Tử
hình Trương Mỹ Lan có giải quyết được tiền đền bù cho 42.000 người bị hại?
RFA
2024.04.12
Hôm
11/4, tòa án Tp. HCM tuyên án tử hình bà Trương Mỹ Lan (cựu Chủ tịch
Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) với cáo buộc tội tham ô tài sản. Đây là vụ án gian lận
trong ngành ngân hàng lớn nhất Việt Nam từ trước tới nay với số tiền mà bà Lan
bị cáo buộc đã biển thủ lên đến hơn 12 tỷ đô la, tương đương khoảng 6% GDP của
Việt Nam. Nhưng bản án dành cho bà Lan vẫn chưa giải quyết được các câu hỏi về
tiền đền bù cho người dân gửi tiền vào Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn
(SCB) thuộc Vạn Thịnh Phát trong khi án tử hình đối với bà Lan dường như không
gây tác động gì lên nền kinh tế, một số chuyên gia nhận định với RFA.
Bà Trương Mỹ Lan hầu tòa ở TP. HCM hôm
5/3/2024 (AFP)
Nạn
nhân thật sự của Vạn Thịnh Phát là ai?
Bà
Trương Mỹ Lan (67 tuổi) bị khởi tố và bắt giam vào tháng 10 năm 2022 cùng một
loạt những lãnh đạo thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát ở TP HCM. Vụ bắt giữ ngay lập
tức đã tạo ra làn sóng người dân đổ đến các trụ sở của SCB để rút tiền nhưng
không thành công và tiếp đó là các vụ tập trung phản đối SCB/Vạn Thịnh Phát của
người dân diễn ra trong nhiều tháng trời ở nhiều tỉnh thành bao gồm Hà Nội,
TPHCM…
Luật
sư Đặng Đình Mạnh
hiện đang định cư tại Mỹ là một trong những người sớm nhất lên tiếng trên mạng
xã hội, ngay sau khi vụ án được khởi tố, chỉ ra rằng Nhà nước nói về thiệt hại
mà SCB/ bà Lan gây ra, nhưng không nói gì đến việc ai sẽ đền bù cho các khách
hàng gửi tiền cho SCB. Sau khi bản án tử hình cho bà Trương Mỹ Lan được công bố,
ông nói với RFA rằng qua phần tranh luận của phiên tòa xét xử Tập đoàn Vạn Thịnh
Phát với bị cáo chính là bà Trương Mỹ Lan, chúng ta có thể thấy bên công tố đã
xác định tất cả tài sản của Công ty Vạn Thịnh Phát hoặc của bà Trương Mỹ Lan hầu
hết đều là nguồn tiền rút ra từ ngân hàng SCB. Ông phân tích rằng thực tế, theo
dõi theo chuyển động của dòng tiền, thì thấy SCB vẫn chỉ là trung gian mà thôi.
Nguồn tiền đó là tài sản thuộc sở hữu của hơn 42 nghìn khách hàng gởi tiền vào
ngân hàng SCB. Vì thế, 42 nghìn khách hàng mới là nạn nhân đích thực của vụ án.
Tuy nhiên, không một ai trong số 42 nghìn nạn nhân được triệu tập đến tòa với
tư cách bị hại là một điều phi lý. Ông nói tiếp:
“Như
vậy, họ đã không được tham gia tố tụng để có cơ hội đưa ra yêu cầu đòi bồi hoàn
lại số tiền mình đã gởi vào ngân hàng SCB.
Hơn
nữa, việc hoàn trả cho nạn nhân bằng chính số tiền mà họ bị cướp là hoàn toàn
chính đáng, hợp pháp. Việc không đưa 42 nghìn nạn nhân vào tham gia tố tụng
trong vụ án, theo đánh giá của tôi từ ngày đầu tiên xét xử vụ án, đó là một sự
tính toán cố ý nhằm mục đích xác định tất cả các tài sản mà cơ quan tiến hành tố
tụng đang thu giữ của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, bà Trương Mỹ Lan và các bị cáo
khác là tài sản thu lợi bất chính để tuyên tịch thu sung công quỹ. Cuối cùng bản
án tuyên vào sáng ngày 11/04/2024 đã xác nhận sự đánh giá của tôi là hoàn toàn
chính xác.”
Theo
Luật sư Đặng Đình Mạnh, việc đưa 42 nghìn nạn nhân vào tham gia vụ án ở giai đoạn
thứ hai (nếu có), thì cũng không còn ý nghĩa gì cả. Vì lẽ, khi ấy, thì nguồn
tài sản thu giữ của các bị cáo không còn nữa, thì lấy nguồn nào mà trả lại cho
nạn nhân?
Trao
đổi với RFA, Giáo sư Vũ Tường, Trưởng khoa Chính trị học, Đại học
Oregon, cho rằng khi SCB chưa bị giải thể thì có nghĩa là Chính phủ Việt
Nam vẫn hy vọng cứu được nó. Họ có thể muốn cứu SCB bằng cách trước mắt bảo đảm
các khoản tiền gửi và trong một thời gian nào đó, tìm cách mặc cả với chủ nợ để
đảo nợ, giãn nợ cho nó, hoặc tìm người mua lại với giá rẻ. Theo GS. Vũ Tường, về
mặt luật pháp, nếu SCB vẫn cho khách hàng rút tiền thoải mái, nếu họ muốn thì
chưa thể nói là khách hàng bị thiệt hại. Nếu người gửi tiền đồng loạt đến ngân
hàng đòi rút tiền, và SCB không có tiền hay đã chi hết số tiền còn trong ngân
hàng mà vẫn có người chưa được trả, thì lúc đó SCB phải tuyên bố phá sản hay
Chính phủ phải giải thể hay đóng cửa SCB. Nếu ở nước khác có lẽ người gửi tiền
đã làm việc này từ lâu. Tuy nhiên, không rõ ở Việt Nam họ có bị đe doạ nếu tìm
cách làm việc này hay không.
Nhà
nước góp phần tạo ra Vạn Thịnh Phát?
Hệ
sinh thái Vạn Thịnh Phát với hơn một ngàn công ty, mà như cáo trạng cho thấy là
phần lớn để rút tiền từ SCB, cho thấy vấn nạn sở hữu chéo ở Việt Nam: một người
vừa sở hữu ngân hàng, vừa sở hữu nhiều doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực khác,
có thể lấy tiền từ tay này (ngân hàng) cho tay kia (các công ty khác của mình)
vay.
Trong
khi đó, bà Lan khai trước tòa rằng chính Ngân hàng Nhà nước thuyết phục bà này
mua lại ngân hàng năm 2012 để giải cứu nền kinh tế giai đoạn đó.
Luật
sư Đặng Đình Mạnh cho rằng trong phiên tòa, bà Trương Mỹ Lan có khai về mối
quan hệ riêng tư cũng như sự nhờ vả của các quan chức cao cấp thuộc Bộ Công an
và Ngân hàng Nhà nước. Điều này có thể là sự thật. Tuy nhiên, bà Trương Mỹ Lan
đã không thể chứng minh những lời khai này của mình bằng chứng cứ có thể kiểm
chứng được. Cho nên, những lời khai ấy không thể giúp gì cho bà ấy trong việc
đánh giá nguyên nhân phạm tội cũng như lượng định hình phạt.
Liên
quan đến phiên toà xét xử bà Lan còn có một loạt các bị cáo là các quan chức
thuộc Ngân hàng Nhà nước bị cáo buộc nhận tiền từ SCB để bao che cho các sai phạm
tại SCB. Điển hình là bà Đỗ Thị Nhàn (nguyên cục trưởng Cục Thanh tra,
giám sát ngân hàng II (Cục II) - người bị kết án chung thân vì đã nhận năm triệu
đô la tiền hối lộ của bà Lan.
Theo
luật sư Mạnh, đây là vụ án lớn khiến vài chục quan chức ngân hàng và cán bộ
Ngân hàng Nhà nước bị vướng vào vòng lao lý “nhưng lại không có bất kỳ quan chức
nào thuộc Bộ Tài Chính hoặc Ngân hàng Nhà nước vốn có chức năng quản lý Nhà nước
đứng ra chịu trách nhiệm pháp lý là điều hết sức vô lý.”
Trả
lời câu hỏi của RFA về khả năng Việt Nam có thể giải quyết vấn nạn sở hữu chéo,
GS Vũ Tường nói rằng chính việc thiếu minh bạch trong hệ thống ngân hàng và cơ
quan giám sát của nhà nước là một nguyên nhân chính cho nạn sở hữu chéo. Trách
nhiệm của Chính phủ Việt Nam là sửa đổi luật lệ theo hướng chống sở hữu chéo và
công khai minh bạch. Việc này không có gì khó vì chỉ cần đi học các nước có hệ
thống tài chính phát triển là được. Tuy nhiên, Luật sư Đặng Đình Mạnh cho rằng
vấn đề nan giải hơn:
“Với
tình hình chính trị trong nước hiện tại, việc duy trì chế độ độc tài, không có
sự kiểm soát, kiềm chế quyền lực quốc gia sẽ tiếp tục làm môi trường sản sinh nạn
tham nhũng ngày một trầm trọng hơn. Cho nên, sau vụ án này thì những phiên bản
Vạn Thịnh Phát, Trương Mỹ Lan, SCB… sẽ lại tái sinh với những tên gọi khác. Do
đó, tôi không thấy có bất kỳ giải pháp nào khả dĩ khắc phục, ngăn chặn chúng nếu
Việt Nam vẫn còn tồn tại chế độ độc tài.”
Tác
động đến kinh tế Việt Nam
Việc
kết án tử hình bà Trương Mỹ Lan cũng gây chú ý ở quốc tế khi nhiều báo nước
ngoài đưa tin về vụ án và kết quả phiên xét xử. Điều này cũng có thể làm dấy
lên những lo ngại về những bất ổn trên thị trường tài chính ở Việt Nam nói
riêng và kinh tế Việt Nam nói chung.
Luật
sư Đặng Đình Mạnh
nhận định:
“Tôi
không nghĩ việc tuyên án tử hình bà Trương Mỹ Lan có thể gây ra các tác động
tiêu cực gì khác về kinh tế. Vì lẽ, môi trường kinh doanh Việt Nam vốn không phải
là một thị trường mới. Những doanh nhân, doanh nghiệp đều hiểu mức độ rủi ro rất
cao về nhiều phương diện của thị trường này. Trong môi trường này hầu như không
có sự bảo vệ chắc chắn về mặt pháp lý. Một khi đã hoạt động trong môi trường
này thì doanh nhân, doanh nghiệp đều biết rõ điều đó. Chỉ là đôi khi họ mải mê
chạy theo lợi nhuận, họ dùng đồng tiền để lung lạc, lũng đoạn thị trường, họ có
thể thu nguồn lợi lớn, thì bên cạnh đó họ cũng sẽ phải chịu đựng luôn cả sự rủi
ro chờ chực mà thôi.”
GS
Vũ Tường thì cho rằng vụ án Vạn Thịnh Phát cho thấy khu vực tài chính của Việt
Nam rất bấp bênh, và điều này thì không có gì mới. Những nhà đầu tư dám vào Việt
Nam thường phải chấp nhận mức rủi ro rất cao. Chính quyền có thể hy vọng qua vụ
Vạn Thịnh Phát dân chúng sẽ tin tưởng Nhà nước hơn về quyết tâm chống tham
nhũng, nhưng cũng có thể dân chúng lại cảm thấy sốc nhiều hơn về năng lực yếu
kém của Chính phủ và tình trạng và quy mô tham nhũng. Do đó, theo GS Vũ Tường, ảnh
hưởng chính trị của vụ án này là suy giảm niềm tin vào Đảng cộng sản và chính
quyền.
GS
Vũ Tường chỉ ra rằng doanh nghiệp nước ngoài gần đây đã có dấu hiệu lo lắng về
việc trấn áp doanh nhân nếu các phe phái trong Đảng tiếp tục thanh trừng lẫn
nhau như trong vụ này. Ông đặt ra giả định về phản ứng của giới doanh nhân
trong nước là “nếu tôi là một trong các vị doanh nhân chưa bị bắt, tôi sẽ
liệu tìm cách đem vốn liếng ra nước ngoài càng sớm càng tốt vì không biết bao
giờ sẽ đến lượt mình.”
--------------------------------
Tin,
bài liên quan
THỜI
SỰ
Thông
tin Vạn Thịnh Phát - Chính quyền càng kiểm soát, tin đồn càng lan tràn
Đợt
“truy quét” các “đại gia” gần đây có ích gì?
Nghi
vấn về hai cái chết liên quan vụ bắt Chủ tịch Vạn Thịnh Phát?
No comments:
Post a Comment