Lê Phan
August 12, 2017
Hồi còn làm cho phòng tin của đài BBC, một hôm tôi
được yêu cầu viết một bài giải thích về Bắc Hàn, một thứ briefing paper, cho
các ban của Thế Giới Vụ không quen thuộc với tình hình ở quốc gia bí ẩn này.
Thực sự tôi cũng không biết bao nhiêu về Bắc Hàn. Những
gì tôi biết đều dính đến Chiến Tranh Cao Ly. Thời đó chưa có bao nhiêu Internet
và dĩ nhiên chưa có Google hay Wikipedia, thành ra tôi xuống phòng nghiên cứu của
Thế Giới Vụ và nhờ họ lục cho một số tài liệu và sách vở.
Sau một ngày vật lộn với mớ tài liệu, tôi nhớ tôi mở
đầu với câu, “Bắc Hàn là một quốc gia kỳ lạ vẫn còn được cai trị bởi một xác chết.”
Sở dĩ tôi nói vậy vì lãnh tụ vĩ đại Kim Il Sung (Kim Nhật Thành) được tuyên bố
là lãnh tụ muôn năm và đồng cai trị với người lúc đó là ông con trai Kim Jong
Il.
Và để chứng tỏ cái sự kỳ lạ đó, tôi kể lại là hồi
năm 1994, khi Bắc Hàn đang lâm vào một nạn đói trầm trọng, Cộng Hòa Dân Chủ
Nhân Dân Triều Tiên tiêu tốn nhiều triệu đô la để dựng một cái kim tự tháp cụt
trên đỉnh lăng của Hoàng Ðế Tangun, người được coi như là sáng lập ra triều đại
đầu tiên của Hàn Quốc, cũng như Vua Hùng của chúng ta vậy. Nhưng tuy nghe ra có
vẻ vô lý khi đề cao một vị vua mà triều đại bắt đầu vào năm 2333 trước Công
Nguyên, Bắc Hàn có lý do để làm vậy. Bởi khác các vương triều Hàn Quốc, thủ đô
của Hoàng Ðế Tangun ở gần Bình Nhưỡng ngày nay. Hán Thành hay Seoul là thủ đô của
vương triều Choson, vốn cai trị một bán đảo thống nhất trong nửa thiên niên kỷ
cho đến cuối thế kỷ thứ 19. Hơn thế, vào năm 1994, khi nước Ðại Hàn Dân Quốc
đang tiếp tục phát triển kinh tế và chính nghĩa chính trị cho toàn bán đảo, Cộng
Hòa Dân Chủ Nhân Dân Triều Tiên tìm vào quá khứ để chứng tỏ một chính nghĩa lớn
hơn, trở về huyền thoại lập quốc của đất nước.
Theo huyền thoại này, phụ thân của Hoàng Ðế Tangun
đã từ trời xuống trần ở gần ngọn núi linh thiêng Paektu. Và cũng tại nơi đó, chế
độ bảo là nơi chào đời của ông Kim Jong Il và nơi mà ông Kim Il Sung lập sào
huyệt cho công cuộc kháng chiến chống Nhật, vốn là chuyện hoàn toàn bịa đặt. Và
cũng như các hoàng đế thời xưa, lịch của triều đại Kim, bắt đầu từ năm ông Kim
Il Sung giáng trần là năm 1912. Sự thay đổi lịch này cũng là để chứng tỏ sự hồi
sinh của một Hàn Quốc vĩ đại nhờ sự ra đời của ông Kim Il Sung. Năm 1994 cũng đặc
biệt quan trọng vì Dinh Tưởng Niệm Kumsusan, vốn là lăng của vị lãnh tụ vĩ đại
Kim Il Sung mới qua đời cũng được xây dựng và là nơi mà xác ướp của ông sẽ vĩnh
viễn cai trị đất nước. Thành ra, sự chào đời của dân tộc Hàn và sự phục hưng của
gia đình Họ Kim sẽ gắn chặt vào nhau.
Ðiều cũng cho chúng ta thấy ngay là cái sự kỳ lạ và
những huyền thoại mà Bắc Hàn đã dựng lên có những mục tiêu rất rõ rệt và hoàn
toàn hữu lý. Chế độ Bắc Hàn đã huyền thoại hóa gia đình họ Kim, từ lãnh tụ Kim
Il Sung đến nay là đời thứ ba, vì họ đã muốn dựng chính nghĩa trên truyền thống
thiên tử của quá khứ.
Thực ra, chúng ta biết là Hàn Quốc, vào cuối Ðệ Nhị
Thế Chiến, được giải phóng khỏi sự đô hộ của Nhật Bản và sẵn sàng để giành lại
độc lập, với các đồng minh thời chiến – Hoa Kỳ, Trung Hoa Dân Quốc, Anh và Liên
Xô đều ủng hộ cho mục tiêu đó. Hàn Quốc, bị Nhật Bản đô hộ từ năm 1910, đã được
giải phóng vào năm 1945, với quân đội Hoa Kỳ nhận sự tuyên bố bại trận ở miền
Nam trong khi Liên Xô nhận ở phía Bắc, chia cách bởi vĩ tuyến 38. Với sự hợp
tác thời chiến tan rã, hai
quốc gia mới xuất hiện vào năm 1946-47 -một Ðại Hàn Dân Quốc với sự ủng hộ của
Hoa Kỳ và một Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Triều Tiên được Nga ủng hộ. Lên
cầm đầu ở miền Bắc là ông Kim Il Sung, một người được Hồng Quân huấn luyện. Ở
miền Nam, ông Rhee Sung Man lên nắm quyền. Năm 1948, Hồng Quân Liên Xô rút khỏi
Bắc Hàn trong khi ở miền Nam, một cuộc tổng tuyển cử đưa ông Rhee chính thức
lên nắm quyền. Tháng Tám năm 1948, Ðại Hàn Dân Quốc chính thức chào đời. Tháng
Chín năm đó, Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Triều Tiên cũng chính thức chào đời với
ông Kim là thủ tướng.
Cả hai đều giành vị thế là chính quyền thực sự của
Hàn Quốc, và không bên nào chấp nhận biên giới là vĩnh viễn ở vĩ tuyến thứ 38.
Ngày 25 Tháng Sáu năm 1950, được sự hỗ trợ của Liên Xô và Trung Cộng, ông Kim
mang quân vào tấn công miền Nam. Với Liên Xô tẩy chay, Hội Ðồng Bảo An chấp nhận
gửi một lực lượng Liên Hiệp Quốc đến giúp Nam Hàn.
Cuộc chiến tàn bạo đã có lúc lực lượng Liên Hiệp Quốc
bị thua dồn vào một vùng phía cực Nam nhưng nhờ một cuộc tấn công giải vây cắt
đôi được lực lượng miền Bắc, thế quân bình được lập lại. Khi cuộc chiến đến chỗ
bất phân thắng bại, hai tổng thống Hoa Kỳ, Tổng Thống Harry S. Truman và Tổng
Thống Dwight D. Eisenhower công khai đe dọa sử dụng hạt nhân để chấm dứt cuộc
chiến.
Cuộc chiến chấm dứt vào ngày 27 Tháng Bảy năm 1953
khi một lệnh ngưng bắn được ký kết. Thỏa thuận này thành lập một Vùng Phi Quân
Sự phân chia Nam và Bắc Hàn, và trao đổi tù binh. Nhưng chưa bao giờ có một hòa
ước được ký kết và đứng trên nguyên tắc Nam Bắc Hàn vẫn còn lâm chiến.
Trong những năm đầu, Bắc Hàn phồn thịnh, nhờ sự giúp
đỡ của Trung Cộng và Liên Xô, và cơ sở kỹ nghệ do Nhật Bản để lại. Nhưng căng
thẳng xuyên biên giới gia tăng khi Nam Hàn ngày càng nhanh chóng kỹ nghệ hóa và
phát triển kinh tế. Giáo Sư Robert Kelly của Viện Ðại Học Pusan ở Nam Hàn giải
thích, “Nam Hàn trở thành rất giàu có từ thập niên 1970, trong khi Bắc Hàn vẫn
là một quốc gia Cộng Sản kiểu Stalin. Bắc Hàn đã khấm khá lúc đầu nhưng sau bắt
đầu tụt hậu.”
Thập niên 1980 chứng kiến sự sụp đổ của Liên Bang Sô
Viết, và sự mất đi viện trợ Liên Xô đã là một đòn nặng. Khi Trung Cộng công nhận
Nam Hàn năm 1992, Bắc Hàn cảm thấy bị phản bội và ngày càng cô lập.
Chuyên gia Paul French giải thích, “Nền kinh tế của
họ đã xuống dốc không thắng từ khi Liên Xô sụp đổ. Kinh tế thất bại, kỹ nghệ
đình chỉ. Xuất cảng sang khối Liên Xô biến mất. Rồi canh nông sụp đổ và đất nước
rơi vào nạn đói vào giữa thập niên 1990.”
Theo cựu đại sứ Anh ở Bình Nhưỡng, ông John Everard,
chương trình hạt nhân của Bắc Hàn kể từ đó đã trở thành ngày càng quan trọng,
khi Bắc Hàn ngày càng bị cô lập. Từ đầu thập niên 1950, Bắc Hàn phát triển khả
năng để huấn luyện nhân sự cho chương trình hạt nhân của họ. Tháng Mười Hai năm
1952, trước đe dọa hạt nhân của tổng thống Hoa Kỳ, ông Kim Il Sung cho thành lập
Viện Nghiên Cứu Năng Lượng Nguyên Tử, nhưng chỉ thực sự bắt đầu có tiến bộ khi
Bắc Hàn thiết lập được một thỏa thuận hợp tác với Liên Xô. Bình Nhưỡng ký kết
thỏa thuận vào Tháng Hai năm 1956 và bắt đầu gửi khoa học gia và kỹ thuật viên
sang Liên Xô để huấn luyện. Năm 1959, Bắc Hàn và Liên Xô ký một thỏa thuận năng
lượng hạt nhân hòa bình kể cả một điều khoản Liên Xô giúp thành lập khu nghiên
cứu hạt nhân ở Yongbyon.
Nhưng sau giai đoạn giúp đỡ sơ khởi của Liên Xô và một
phần nào của Bắc Kinh, chương trình hạt nhân của Bắc Hàn phát triển hầu hết tự
túc. Ðược biết là khi ông Kim Il Sung yêu cầu Bắc Kinh chia sẻ kỹ thuật vũ khí
hạt nhân sau khi Trung Cộng thử thành công Tháng Mười năm 1964, lãnh tụ Mao Trạch
Ðông đã từ chối. Và mặc dầu đã tham gia Cơ Quan Nguyên Tử Năng Quốc Tế IAEA
cũng như hiệp ước phòng thủ chống phổ biến vũ khí hạt nhân, Bắc Hàn vẫn tiếp tục
nghiên cứu và thử nghiệm.
Cựu Ðại Sứ Everard giải thích, “Với hoàn cảnh quốc tế
ngày càng đối nghịch với Bắc Hàn, các lãnh tụ của họ ngày càng coi chương trình
hạt nhân là một bảo đảm cho sự tồn tại của Bắc Hàn như là một quốc gia độc lập.”
Ông French thêm, “Ðại lãnh tụ Kim Il Sung, theo sau con trai lãnh tụ kính yêu
Kim Jong Il và lãnh tụ tối cao Kim Jong Un đều nắm trong tay một cây bài quan
trọng – khả năng điều đình của vũ khí hạt nhân.”
Qua những năm tháng, trong khi cộng đồng thế giới đề
nghị bình thường hóa liên hệ để đổi lại với việc phi hạt nhân hóa, Bình Nhưỡng
muốn bình thường hóa quan hệ ngoại giao và vũ khí hạt nhân. Theo cựu phụ tá bộ
trưởng Ngoại Giao phụ trách Ðông Á Sự vụ P. J. Crowley, trong những năm gần
đây, hai yếu tố đã ảnh hưởng thêm. Thứ nhất là sự lật đổ ông Saddam Hussein của
chính phủ Bush và ông Muammar Gaddafi của chính phủ Obama, hai lãnh tụ đã tính
đến vũ khí hạt nhân nhưng từ bỏ – dẫn Bình Nhưỡng đến một kết luận đơn giản: một
khả năng vũ khí hạt nhân thực sự là bảo đảm tột cùng cho chế độ. Thứ nhì, ông
Kim Jong Il qua đời vào cuối năm 2011. Ông Kim bố còn có đủ kính nể với quốc
gia bảo trợ cho mình là Trung Cộng nên ông đã duy trì một sự có thể chối khả
năng thực sự về vũ khí hạt nhân của mình. Ông Kim Jong Un, người kế vị, đã từ bỏ
mọi giả bộ và công khai chạy đua tới việc đạt được một khả năng ngăn ngừa về hạt
nhân.
Hiểu như vậy thì Bắc Hàn không có gì bí ẩn.
No comments:
Post a Comment