Trung Quốc dùng ‘quân
bài Okinawa’ trước lập trường của Nhật về Đài Loan
Katsuji Nakazawa
| Nikkei Asia
Nguyễn
Thị Kim Phụng,
biên dịch
18/09/2024
‘Trung
tâm nghiên cứu Lưu Cầu (Ryukyu)’ có thể đảo ngược quan điểm của Bắc Kinh kể từ
thời Mao.
Liệu
chiến lược của Trung Quốc đối với Nhật Bản sẽ thay đổi đáng kể? Mối lo này chắc
chắn đã nảy sinh sau khi một máy bay thu thập thông tin tình báo Y-9 của quân đội
Trung Quốc vi phạm không phận Nhật Bản ngoài khơi tỉnh Nagasaki hồi cuối tháng
8.
Đến
đầu tháng này, Trung Quốc lại tiếp tục thực hiện một động thái chưa từng có
khác.
VIDEO
:
Trung Quốc
dùng ‘quân bài Okinawa’ trước lập trường của Nhật về Đài Loan
https://www.youtube.com/watch?v=6hZh5p5sBQE
Một
nhà nghiên cứu am hiểu quan hệ giữa hai nước nói với Nikkei rằng: chiến lược Nhật
Bản của Trung Quốc hiện đã nhắm đến tỉnh Okinawa và họ “sắp thực hiện bước đi
nguy hiểm đầu tiên.”
Vào
ngày 03/09, Tinh Đảo Nhật báo, một tờ báo của Hong Kong, đưa tin rằng Đại học
Hàng hải Đại Liên có kế hoạch mở “một trung tâm nghiên cứu Lưu Cầu” (Ryukyu
trong tiếng Nhật) để tiến hành nghiên cứu về Okinawa. Quần đảo Lưu Cầu là tên gọi
cũ của tỉnh cực tây của Nhật Bản, nơi từng là Lưu Cầu Quốc trong 450 năm, từ
năm 1429 đến năm 1879.
Nếu
được thành lập, đây sẽ là trung tâm nghiên cứu đầu tiên chuyên về Okinawa tại một
cơ sở giáo dục đại học ở Trung Quốc. Trường đại học liên kết với quân đội này
hiện có trụ sở đặt tại thành phố cảng Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh, đông bắc Trung
Quốc.
https://www.ft.com/__origami/service/image/v2/images/raw/https%3A%2F%2Fcms-image-bucket-production-ap-northeast-1-a7d2.s3.ap-northeast-1.amazonaws.com%2Fimages%2F_aliases%2Farticleimage%2F6%2F8%2F4%2F3%2F48243486-1-eng-GB%2F20240911-Okinawa-map.png?source=nar-cms
Bản
đồ khu vực Trung Quốc – Nhật Bản
Nhiều
bài đăng trên mạng xã hội Trung Quốc xác nhận rằng một cuộc họp đã được tổ chức
vào ngày 01/09 nhằm chuẩn bị cho việc thành lập trung tâm nghiên cứu Lưu Cầu, với
sự tham dự của hơn 20 nhà nghiên cứu đến từ các học viện hàng đầu của Trung Quốc,
bao gồm Đại học Bắc Kinh, Đại học Phục Đán, Đại học Nam Kinh, và Đại học Vũ Hán
cũng như Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc, đơn vị trực thuộc Quốc vụ viện,
tức chính phủ Trung Quốc.
Động
cơ của Bắc Kinh đằng sau việc mở trung tâm nghiên cứu Lưu Cầu là gì? Tiêu đề của
bài viết trên tờ báo Hong Kong nhắc đến “quân bài Lưu Cầu,” ẩn ý rằng Trung Quốc
đang chuẩn bị đưa vấn đề về tình trạng của Okinawa như một phần của Nhật Bản trở
thành vũ khí chính để cảnh báo Tokyo không can thiệp vào vấn đề Đài Loan, vốn
được Bắc Kinh tuyên bố là vấn đề nội bộ. Động thái này diễn ra vào thời điểm Nhật
Bản và Mỹ đang tăng cường hợp tác an ninh, trong đó đặc biệt chú ý đến khả năng
xảy ra một cuộc xâm lược Đài Loan.
Dấu
hiệu báo trước sự thay đổi này đã xuất hiện cách đây 11 năm, ngay sau khi Tập Cận
Bình trở thành Chủ tịch Trung Quốc, trong một “sự điều chỉnh hướng đi” liên
quan đến lập trường của Trung Quốc đối với Okinawa.
Vào
ngày 08/05/2013, tờ Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng
sản Trung Quốc, đã xuất bản một bài viết tuyên bố rằng “đã đến lúc vấn đề Lưu Cầu
chưa được giải quyết trong lịch sử nên được thảo luận lại.” Bài viết này được
cho là dựa trên tiền đề của Bắc Kinh rằng Lưu Cầu Quốc là một chư hầu của Trung
Quốc thời nhà Minh và nhà Thanh.
Người
biểu tình phản đối Nhật Bản bên ngoài Đại sứ quán Nhật Bản tại Bắc Kinh vào
ngày 15/09/2012, sau khi Nhật quốc hữu hóa quần đảo Senkaku, nơi Trung Quốc
cũng tuyên bố chủ quyền. © AP
Đây
là lần đầu tiên tờ Nhân dân Nhật báo kết luận rằng tình trạng
của Okinawa là “chưa được giải quyết.” Bài viết thậm chí còn khẳng định, dù là
gián tiếp, rằng Trung Quốc có chủ quyền đối với Okinawa. Diễn biến này đã khiến
chính phủ Nhật Bản và tỉnh Okinawa phải sửng sốt.
Vào
thời điểm đó, một số nhân vật liên quan đã tiết lộ những điều đã xảy ra ở hậu
trường trước khi bài viết được xuất bản.
Họ
nói rằng Ban Tuyên giáo của Đảng Cộng sản đã ban hành một chỉ thị thảo luận lại
tình trạng của Okinawa, với mục đích làm suy yếu lập luận của Nhật rằng quần đảo
Senkaku ở Biển Hoa Đông là một phần không thể tách rời của lãnh thổ nước này và
thuộc về Okinawa.
Bài
viết trên tờ Nhân dân Nhật báo xuất hiện chỉ vài tháng sau khi
làn sóng biểu tình phản đối Nhật Bản lan rộng khắp Trung Quốc vào tháng 9/2012
nhằm phản đối việc Nhật Bản quốc hữu hóa quần đảo Senkaku, nơi mà Trung Quốc
cũng tuyên bố chủ quyền và gọi là quần đảo Điếu Ngư.
Thủ
tướng Nhật Bản Fumio Kishida bắt tay Chủ tịch Tập Cận Bình trước khi bắt đầu hội
nghị thượng đỉnh tại Bangkok vào ngày 17/11/2022. Tại thượng đỉnh này, Kishida
bày tỏ quan ngại sâu sắc về việc các tàu của chính phủ Trung Quốc liên tục xâm
nhập vào vùng biển Nhật Bản xung quanh quần đảo Senkaku. © Jiji
Đáp
lại chỉ thị của Ban Tuyên giáo, Hoàn cầu Thời báo, một tờ báo trực
thuộc Nhân dân Nhật báo, thậm chí còn đăng một bài xã luận nói rằng
Trung Quốc nên ủng hộ việc Okinawa giành độc lập khỏi Nhật Bản trong khuôn khổ
luật pháp quốc tế.
Từ
đó đến nay, đề xuất thảo luận lại về tình trạng của Okinawa vẫn tiếp tục âm ỉ ở
Trung Quốc.
Ít
nhất một trong số những người có liên quan đến việc xuất bản bài báo năm 2013 của
tờ Nhân dân Nhật báo vẫn đang giữ vị trí quan trọng, có ảnh hưởng
đến hướng nghiên cứu Lưu Cầu của Trung Quốc. Bài báo và động thái gần đây nhằm
mở trung tâm nghiên cứu Lưu Cầu có mối liên hệ chặt chẽ với nhau dù chúng xuất
hiện cách nhau tận 11 năm.
Một
bài viết được đăng trên trang nhất của tờ Nhân dân Nhật báo vào
ngày 04/06/2023 cũng khiến một số người phải nhíu mày. Trong bài viết này, Chủ
tịch Tập, người cũng là Tổng bí thư Đảng Cộng sản, đã nói chi tiết về lịch sử của
quần đảo Lưu Cầu, nhắc đến nhóm người được gọi là “36 gia đình người Mân.”
Thuật
ngữ này ám chỉ những người di cư từ tỉnh Mân, nay là tỉnh Phúc Kiến của Trung
Quốc, đến Lưu Cầu vào cuối thế kỷ 14, trong những ngày đầu của triều đại nhà
Minh. Ở Nhật Bản, nhóm này được gọi là “kume sanjuroku sei.”
Đại
học Hàng hải Đại Liên có liên kết với quân đội Trung Quốc đang có kế hoạch mở một
“trung tâm nghiên cứu Lưu Cầu.” (Ảnh chụp từ trang web của Đại học Hàng hải Đại
Liên)
Lịch
sử của Đại học Hàng hải Đại Liên cũng cho thấy ý định chiến lược của Trung Quốc
khi đặt trung tâm nghiên cứu Lưu Cầu tại đây.
Trên
trang web của mình, trường đại học này tự giới thiệu là một tổ chức giáo dục được
“quản lý bán quân sự” kể từ những năm 1960, nghĩa là trường không nằm dưới sự
kiểm soát trực tiếp của quân đội nhưng vẫn có liên hệ chặt chẽ với quân đội. Để
“phát triển trường đại học,” Cục Hải dương Nhà nước Trung Quốc (hiện đã bị giải
thể và các chức năng của nó đã được chuyển giao cho Hải Cảnh Trung Quốc) đã
tham gia cùng với Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Giáo dục.
Hải
Cảnh Trung Quốc hiện đang trực thuộc Lực lượng Cảnh sát Vũ trang Nhân dân, nằm
dưới sự chỉ huy của Quân ủy Trung ương, cơ quan ra quyết định quân sự hàng đầu
của Trung Quốc, do Tập Cận Bình đứng đầu. Trong những năm gần đây, Hải Cảnh
Trung Quốc thường xuyên xuất hiện trên các bản tin trang nhất khi các tàu của họ
liên tục xâm phạm vùng biển Nhật Bản xung quanh quần đảo Senkaku, và bắn vòi rồng
hoặc va chạm với các tàu của Lực lượng Tuần duyên Philippines ở Biển Đông.
Tàu
tuần tra CCG 5901 của Hải Cảnh Trung Quốc – mà người Philippines gọi là “tàu
quái vật” – vào ngày 07/07. (Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines)
Nằm
gần cảng hải quân Lữ Thuận và được biết đến nhiều hơn với tên gọi cũ là Cao đẳng
Hàng hải Đại Liên, Đại học Hàng hải Đại Liên hiện đang là cơ sở giáo dục đại học
hàng đầu của Trung Quốc về đào tạo thủy thủ và đã tuyển sinh nhiều sinh viên nước
ngoài từ Sri Lanka, các nước châu Phi, cùng những nơi khác.
Trung
Quốc đã nhấn mạnh nhu cầu trở thành “một cường quốc hàng hải” dưới thời của Tập,
và Đại Liên đóng vai trò quan trọng trong việc theo đuổi mục tiêu đó. Tại một
buổi nghiên cứu nhóm của Bộ Chính trị đầy quyền lực của Đảng Cộng sản vào ngày
30/07 vừa qua, Tập đã kêu gọi hiện đại hóa “phòng thủ biên giới, bờ biển, và
vùng trời” của Trung Quốc để đảm bảo chúng “mạnh mẽ và vững chắc.”
Tuy
nhiên, việc thảo luận lại tình trạng của Okinawa là hoàn toàn trái ngược với lập
trường trước đây của chính phủ Trung Quốc.
Hồi
những năm 1960, Mao Trạch Đông, nhà sáng lập nước “Trung Quốc mới” – tức Cộng
hòa Nhân dân Trung Hoa – đã công nhận Okinawa là một phần của Nhật Bản và đã ủng
hộ một cách rõ ràng việc Mỹ trả lại Okinawa cho Nhật Bản sau khi quản lý quần đảo
này từ sau Thế chiến II đến năm 1972.
Nếu
Trung Quốc đặt ra vấn đề về tình trạng của Okinawa một cách nghiêm túc trong thời
Tập, họ sẽ thách thức quan điểm truyền thống của Đảng Cộng sản kể từ thời Mao.
Và nếu động thái như vậy được xem là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đã sẵn sàng
hướng sức mạnh quân sự hàng hải toàn diện của mình tới Okinawa, tình hình địa
chính trị khu vực sẽ nhanh chóng trở nên căng thẳng.
Căn
cứ không quân Futenma của quân đội Mỹ tại thành phố Ginowan của Okinawa. (Ảnh của
Yo Inoue)
Okinawa
là nơi tập trung nhiều căn cứ quân sự của Mỹ theo các điều khoản của liên minh
Nhật-Mỹ. Nếu Trung Quốc thay đổi lập trường về tình trạng của Okinawa, họ sẽ phải
chuẩn bị cho cả một cuộc đụng độ với lực lượng Mỹ.
Trung
Quốc rõ ràng đang chuẩn bị phản đối những gì họ xem là sự can thiệp của Nhật Bản
vào vấn đề Đài Loan bằng cách nêu ra tình trạng của Okinawa. Nhưng việc chính
trị hóa các nghiên cứu lịch sử theo cách như vậy là rất nguy hiểm và có thể phản
tác dụng.
----------------------------
Katsuji
Nakazawa
là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông
đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng
văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China
moves to play ‘Okinawa card’ over Japan’s Taiwan stance,” Nikkei
Asia, 12/09/2024
No comments:
Post a Comment