Ngô Nhân Dụng
Friday, March 11, 2016 2:20:31 PM
Nhiều
người Trung Quốc có tiền nhưng không tin vào tương lai đồng tiền nước họ nữa.
Có cơ hội là đổi “nhân nhân tệ” ra ngoại tệ. Hãng thông tấn Reuters kể chuyện
trong mùa Hè năm 2015 một phụ nữ ở Thượng Hải đã đến ngân hàng mua 150,000 đô
la Mỹ. Bà Trương Lynn (lấy tên Mỹ) kiếm lời nhanh, vì trong Tháng Tám những đồng
Mỹ kim bà nắm trong tay đã tăng giá, sau khi đồng nguyên bị chính phủ phá giá
5%.
Người dân lục địa bị giới hạn mỗi năm chỉ được phép
mua 50,000 Mỹ kim thôi. Cho nên bà Trương đã phải dùng tên mình, tên bố và tên
mẹ khi đổi tiền. Bà biết rằng đổi đồng nguyên sang Mỹ kim thường không có lợi.
Vì gửi Mỹ kim vào ngân hàng chỉ được trả lãi suất dưới 1 phần trăm (0.8%); mà
thường bà vẫn kiếm lời 4% đến 5% khi đem đồng nguyên góp vào những quỹ tài
chánh, cũng do các ngân hàng lập ra.
Tại sao những người giàu có và biết tính toán như bà
lại chấp nhận lãi suất thấp chỉ có 0.8%? Bởi vì đó là cách giữ của an toàn.
Ngày xưa người Trung Hoa giữ của bằng các mua vàng, ngọc chôn xuống đất rồi vẽ
bản đồ cho con cháu sau này tìm lại “kho vàng.” Ngày nay, một cách giữ của là
“chôn” tiền vào đồng đô la Mỹ. Khi người dân cảm thấy đảng và nhà nước lúng
túng trong việc điều hành kinh tế, người ta lo đồng bạc sẽ còn xuống giá nữa.
Cho nên số người mua Mỹ kim càng tăng. Tại các thành phố lớn khác, người ta
cũng đem tiền đổi lấy đô la. Theo Bản tin Chứng khoán Thượng Hải (Shanghai
Securities News), đầu năm nay chính quyền đã ra lệnh các chi nhánh ngân hàng hạn
chế số đồng nguyên được đổi ra ngoại tệ. Trong bốn ngân hàng lớn của nhà nước,
Trung Quốc Ngân Hàng phụ trách hối đoái.
Khi nhiều người có tiền đi mua Mỹ kim, một hậu quả
là tổng số dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc giảm bớt. Ðầu năm ngoái, quỹ dự trữ
ngoại tệ có lúc lên tới gần 4,000 tỷ Mỹ kim, gần đây chỉ còn hơn 3,100 tỷ.
Trong Tháng Mười Hai năm 2015, quỹ giảm mất 108 tỷ Mỹ kim; Tháng Giêng 2016 giảm
99 tỷ, và Tháng Hai giảm gần 30 tỷ. Ngân Hàng Trung Ương (gọi là Ngân Hàng Nhân
Dân) coi các con số này là đáng mừng, vì số giảm sụt tháng này thấp hơn tháng
trước, có nghĩa là tình trạng đang dần dần ổn định.
Vì thế, giới lãnh đạo Bắc Kinh tuyên bố họ không lo
kinh tế sẽ suy sụp quá nhanh (chữ trong nghề ví như chiếc máy bay phải “hạ cánh
gấp,” hard landing). Thế giới bên ngoài cũng mừng khi nghe các ông Tập Cận Bình
và Chu Tiểu Xuyên, chủ tịch Ngân Hàng Trung Ương trấn an. Vì nếu kinh tế Trung
Quốc sụp đổ gấp thì sẽ lôi cả thế giới xuống dốc theo. Trong thời đại kinh tế
toàn cầu hóa, nếu hơn một tỷ người Trung Hoa giảm tiêu thụ và bớt sản xuất thì
dân Brazil, dân Angola cho tới dân Việt Nam đều chịu ảnh hưởng!
Trong Tháng Ba, giá đồng nguyên đã ổn định một phần
vì Ngân Hàng Nhân Dân ấn định lãi suất lên cao so với hai tháng trước; một phần
vì giá đô la xuống trên thị trường quốc tế sau khi Ngân Hàng Trung Ương Mỹ
(Fed) đánh tiếng rằng lãi suất ở Mỹ sẽ không tăng như nhiều người chờ đợi. Hơn
nữa, Thủ Tướng Lý Khắc Cường cam kết với Bộ Trưởng Tài Chánh Mỹ Jacob Lew rằng
chính phủ Trung Cộng không có ý phá giá đồng nguyên.
Khi các công ty Trung Quốc đổi đồng nguyên lấy đô
la, họ sẽ trả bớt những món nợ vay bằng đô la, thay vào đó là những món nợ mới
vay bằng tiền bản xứ. Hiện tượng tiền bỏ chạy ra nước ngoài không liên can trực
tiếp đến việc đổi tiền. Khi dân Trung Quốc đổi đồng nguyên lấy ngoại tệ nhưng vẫn
ký thác số Mỹ kim đó tại các ngân hàng nội địa thì số tiền đó không chạy ra ngoại
quốc. Có thể nói rằng số ngoại tệ dự trữ chỉ chuyển từ tay nhà nước sang tay
dân. Tiền bỏ chạy là điều có thật, nhưng đi qua những ngả khác, hợp pháp hoặc
qua chợ đen chợ đỏ. Công ty Goldman Sachs nhận xét số tiền chuyển ra nước ngoài
hiện nay lên tới mức cao chưa từng thấy.
Nhưng khi quan sát số dự trữ ngoại tệ tại Ngân Hàng
Nhân Dân xuống đều đều vào cuối năm qua, nhiều nhà kinh tế lo lắng đặt câu hỏi
là con số đó có thể giảm xuống đến mức nào thì đáng rung chuông báo động?
Câu hỏi này quan trọng vì, trước hết, số tiền trong
Quỹ dự trữ ngoại tệ có tác dụng tâm lý đối với dân chúng cũng như giới đầu tư
quốc tế. Ðối với họ, những con số hàng ngàn tỷ mỹ kim tăng dần dần trong mấy
năm quá giúp mọi người an tâm, về tương lai kinh tế Trung Quốc. Ở các nước tiên
tiến, dân chúng ít quan tâm đến số ngoại tệ dự trữ trong Ngân Hàng Trung Ương.
Nhưng dân Trung Quốc thì khác. Nhất là trong tình trạng tỷ lệ phát triển chỉ
còn 6.9%, thấp nhất trong một phần tư thế kỷ, người ta thấy số tiền nhà nước để
dành được 3,100 tỷ Mỹ kim là một thứ bảo đảm, chứng tỏ nhà nước vẫn còn tiền vốn
để khi cần sẽ đem ra kích thích kinh tế.
Hầu như ai cũng tiên đoán tốc độ tăng trưởng sẽ xuống
thấp hơn tỷ lệ 6.5%. Nếu tổng số sản xuất và tiêu thụ không tăng nhanh được như
hoạch định, giới lãnh đạo sẽ lấy số tiền dự trữ ra, bơm vào hệ thống ngân hàng,
chuyển qua các xí nghiệp quốc doanh, cố tiếp tục hoạt động, miễn là công nhân
có việc làm, dù xí nghiệp vẫn thua lỗ.
Bắc Kinh đã dùng phương thuốc “kích thích” này suốt
năm qua, nhất là khi thị trường chứng khoán sụp đổ vào năm ngoái. Hành động này
là thói quen thời “bao cấp,” hoàn toàn trái ngược với chủ trương “cải tổ cơ cấu”
mà ông Tập Cận Bình đã cổ võ. Cải tổ, tức là giảm bớt vai trò của nhà nước, để
cho thị trường “đóng vai trò quyết định” như châm ngôn đã được đại hội đảng
tuyên dương. Ðảng Cộng Sản cũng tuyên bố sẽ khuyến khích dân tiêu thụ, không để
nền kinh tế hoàn toàn lệ thuộc vào việc xuất cảng và những công tác đầu tư phí
phạm, vô ích. Nếu lấy tiền dự trữ ra đưa cho các ngân hàng của nhà nước rồi
chuyển tới các xí nghiệp quốc doanh thì việc cải tổ đã bị ngưng lại. Nhưng đối
với giới lãnh đạo ở Bắc Kinh thì không sao, công cuộc cải tổ cơ cấu sẽ tạm
ngưng, nhưng dân Trung Hoa có thể ngủ ngon khi biết nhà nước vẫn còn dự trữ
trên 3,000 tỷ đô la.
Theo giới nghiên cứu kinh tế tại các đại học Trung
Quốc, con số 3 ngàn tỷ Mỹ kim là ngưỡng cửa không nên bước qua; tụt xuống dưới
mức đó là đáng lo ngại. Với tổng số dự trữ đầu Tháng Ba chỉ còn 3,100 tỷ, nếu tốc
độ giảm sụt trung bình 30 tỷ mỗi tháng, Bắc Kinh có thể sẽ chạm chân tới ngưỡng
cửa đó trong năm 2016.
Nếu sau đó, số tiền dự trữ cứ tiếp tục giảm thì sao?
Giới lãnh đạo Bắc Kinh chấp nhận xuống tới mức nào thì mới thấy là nguy hiểm? Nếu
tốc độ tăng trưởng xuống dưới 6% hay thấp hơn nữa, thì sẽ cần bao nhiêu tiền để
kích thích kinh tế? Câu trả lời tùy thuộc dự đoán về tình trạng giảm sụt nhanh
hay chậm. Theo tính toán của giới phân tích tài chánh quốc tế, nếu kinh tế
Trung Quốc tụt quá nhanh, nhà nước sẽ cần tới 5 ngàn tỷ Mỹ kim để giữ cho cả hệ
thống đứng vững, không bị sụp đổ.
Thứ Ba tuần này, chính phủ Trung Quốc loan báo số
hàng xuất cảng đã tụt giảm 20% so với năm ngoái; tỷ lệ giảm sụt cao nhất kể từ
năm 2009, khi kinh tế thế giới suy thoái làm cho các khách mua hàng của họ bị cạn
tiền. Cùng ngày đó, công ty Moody công bố bài phân tích nhận xét rằng hiện nay
đảng Cộng Sản Trung Quốc đang theo đuổi ba mục tiêu kinh tế, đó là điều không
thể thực hiện được, thế nào cũng phải bỏ bớt một mục tiêu. Chính phủ Trung Cộng
đã công khai phản đối Moody, nhưng đây là một sự thật làm mất lòng.
Ba mục tiêu Bắc Kinh đang muốn đạt được là kinh tế
tiếp tục tăng trưởng, được ổn định, và nhà nước thực hiện kế hoạch cải tổ. Bắc
Kinh đang cố bảo vệ hai mục tiêu trên, tăng trưởng và không xáo trộn, nhưng muốn
vậy phải tạm ngưng không nghĩ tới mục tiêu cải tổ cơ cấu kinh tế. Nhưng khi
theo kế sách này, Bắc Kinh chỉ tìm cách cứu vãn nền kinh tế trong ngắn hạn. Vấn
đề dài hạn là cơ cấu kinh tế chỉ huy đang bế tắc, nếu trì hoãn không cải tổ ngay
thì trong tương lai vẫn phải đối đầu với tình trạng khập khiễng nửa thị trường,
nửa chỉ huy.
Hiện nay, Bắc Kinh không can đảm, dám để cho thị trường
quyết định số phận của các công ty kém hiệu năng và thua lỗ liên miên. Lấy ngoại
tệ dự trữ để bơm tiền cho các ngân hàng và xí nghiệp tức là nhà nước chịu thua,
không dám cho các doanh nghiệp nhà nước bị đào thải, không dám thay thế một cơ
cấu kém hiệu năng bằng các xí nghiệp năng động của tư nhân.
Nhưng ngay đối với hai mục tiêu đầu, tăng trưởng và ổn
định, thì khả năng của nhà nước cũng có giới hạn. Nếu tốc độ tăng trưởng còn giảm
sụt nữa, thì giá trị đồng nguyên sẽ còn bị áp lực đè xuống thấp hơn, số ngoại tệ
dự trữ sẽ giảm xuống dưới 3,000 tỷ đô la và còn xuống nữa. Khi đó, tiếp tục các
biện pháp kích thích cũng trở thành khó khăn hơn.
Nếu họ có gan tiếp tục chương trình cải tổ cơ cấu
thì kinh tế sẽ bị ảnh hưởng, có thể trồi sụt bất thường; nhưng sau khi tai qua
nạn khỏi thì sẽ có khả năng hồi phục một cách vững vàng hơn. Không biết giới
lãnh đạo Bắc Kinh dám theo con đường này hay không.
No comments:
Post a Comment