi học, bình quân mỗi người trong số họ nợ $25,000; tổng số nợ
lên tới $1,600 tỷ, tương đương với tổng sản lượng kinh tế hằng năm của nước Úc
hoặc Brazil. Nếu kế hoạch của ông Biden được thực thi như lời hứa của ông khi
tranh cử tổng thống, chính phủ liên bang Mỹ sẽ thất thu khoảng $430 tỷ.
Những người ủng hộ kế hoạch xóa nợ, phần lớn thuộc đảng Dân chủ, nói rằng,
nợ tiền học không ngẫu nhiên mà có mà do sự thay đổi chính sách đầu tư cho giáo
dục của các chính phủ tiền nhiệm: Giảm trợ cấp giáo dục đại học đồng thời mở rộng
các chương trình cho vay. Nếu như niên khóa 1975-76 một sinh viên đại học công
lập phải đóng trung bình khoảng $8,000 mỗi năm học thì đến niên khóa 2020-21,
con số đó đã lên tới $22,700; sinh viên nghèo không có cách nào khác hơn là phải
vay tiền của chính phủ để đi học. Thống kê của Ngân hàng Dự trữ Liên bang (Fed)
cho thấy vào năm 2019 có 30% số gia đình người da đen nợ tiền học; 24% số gia
đình gốc châu Á; 20% gia đình da trắng và 14% người Hispanic. “Gánh nặng [nợ
tiền học] nặng tới mức ngay cả sau khi tốt nghiệp bạn vẫn không thể bước vào cuộc
sống trung lưu mà có thời tấm bằng đại học cung cấp cho bạn,” Tổng thống
Biden nói. Xóa một phần nợ là giải pháp nhân đạo mà chính phủ Biden quyết thực
thi để làm nhẹ gánh nặng trên vai hàng triệu gia đình nghèo, giúp thu hẹp khoảng
cách giữa các sắc tộc.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/07/abc-news-graphic-7.1.23-jpeg.jpg
Dư luận Mỹ
chia rẽ sâu sắc về các phán quyết mới đây của TCPV về tuyển sinh đại học và xóa
nợ sinh viên. Ảnh ABC News
Nhưng những người phản đối, phần lớn thuộc đảng Cộng hòa, thì cho rằng,
xóa nợ không phải là giải pháp, chẳng những không giải quyết được vấn nạn học
phí cao chót vót của hệ thống đại học Mỹ mà còn bất công với những người đi học
bằng đồng tiền của chính họ hoặc vay mượn của gia đình, thân nhân. Sáu tiểu
bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo, gồm Arkansas, Iowa, Kansas, Missouri, Nebraska
và South Carolina đã đệ đơn lên TCPV kiện chính phủ Biden ra tòa để ngăn chặn
và hủy bỏ kế hoạch này với lý do chính quyền liên bang đã vượt quá quyền hạn.
Nhiều nhà kinh tế học cảnh báo việc xóa nợ cũng có thể tạo ra một tiền lệ
xấu, nó sẽ khuyến khích các trường đại học tăng học phí, khuyến khích sinh viên
vay mượn nhiều vì tin rằng cuối cùng chính phủ sẽ ra tay xóa nợ. Suy cho cùng,
việc chính phủ sử dụng tiền đóng thuế của toàn xã hội để xóa nợ cho một số người
có gì đó không thật hợp lý.
Hầu hết các chuyên gia đều cho rằng, thay vì xóa nợ, chính quyền cần có
biện pháp chặn đứng đà tăng học phí vô tội vạ của hệ thống đại học công, kéo học
phí công lập xuống mức phù hợp với thu nhập bình quân của xã hội để giáo dục đại
học trở thành cơ hội cho mọi thanh niên có năng lực thay vì chỉ dành cho một
thiểu số có tiền như hiện nay. Nước Mỹ cần một cơ chế miễn học phí giáo dục
công lập từ mẫu giáo đến đại học như nhiều nước châu Âu thì mới có thể mang lại
cơ hội bình đẳng về giáo dục và xóa bỏ tận gốc chuyện đi học phải vay tiền.
Ủng hộ hay phản đối, mỗi bên đều có lý lẽ riêng và điều đó phản ánh trong
kết quả thăm do dư luận của ABC News/Ipsos công bố hôm 2 tháng Bảy: Có 45% số
người Mỹ ủng hộ phán quyết của TCPV ngăn chặn kế hoạch xóa nợ của chính phủ, đồng
thời có 40% phản đối và 14% không có ý kiến.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/07/GettyImages-1509916577.jpg
Người biểu tình mang biểu ngữ “Chúng ta là Nhân dân”
– tuyên bố mở đầu Hiến pháp Hoa Kỳ – tuần hành trên đường phố Los Angeles hôm 2
tháng Bảy 2023 để phản đối những phán quyết mang tính bảo thủ của TCPV, theo đó
lợi ích của những cộng đồng sắc tộc thiểu số bị thu hẹp. Ảnh Mario Tama/Getty
Images
Đảng Dân chủ có truyền thống thân thiện với những tầng lớp yếu thế, muốn
đại diện cho tiếng nói của các cộng đồng thiểu số, có khát vọng tái lập sự công
bằng và thu hẹp khoảng cách giàu nghèo đang rất rộng trong xã hội Mỹ, nhưng việc
ủng hộ chính sách sắc tộc trong tuyển sinh đại học, xóa nợ cho sinh viên… có thể
là những lựa chọn không thật sự đúng đắn. Có một điều đáng để ý là trong cuộc bầu
cử tổng thống năm 2020 và bầu Quốc hội giữa kỳ năm 2022, đảng Dân chủ đã giành
được thắng lợi lớn nhờ lá phiếu của các cử tri trẻ và các cộng đồng sắc tộc thiểu
số. Hơn 55% số cử tri trẻ đã bỏ phiếu cho ông Biden trong cuộc bầu cử tổng thống
2020 là một minh chứng.
Nay thì với hai phán quyết vừa ban hành của TCPV; nhiều người thất vọng
khi thấy ông Biden không làm tròn những điều đã hứa và do đó sự ủng hộ của họ
cho đảng Dân chủ chắc chắn sẽ giảm sút. Và đó là dấu hiệu đáng báo động cho đảng
Dân chủ và Tổng thống Biden khi cuộc đua vào Tòa Bạch Ốc năm 2024 đã chính thức
khởi động.
------------
Đọc
thêm:
·
Chính quyền
Biden làm gì nếu kế hoạch xoá nợ sinh viên bị chặn?
·
Xoá nợ sinh
viên lại làm nóng chính trường Mỹ
No comments:
Post a Comment