Nguyễn Trần Sâm
22/10/2015
Cứ mỗi khi đại hội đảng toàn quốc hoặc địa phương đến
gần, người ta lại hay nói đến từ “cơ cấu”.
Từ này nguyên gốc là danh từ, nhưng khi nó được phát
ra từ miệng các đảng viên thì thường được hiểu như động từ. Anh ấy “được cơ cấu”
tức là được đưa vào danh sách “dự nguồn” cán bộ lãnh đạo. “Mười năm phấn đấu
không bằng cơ cấu một lần”, tức là dù nỗ lực thật sự trong nhiều năm nhưng nếu
không được bề trên ngó tới để đưa vào danh sách thì cũng chẳng nhằm nhò chi.
Muốn được cơ cấu thì đương nhiên phải thỏa mãn một số
tiêu chuẩn. Ở đây sẽ bàn về một trong những tiêu chuẩn đó: “trình độ lý luận”.
Nó được hiểu cụ thể là có bằng cấp ở một bậc nào đó về chính trị. Tiêu chuẩn
này có thể không phải là quan trọng nhất, vì còn có thể có những tiêu chuẩn được
hiểu ngầm nữa, nhưng trong những tiêu chuẩn được xét công khai thì nó gần như
là tiêu chuẩn bắt buộc. Muốn được xếp ghế càng cao thì bậc học “lý luận” cũng
càng phải cao. Một nhân sự được cấp trên chú ý và có ý định xếp vào một ghế nào
đó nhưng chưa có trình độ lý luận tương ứng thì sẽ được bố trí đi “học” để kịp
có tấm bằng “lý luận” cần thiết trước khi “cơ cấu”.
Như vậy, có thể nói mỗi quan chức VN hiện nay là một
“nhà lý luận”. Cấp càng cao thì trình độ lý luận cũng càng cao. Đến chủ tịch hội
đồng lý luận trung ương thì trình độ cao chót vót, đến mức dân đen chúng ta
không thể tưởng tượng nổi.
Vậy vì sao mà cái trình độ lý luận đó nó quan trọng
đến vậy, đến mức khi “cơ cấu” thì bắt buộc phải xét đến nó?
Theo chính cái “lý luận” mà các quan chức đảng học
và dạy lại cho nhau thì những người trong đội ngũ của họ là những người dẫn dắt
dân tộc (và nhân loại) trong công cuộc xây dựng cái xã hội ưu việt nhất. Vì cái
tính ưu việt nhất đó mà những người xây dựng nó, đặc biệt là những người
“lãnh-chỉ đạo”, cần phải học rất nhiều về cái thứ khoa học cao siêu nhất này. Nếu
như trong một quốc gia tư bản, các quan chức chỉ cần có bằng cấp về luật hoặc
kinh tế, thậm chí có thể “nhảy” sang từ lĩnh vực khoa học tự nhiên (như thủ tướng
Đức Angela Merkel hoặc bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter,…), rồi sau đó học
làm chính trị từ thực tiễn hoạt động, thì ở một nước XHCN quan chức nhất thiết
phải có “trình độ lý luận”, phải qua các trường đảng. Nói như thế để thấy xây dựng
xã hội tư bản chủ nghĩa nó dễ dàng như thế nào, còn xây dựng CNXH thì “học” mãi
mà làm vẫn hỏng. Cho nên gần chục nhà nước XHCN mới sụp đổ tan tành. Kể cả Liên
Xô, thành trì của phe XHCN, cũng không tránh khỏi tan rã.
Nhưng đó chỉ là những điều mà các quan chức nói ra với
dân chúng. Trên thực tế, chẳng ai không hiểu rằng các thứ “lý luận” đó là hoàn
toàn vô tích sự. Nó chẳng giúp gì cho việc học hành, làm ăn, nuôi con nuôi cái
của chúng ta cả. Không những thế, ngay cả đối với các quan chức thì nó cũng
không giúp gì cho việc điều hành bộ máy nhà nước. Thậm chí ngay trong việc
thăng tiến của họ, họ cũng không áp dụng tí nào cái thứ học thuyết viển vông
đó. Chính họ, trong những phút nói thật với người thân, họ cũng phải thừa nhận
rằng tất cả những thứ họ được nghe rao giảng trong các trường đảng, các học viện
chính trị, đều là những thứ không đem lại lợi lộc gì cho bất kỳ ai.
Thế nhưng, chính cái sự vô bổ của các thứ “lý luận”
nói trên làm cho nó trở nên cực kỳ quan trọng khi “cơ cấu” đấy. Đúng vậy, nếu
nó hữu dụng thì nó lại không quan trọng lắm khi lấy nó làm tiêu chí đề bạt. Nó
quan trọng chính bởi vì nó nhảm nhí và vô dụng!
Vì sao vậy? Để hiểu rõ sự tình, trước hết xin quý vị
hãy nói xem: Một kẻ biết một điều là phi lý, nhưng vẫn nói về nó như nói về
chân lý tuyệt đối, chỉ vì điều phi lý đó được thượng cấp nói ra, thì là một kẻ
như thế nào? Tất nhiên, đó là một kẻ luôn sẵn sàng đi theo cấp trên, nói theo cấp
trên, cùng hành động với cấp trên vì quyền lợi chung của tập đoàn. Quý vị hãy
hình dung, liệu một kẻ không chịu nổi những điều phi lý có thể trở thành thuộc
hạ tâm phúc của người nói ra những điều phi lý đó hay không? Đương nhiên là
không.
Như vậy, khả năng chấp nhận vô điều kiện những điều
nhảm nhí mà cấp trên nêu ra chính là một tiêu chuẩn tối quan trọng để làm thước
đo về lòng trung thành. Và đó là lý do vì sao “trình độ lý luận” lại quan trọng
đến vậy khi “cơ cấu”. Khả năng có thể ngồi im liên tục nhiều giờ để nghe rao giảng
những điều phi lý, và cố gắng nói lại sao cho thật giống như đã nghe từ miệng cấp
trên, là một khả năng đặc biệt. Nó được “hun đúc” khi người ta ngồi nghe hàng mấy
năm trời trong các trường chính trị, ngồi ngày này qua ngày khác trong những buổi
họp để nghe cấp trên “dạy bảo”. Những kẻ đã được trui rèn kiểu đó sẽ tạo ra một
môi trường an toàn cho sự tồn tại của “hệ thống”.
Đó chính là lý do căn bản để “trình độ lý luận” trở
thành một trong những tiêu chí quan trong bậc nhất khi “cơ cấu”.
Chỉ có điều, cái lòng trung thành đó thực ra không hẳn
là trung thành với thượng cấp. Chính xác thì đó là sự trung thành với quyền lợi
cá nhân của chính mình. Sự trung thành với cấp trên chỉ là bàn đạp để đạt tới
quyền lợi cá nhân. Và như vậy, đến khi sự trung thành với cấp trên trở nên mâu
thuẫn với quyền lợi cá nhân thì kẻ thuộc hạ sẽ chọn hành động vì quyền lợi.
Nghĩa là họ vẫn có thể bán rẻ thượng cấp.
NGUYỄN
TRẦN SÂM
No comments:
Post a Comment