Có phải Tô Lâm là một
Trần Thủ Độ ngày nay?
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Liêm
Gửi
đến BBC từ California, Hoa Kỳ
6
tháng 8 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c74ll0jxelyo
Đứng
ở vị trí cao nhất trong hệ thống chính trị Việt Nam, liệu Tổng Bí thư, Chủ tịch
nước Tô Lâm có tạo ra được những bước ngoặt lịch sử cho đất nước?
Tổng
Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm
BBC News Tiếng Việt
hôm 18/7/24 đưa tin: “Vào ngày 18/7, Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam
đã ra thông báo về tình hình sức khỏe của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Thông
báo này, do Văn phòng Trung ương Đảng phát đi, cũng cho biết Bộ Chính trị đã
phân công ông Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước, chủ trì công việc của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư theo trách nhiệm, quyền
hạn được Bộ Chính trị quy định.”
Ngày
hôm sau, 19/7, Tổng Bí thư Trọng qua đời. Nhiều dư luận cho rằng, khi ông Trọng,
mang danh “người Cộng sản cuối
cùng”
mất đi, chính trường Việt Nam có thể đi vào tình trạng hỗn loạn. Điều đó đã
không xảy ra. Tô Lâm không cho phép một sự mất trật tự chính trị nào cho Đảng.
Hai
tuần sau đám tang của Tổng Bí thư Trọng, ngày 3 tháng 8, Ban Chấp hành Trung
ương Đảng bầu Tô Lâm làm tổng bí thư với tỷ số 100 phần trăm. Điều đáng chú ý
là giới quan sát đã tiên liệu thế cờ quyền lực này của Tô Lâm và cũng không ai
còn ngạc nhiên.
Nhiều
đánh giá cho rằng rất có thể trong mười năm tới, chính trường và thể chế chính
trị Việt Nam là của Tô Lâm. Người ta lo ngại là một chế chộ công an trị khắc
nghiệt sẽ gia tăng cường độ dưới thời vị tướng công an mưu lược và bản lãnh
này.
Điều
này có thể xảy ra không? Tôi hy vọng là không.
Đây
chính là thời điểm mà tân Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm nắm lấy nguyên lý
lãnh đạo quốc gia của Nguyễn Trãi, “Đem đại nghĩa để thắng hung tàn. Lấy chí
nhân mà thay cường bạo.”
·
Diễn biến trời long đất
lở trên chính trường Việt Nam năm 2024
5 tháng 8 năm 2024
·
Nguyễn Phú Trọng,
hình ảnh bi tráng của ‘người cộng sản cuối cùng’
30 tháng 7 năm 2024
·
'Ngoại giao cây tre':
từ Đổi mới đến Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
27 tháng 7 năm 2024
Bài
học Trần Thủ Độ
VIDEO
: "Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng:
'Sau Hồ Chí Minh, Trường Chinh, ngang Lê Duẩn'", Thời lượng 10,43
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c74ll0jxelyo
Hãy
nhìn lại lịch sử nước nhà. Đúng 800 năm trước, 1225, theo Đại Việt sử
ký toàn thư, Vua Trần Thái Tông phong Trần Thủ Độ làm quốc thượng phụ, như
thủ tướng chính phủ hiện nay, và giao hết quyền chính sự cho ông. Ngay sau khi
lên nắm chức vụ, Thủ Độ phế thượng hoàng nhà Lý và bức tử vua Lý Huệ Tông, dù
ông đã đi tu.
Chuyện
kể rằng khi Thủ Độ đi ngang chùa Chân Giáo, thấy Huệ Tông đang nhổ cỏ trước
sân, bèn nói, “Nhổ cỏ thì phải nhổ cả rễ sâu.” Huệ Tông trả lời, “Điều
ngươi nói ta hiểu rồi.” Tối hôm ấy, tụng kinh Phật xong, Huệ Tông khấn, “Thiên
hạ nhà ta đã vào tay ngươi, ngươi lại còn giết ta. Ngày nay ta chết, đến khi
các con cháu ngươi cũng sẽ bị như thế.” Xong ông ra vườn thắt cổ tự tử.
Năm
1232, khi hoàng tộc nhà Lý tụ tập cho lễ kỵ tổ tiên ở làng Hoa Lâm, huyện Đông
Anh, Hà Nội (quê hương của Tổng Bí thư Trọng), Thủ Độ bèn cho đào hầm sâu, làm
nhà cúng tế lên trên, đợi khi mọi người nhà Lý uống say, giật sập nhà xuống hố
sâu, chôn sống tất cả. Sau đó, chưa hết, Thủ Độ ra lệnh tất cả con cháu nhà Lý
phải cải tộc sang họ Nguyễn.
Trần
Thủ Độ tuy không có học vấn bao nhiêu, nhưng, cũng theo Đại Việt sử ký
toàn thư, có “tài lược hơn người,… được mọi người suy tôn, biết tôn trọng
ý kiến kẻ dưới”. Ông là người có tầm nhìn lớn trên bình diện quốc gia,
không trả thù vặt, không thiên vị người thân tộc về quyền hạn và quyền lợi
trong triều đình, biết lắng nghe phản biện can gián từ thuộc cấp.
Năm
1257, quân Mông Cổ xâm lăng nước ta, thế quân giặc như nước vỡ bờ, Vua Trần
Thái tông đích thân đánh giặc nhưng phải rút về sông Lô và Thiên Mạc. Vua lo lắng
tham vấn Thủ Độ và được tâu, “Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo.”
Cuối năm ấy, Trần Thái Tông xua quân lên Đông Bộ Đầu, đánh bại quân Mông xâm lược,
cứu được nền độc lập quốc gia.
Nói
về công và tội thì Thủ Độ đều có đủ. Về mặt đức lý gia tộc thì ông đã làm nhiều
điều thất đức; với dòng họ nhà Lý thì tàn bạo; nhưng với cơ đồ đại cuộc, ở giai
đoạn sống còn mong manh của quốc gia, Thủ Độ là một vị cứu tinh dân tộc.
Sử
gia Lê Thành Khôi viết trong Lịch sử Việt Nam rằng, “Sự độc
ác của Trần Thủ Độ vượt mọi giới hạn của luật tự nhiên, tuy nhiên, ông cũng lại
là người kiến tạo đích thực cho sự nghiệp lớn lao của nhà Trần. Chính ông đã
bình định đất nước [vốn đang] bị không biết bao nhiêu rối ren từ khi nhà Lý suy
thoái gây nên tàn phá và dựng lại một chính quyền và một quân đội có đủ sức mạnh
và cố kết giúp Đại Việt đẩy lui được các cuộc xâm lược của Mông Cổ.”
Nhân
dân mong gì ở Tổng Bí thư Tô Lâm?
Vậy,
ta có mong rằng Tô Lâm có thể là một Trần Thủ Độ ngày nay?
Sự
so sánh này chỉ có thể như là lòng mong mỏi, hơn là sự thật cá nhân. Hai con
người nói trên ở vào hai giai đoạn xa xôi của lịch sử nước nhà vốn rất khác
nhau. Tuy nhiên, trong góc nhìn giới hạn, ta phải hỏi, trong buổi giao thời
này, liệu lãnh tụ Tô Lâm có mang một viễn kiến quốc sự lớn lao, bản lãnh nội trị
ngang tầm với Thủ Độ?
Hãy
bình tâm và khách quan suy nhìn. Chế độ Cộng sản Việt Nam hiện nay đang đi vào
thời kỳ với nhiều vấn đề khó khăn lớn, từ cấu trúc thể chế, biện minh độc quyền,
đạo đức cán bộ đến bản lãnh cá nhân lãnh đạo. Trên bình diện chung, xã hội thì ổn
định và hòa bình, kinh tế dù đang gặp khó khăn nhiều mặt nhưng vẫn chưa đến mức
khủng hoảng. Nói như Tổng Bí thư Trọng lúc sinh thời thì Việt Nam chưa lúc nào
được như bây giờ. Đó là về mặt tích cực.
Tuy
nhiên, khi nhìn sang mặt khác thì dù không rối loạn như cuối thời nhà Lý 800
năm trước, nhưng lòng dân và tâm tư đảng viên, cán bộ đối với chế độ bây giờ
đang mang nhiều bất ổn và rối ren. Nói chung, Đảng Cộng sản Việt Nam đang đi
vào con đường đầy trắc trở và hiểm họa. Đảng đã hoàn tất vai trò lịch sử cho
nhu cầu độc lập và thống nhất mà nhân dân và thời đại giao phó, và ngày nay Đảng
chỉ tồn tại như là một sự thể quán tính của một triều đại đang đi tìm lối đi mới
cho chính mình. Điều thất vọng lớn nhất là Đảng vẫn do dự và thiếu ý chí mở rộng
không gian tự do cho quốc dân khi nhu cầu trật tự và ổn định chính trị xã hội
đã được thiết lập.
Tình
thế quốc gia đang chờ một lãnh tụ mới, một nhân vật mưu lược, với bàn tay thép,
dám làm những điều phi thường để đưa giang sơn vào một con lộ sinh mệnh mới.
Nhân vật đó có thể là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm.
Câu
hỏi: Liệu ông Tô Lâm có can đảm làm một cuộc đại cải cách mang tính lịch sử?
Tôi hy vọng ông là người có tầm nhìn, khả năng, dám dấn thân, can đảm để làm được
điều mong đợi như thế.
Giới
quan sát cho rằng chính quyền Việt Nam cần cởi mở hơn đối với các ý kiến khác
biệt
Những
đề nghị cải cách khẩn cấp
Để
bắt đầu, mong Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm hãy thực thi ngay 13 điều sau:
·
Ân
xá tất cả các nhân vật trí thức, nhân sĩ bất đồng chính kiến đang bị kết án,
đang bị tù, hay đã thọ án, trong nước và hải ngoại, và phục hồi toàn diện quyền
công dân của họ.
·
Tạm
ngưng thi hành các khoản hình luật liên quan đến các quyền ngôn luận và phản biện
của công dân – nhất là Điều 331 và Điều 117 của Bộ luật Hình sự 2017.
·
Chấm
dứt những giới hạn về ngôn luận trên không gian mạng. Tôn trọng quyền tố giác tội
phạm, biểu đạt ý kiến, phê bình, phản biện về các vấn đề nhân sự và chính sách
quốc gia, từ trung ương đến địa phương. Chấp nhận phản biện dù ngôn từ có tiêu
cực hay nặng lời. Đó là giá trị của một thể chế văn minh, rộng lượng có khả
năng chấp nhận khác biệt chính kiến.
·
Bãi
bỏ chế độ lý lịch đối với công dân cho mọi chức vụ, ngành công quyền.
·
Loại
bỏ chính sách “hồng hơn chuyên” cho các vị trí lãnh đạo. Bổ nhiệm lãnh đạo các
bộ ngành theo trình độ chuyên môn, mở rộng cánh cửa tham chính và quản lý công
quyền cho mọi khối đồng bào, đặc biệt là trí thức Việt kiều hải ngoại.
·
Tách
rời Bộ Công an ra làm hai bộ độc lập: Bộ Cảnh sát và Bộ An ninh nhằm giám sát lẫn
nhau giảm thiểu sự lạm quyền của ngành công an.
·
Cải
tổ sâu rộng cơ chế và tinh giản nhân sự hành chánh công quyền ở mọi cấp. Giải
thể các tổ chức, hội đoàn ngoại vi thiếu thực chất, tốn kém ngân sách. Tăng
lương bổng cho cán bộ các ngành nhằm giảm thiểu tiêu cực vì nhu cầu kinh tế.
·
Tái
tổ chức Bộ Tư pháp và đổi danh hiệu sang Bộ Công lý. Bổ nhiệm Công tố viên quốc
gia đóng chức năng truy tố hình sự từ trung ương đến địa phương. Đổi mới toàn
diện Bộ luật Hình sự hiện nay nhằm hoàn chỉnh nhu cầu công lý trong giai đoạn mới.
·
Gia
tăng chức năng, khả năng, vai trò giám sát quốc sự cho Quốc hội. Hãy thực thi
nguyên tắc hiến pháp rằng Quốc hội là cơ quan quyền lực quốc gia tối cao.
·
Cải
cách toàn diện Bộ Giáo dục và Đào tạo, và chính sách giáo dục đào tạo. Bổ nhiệm
một chuyên gia Việt kiều trong lĩnh vực giáo dục làm bộ trưởng với một tầm nhìn
và phương cách lãnh đạo mới từ cơ bản.
·
Cải
tổ sâu rộng Bộ Tài chính. Cải cách cơ chế quản lý và giám sát ngân hàng. Đổi mới
chế độ thuế khóa vốn bất công và bất cập hiện nay, trong đó người giàu không
đóng đủ thuế theo khả năng của họ - nhất là ở lĩnh vực bất động sản.
·
Giải
thể Bộ Tài nguyên và Môi trường để thành lập Bộ Gia cư và Bất động sản nhằm giải
quyết vấn đề nhà ở cho nhân dân và tái lập trật tự thương trường nhà đất.
·
Thành
lập Bộ Bảo vệ Môi trường nhằm thực thi những chính sách mạnh mẽ khẩn cấp cứu
nguy môi trường giang sơn.
Cho
một chương sử mới
Còn
rất nhiều điều cần phải làm. Những điều nêu trên chỉ là những bước đầu khiêm tốn,
tối thiểu để dần đưa quốc gia sang một chương sử mới – như Trần Thủ Độ đã từng
dấn thân xây dựng triều đại nhà Trần oai hùng và huy hoàng. Những hành động cải
cách sơ khởi như thế sẽ ví như là tân tổng bí thư mạnh tay rút bỏ chùm rác vốn
làm nghẽn ống cống trên đại lộ quốc gia đang ngập nước.
Lịch
sử nước nhà trong giai đoạn kế tiếp đang ở trong tay Tổng Bí thư, Chủ tịch nước
Tô Lâm – nhân vật có thể trở nên một anh hùng khi Việt Nam đang cần một lãnh tụ
xứng tầm với mệnh lệnh thời đại.
Mong
tân tổng bí thư sẽ thực hiện đạo lý trị quốc như trong lời phát biểu của ông ở
buổi họp báo sau lễ nhậm chức, “Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại...
Kiên định lập trường, quan điểm và thực hành ‘dân là gốc’. Nhân dân là chủ thể,
trung tâm của công cuộc đổi mới bảo đảm mọi người dân đều được thụ hưởng những
thành quả của đổi mới, phát triển, được sống hạnh phúc trong môi trường an
ninh, an toàn không ai bị bỏ lại phía sau.”
Nhân
dân đang mong chờ lãnh tụ Tô Lâm hành động.
----------------
* Tác
giả Nguyễn Hữu Liêm là tiến sĩ triết học, luật gia ở San Jose, California.
No comments:
Post a Comment