07.01.2016
Tôi đến
Ba Lan vào một ngày mùa đông tháng mười hai. Sân bay Chopin lặng lẽ chào đón
tôi đến thủ đô Warsaw. Đó là điểm khác biệt đầu tiên tôi nhận thấy giữa Warsaw
và những thủ đô hoa lệ khác của châu Âu như Luân Đôn hay Amsterdam. Không ồn ào
hay vội vã, Warsaw im lìm giữa làn sương mù dày đặc trong một mùa đông vĩnh cữu.
Ba Lan trong trí tưởng tượng của tôi là một nước Xã hội chủ nghĩa Đông Âu đặc
trưng của những năm 90 qua lời kể của những bác lớn tuổi từng được nhà nước cử
đi học thời còn Liên Xô, là một xã hội bao cấp của những tem phiếu hay tàu điện
cũ kĩ do Liên Xô tài trợ. Ngoài cái không khí lạnh buốt đặc trưng của Đông Âu
đó, thủ đô Warsaw ngày nay đã hoàn toàn thay đổi.
Warsaw
ngày nay là một thành phố hiện đại của gần hai triệu dân, ngoài người gốc Ba
Lan thì thành phố này còn là quê hương của người Do Thái, người Trung Đông, người
Hoa, người Việt. Cộng đồng người nhập cư chiếm một phần không nhỏ dân số của
thành phố này, tạo nên sự đa dạng cho Warsaw. Những người nhập cư sống hoà nhập
với người dân bản xứ từ bao thế hệ nay. Họ đã và đang chung tay xây dựng nên một
đất nước Ba Lan ngày càng phồn vinh.
Ba Lan
có một hệ thống phương tiện chuyên chở công cộng đa dạng và tiện nghi. Xe buýt,
tàu điện ngầm, xe lửa cao tốc là những phương tiện công cộng hiện đại vào bậc
nhất Châu Âu. Ba Lan phát triển như vũ bão từ sau khi Liên Xô tan rã và chế độ
Cộng sản sụp đổ ở Đông Âu, đặc biệt là sau khi đất nước này gia nhập Liên Minh
Châu Âu. Ba Lan ngày càng nâng cao vị thế chính trị của mình trong cộng đồng quốc
tế. Người dân Warsaw văn minh, lịch sự. Cả thành phố không thấy một mảnh rác.
Cây xanh phủ đầy các con đường. Về đêm, thủ đô Warsaw rực rỡ với những chùm đèn
trang trí Giáng Sinh khắp mọi nẻo đường từ trung tâm thành phố cho đến các đại
lộ cao tốc.
Thế
nhưng, dấu vết của một thời chủ nghĩa xã hội vẫn ẩn hiện đâu đó đan xen với sự
nhộn nhịp năng động của Warsaw, mà nếu như không để ý kỹ, du khách như tôi
không dễ gì phát hiện. Một vài nhà hàng thiết kế và phục vụ theo kiểu căn tin xếp
hàng chờ mua đồ, hay các tiệm bách hoá, vốn đặc trưng mô hình bao cấp xã hội chủ
nghĩa vẫn còn hoạt động ở đây. Phần lớn là người già và những người thu nhập thấp
vẫn đến dùng bữa ở những nhà hàng thế này. Ngoài ra, nằm ngay giữa trung tâm
Warsaw sầm uất là Cung Văn hoá (the Palace of Culture), công trình kiến trúc đặc
trưng Liên Xô cũ. Cung Văn hoá này là quà tặng của Liên Xô cho Ba Lan vào những
năm 1950 và đã trở thành điểm kiến trúc nổi bật nhất của Warsaw những năm về
sau. Sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa tan rã ở Đông Âu, người dân thành phố đã
nhiều lần kiến nghị chính quyền phá huỷ toà nhà này vì nó gợi lại ký ức về những
năm tháng xã hội chủ nghĩa Ba Lan và đặc biệt là sự kiểm soát và đàn áp từ Liên
Xô.
Nói
thêm về chủ đề này, cậu bạn người Ba Lan của tôi chia sẻ rằng cái ác cảm dành
cho Liên Xô và chế độ Cộng sản vẫn còn rất rõ rệt trong mỗi người dân Ba Lan.
Cái ký ức đó truyền đến thế hệ của cậu qua lời kể của ông bà, cha mẹ, những người
sống trong giai đoạn đó. Ký ức về cuộc sống dưới chính quyền Cộng sản và sự can
thiệp của Liên Xô đã vĩnh viễn trở thành bài học quý báu của người dân Ba Lan về
tự do, dân chủ. Cũng như hình ảnh một Trung Quốc hung hăng bá quyền đối với
láng giềng Việt Nam, Nga đã và vẫn đang là sự đe doạ tiềm tàng trong cái nhìn của
mổi người dân Ba Lan. “Ai ai cũng nghi kỵ
mỗi khi nhắc đến Liên Xô và chủ nghĩa Cộng sản, ai ai cũng bồn chồn khi thấy
Nga ngày càng lớn mạnh và lãnh đạo Nga ngày càng độc đoán”, cậu chia sẻ.
Thế
nhưng, ký ức đó giờ đây đã phai mờ ít nhiều trong mỗi người Ba Lan tôi bắt gặp
trên đường. Cái ranh giới giữa Đông Âu nghèo khó, cũ kỹ và Tây Âu hiện đại tiến
bộ đã phai mờ. Thay vào đó là những gương mặt thân thiện, những cuộc trò chuyện
cởi mở về công việc, tương lai, hay những chia sẽ về những nơi tôi nên tham
quan, những quán bar tôi nên ghé qua. Người dân Ba Lan ngày nay đang hưởng thụ
một cuộc sống tiện nghi, tiến bộ do chính sách hội nhập với cộng đồng chung
Châu Âu mang lại. Họ nói bằng một thứ tiếng Anh cực chuẩn, có người còn biết
hai, ba thứ tiếng khác như Pháp, Bỉ, Nga, hay Tây Ban Nha. Những cuộc trò chuyện
cứ thế kéo dài đến vô tận giữa tôi và những người bạn bản xứ giữa một thành phố
nhộn nhịp và hiện đại vào những ngày đầu tháng mười hai giá lạnh.
Từ Ba
Lan, 10/12/2015
------------------------------
* Blog của Cao Huy Huân là blog cá nhân. Các
bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh
quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment