Biên
dịch: Ngô
Việt Nguyên | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Posted
on 03/03/2016
Đối với
một người không phải là Ki-tô hữu, thậm chí với một tín hữu Ki-tô giáo mong muốn
tối giản giáo lý và việc thờ phụng, thì giáo hội Công giáo và Chính thống giáo
có thể rất giống nhau. Cả hai đều sử dụng những nghi lễ phức tạp với nguồn gốc
xa xưa và có nhiều hàng ngũ tu sĩ mặc áo choàng dài; cả hai bên đều cho rằng họ
duy trì tính liên tục từ buổi bình minh của thời đại Ki-tô, cả hai đều có truyền
thống thần học và học thuật phong phú, và nói chung là có ký ức tổ chức lâu
dài. Chỉ có một khác biệt dường như rất nhỏ phân biệt các phiên bản kinh tin
kính của họ, qua đó đặt ra những đức tin cơ bản về Chúa ba ngôi Cha, Con và
Thánh Thần. Như vậy thì tại sao hai nhóm tôn giáo không thống nhất với nhau?
Vào ngày 12/2, Giáo Hoàng Francis và Thượng Phụ Kirill của Moskva, lãnh đạo
Giáo hội Chính thống giáo Nga, sẽ gặp nhau ở Cuba. Dù sự kiện này không phải là
không có tiền lệ trong 10 thế kỷ qua, nhưng cuộc gặp như thế vẫn rất bất thường.
Tại sao?
Một phần
của câu trả lời là bởi vì cả hai giáo hội đều có ký ức lâu dài, vì thế những
khác biệt nổi lên nhiều thế kỷ trước vẫn còn quan trọng. Sự chia rẽ chính thức giữa Ki-tô phương Đông và Ki-tô phương Tây diễn
ra vào năm 1054, và ở một mức độ nào đó phản ánh sự cạnh tranh về văn hóa
và địa chính trị giữa đế chế Đông La Mã nói tiếng Hy Lạp, còn gọi là Đế chế
Byzantium, và khu vực Tây Âu nói tiếng Latinh, nơi mà uy quyền của Đế chế (Tây)
La Mã đã sụp đổ vào thế kỷ thứ năm, nhưng những trung tâm quyền lực mới đã xuất
hiện. Những căng thẳng bắt đầu tăng lên vào đầu thế kỷ thứ 11 khi những người
Normandy theo Công Giáo tràn qua khu vực nói tiếng Hy Lạp ở miền nam Ý và áp đặt
những lề lối Latinh vào các nhà thờ ở những khu vực trên. Thượng phụ
Constantinople đã đáp trả bằng cách ngăn chặn những nơi thờ phụng theo kiểu
Latinh tại thành phố của ngài, và Giáo Hoàng đã gửi một phái đoàn đến
Constantinople để giải quyết vấn đề. Lãnh đạo phái đoàn, Hồng Y Humbert, đã
tuyên vạ tuyệt thông với Thượng Phụ, và Thượng Phụ cũng làm điều tương tự với vị
khách của mình ngay sau đó.
Trong
những sự kiện dẫn đến sự chia rẽ cuối cùng, đã có những khác biệt ngày càng lớn
giữa tuyên bố của Giáo Hoàng về thẩm quyền của ngài đối với thế giới Ki-tô
giáo, trái với quan điểm của Chính thống giáo rằng tất cả các trung tâm cổ xưa
của thế giới Ki-tô giáo (Antioch, Alexandria, và Jerusalem cũng như Rome và
Constantinople) gần như là ngang bằng nhau về tầm quan trọng. Bên Chính thống
giáo phản đối việc Giáo Hoàng ủng hộ một phiên bản của kinh tin kính mà theo
quan điểm của họ tương đương với việc ngầm hạ thấp vai trò của Chúa Thánh Thần
(Holy Spirit).
Thêm
vào khác biệt về thần học này là những mâu thuẫn địa chính trị lớn: vào năm
1204 quân đội Latinh đã cướp bóc Constantinople – nơi lúc đó vẫn là trung tâm lớn
nhất của thế giới Ki-tô giáo về văn hóa và thương mại – và áp đặt một chế độ
Latinh trong 6 thập niên. Trong ký ức tập thể của Chính thống giáo, sự phản bội
này bởi những người anh em Ki-tô hữu đã làm thành phố vĩ đại này suy yếu dần và
khiến việc nó bị chinh phục bởi những
người Hồi Giáo Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 1453 trở nên không thể tránh được.
Sau khi
hai bên tách ra, thế giới Ki-tô phương Đông và phương Tây sản sinh ra những
truyền thống thần học khác nhau. Phương Tây phát triển ý niệm về luyện ngục
(purgatory) và về việc “trừng phạt thế” (tư tưởng cho rằng việc Chúa Ki-tô tự
hiến thân là cái giá phải trả cho Chúa Cha khắc nghiệt). Cả hai tư tưởng trên
không hấp dẫn những người Ki-tô hữu Chính thống giáo. Phương Đông, với thiên hướng
pha trộn tri thức và mầu nhiệm, đã đi theo tư tưởng rằng Thiên Chúa là không thể
hiểu được bởi lý trí con người nhưng có thể tiếp cận được thông qua trái tim.
Đối với
tín hữu Chính thống giáo, thần học Công Giáo dường như quá phạm trù và lề luật;
còn đối với người Công giáo, tư tưởng của Chính thống giáo về mầu nhiệm dường
như quá mơ hồ và không rõ ràng. Trong cuộc thảo luận được định trước trong vài
tiếng tại sân bay Havana vào ngày 12/2, Đức Giáo Hoàng và vị Thượng Phụ sẽ
không thể hòa giải những khác biệt đã kéo dài hàng thế kỷ trên. Nhưng ít ra họ
có thể hiểu nhau hơn một chút.
Nguồn: “The
differences between the Catholic and Orthodox churches”, The
Economist, 12/02/2016.
-------------------------
conggiao.info
9/7/2011
5:59:02 PM
No comments:
Post a Comment