Susan
B. Glasser | Trà Mi
Posted on June
8, 2017 by editor — 0
Comments
Họ nghĩ rằng Tổng thống
Mỹ sẽ cam kết giữ nguyên tắc bảo vệ lẫn nhau. Họ đã lầm.
*
Tổng thống Mỹ, Donald J. Trump ở NATO.
Khi Tổng thống Donald Trump phát biểu với giới lãnh
đạo NATO trong chuyến công du nước ngoài lần đầu tiên cách đây hơn một tuần,
ông đã làm các đồng minh châu Âu ngạc nhiên và thất vọng – vì họ đã hy vọng và
mong đợi – ông sẽ dùng bài phát biểu để khẳng định rõ ràng Mỹ sẽ cam kết bảo vệ
lẫn nhau với những thành viên của Liên minh Bắc Đại Tây Dương, điều khoản một-vì-tất-cả,
tất-cả-vì-một đang ngày càng trở nên cấp bách vì những quốc gia thành viên Đông
Âu đang lo ngại sự đe dọa của một nước Nga hồi phục ở dọc biên giới của họ.
Ai cũng đã biết phần đó của chuyến công du đầu tiên
của Trump.
Nhưng người ta không biết Tổng thống Mỹ cũng đã làm
các quan chức an ninh quốc gia hàng đầu của ông thất vọng và ngạc nhiên – bằng
cách không tái khẳng định khoản được gọi là Điều 5 trong bài phát biểu của ông.
Theo năm nguồn quen thuộc với sự kiện này cho biết Cố vấn An ninh Quốc gia H.R.
McMaster, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis và Ngoại trưởng Rex Tillerson đã ủng
hộ Trump làm việc đó và đã vận động ráo riết trong những tuần lễ trước chuyến
đi để bảo đảm nó sẽ được đưa vào bài phát biểu. Họ nghĩ việc đã xong, và ngay cả
một trợ lý của Toà Bạch Ốc còn nói với The New York Times ngày hôm trước là điều
này [tái khẳng định Điều 5] đã được đưa vào bài phát biểu.
Cho đến ngày hôm sau, Thứ Năm, 25/5, khi Trump bắt đầu
nói chuyện tại lễ khai mạc trụ sở mới của NATO ở Brussels, nhóm an ninh quốc
gia của tổng thống Mỹ mới nhận ra rằng ông sếp của họ đã quyết định khác, gây
những hậu quả nghiêm trọng mà không cần tham khảo hoặc ngay cả thông báo cho họ
trước về sự thay đổi trong diễn văn.
Một nguồn tin do giới chức của Hội đồng An ninh Quốc
gia thông báo ngay sau cuộc họp của NATO. “Cho đến cuối buổi sáng đó, nó [tái
khẳng định Điều 5] vẫn còn trong bài phát biểu.”
Một viên chức cao cấp của Toà Bạch Ốc nói thêm, “Có
một bài phát biểu khác đã được phối hợp đầy đủ về mà mọi người đã góp ý” – và
nó không phải là bài diến văn mà Trump đã đọc. Một nguồn tin thứ ba trong giới
chức an ninh quốc gia của Trump cho biết trong buổi lễ, “Họ không biết nó đã bị
xoá bỏ chỉ đến khi thổng thống Trump phát biểu.”
Dường như Tổng thống Mỹ đã tự xóa đoạn đó, theo một
phiên bản đã thông qua trong chính phủ, phản ảnh sự hoài nghi cá nhân của ông về
NATO và khăng khăng đòi thuyết phục các đồng minh NATO về việc chi tiêu nhiều
hơn cho quốc phòng chứ không cung cấp bất kỳ lời trấn an nào; Một kịch bản khác do một số trợ
lý của Toà Bạch Ốc nói cho người khác biết là Chiến lược gia chính Steve Bannon
của Trump và Phụ tá về chính sách Stephen Miller đã arh hưởng đến việc xóa bỏ
đoạn tái khẳng định hỗ trợ NATO [Điều 5].
(Theo phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia
Michael Anton, người đã không phủ nhận về vấn đề này, “Tổng thống sẽ tham dự hội
nghị thượng đỉnh để bày tỏ sự ủng hộ của ông đối với liên minh NATO, gồm cả Điều
5. Nỗ lực liên tục của ông nhằm có được những cam kết đóng góp nhiều hơn vào việc
phòng thủ từ các quốc gia khác làm cho liên minh của chúng ta mạnh hơn.”)
Dù sao đi nữa, sự kiện đó cũng cho thấy những gì đã
được mô tả một cách chính xác – là có sự rạn nứt lớn trong liên minh Bắc Đại
Tây Dương và cũng là thời điểm đổ vỡ đáng kể bên trong chính quyền Trump, khi Tổng
thống không cho những nhân viên hàng đầu trong nhóm An ninh Quốc gia của ông biết
những thông tin quan trọng – và sau đó làm họ xấu hổ bằng cách buộc họ phải
công bố những lời khó tin, không thuyết phục, trước công chúng là bài phát biểu
ở NATO đã thực sự đã đạt được một sự cam kết mà họ biết là không có.
Tôi được kể lại, cuộc vận động điên cuồng vào phút
chót cho bài phát biểu, gồm “MM&T” – như một số người bây giờ gọi bộ ba
Mattis, McMaster và Tillerson – vận động trong những ngày trước đó để có một bản
sao bài phát biểu đã dự tính của tổng thống và sau khi có được bản dự thảo họ vận
động để có được lời tái xác định Điều 5 trong đó, và để rồi thấy nó bị loại bỏ
một lần nữa. Tất cả những điều này tiếp tục khẳng định mức độ rối loạn trong hoạt
động ở Toà bạch Ốc, mà những chính khách kỳ cựu của hai đảng đã nói chuyện với
tôi trong những tháng gần đây cho rằng đã lên đến mức họ chưa từng thấy.
Bộ ba An ninh Quốc gia MM&T. DCVOnline tổng hợp
Và nó cho thấy với bản tính bốc đồng của Trump về
chính sách đối ngoại, một toán lãnh đạo giàu kinh nghiệm mà ông ta đã thuê làm ở
bộ Quốc phòng, HĐ An ninh Quốc gia và bộ Ngoại giao không nhất thiết có thể kiểm
soát được. Giới chức Toà Bạch Ốc nói với tôi: “Tất cả chúng ta đều nhìn thấy sự
đổ vỡ – và tất cả những đổ vỡ đó đều đã được đoán trước.”
Họ có thể là “những người lớn trong phòng” như giới
quan sát ở Washington đã nói trong mấy tháng vừa qua. Tuy nhiên, Trump – và trường
hợp của NATO cho thấy điều này quá rõ ràng – không ở trong phòng với họ.
***
Không ai có thể thấy màn kịch này gây nhiều phiền
toái hơn là Strobe Talbott, một nhà hiền triết của Washington, một người ai
cũng có thể coi là kiến trúc sư của NATO hiện đại. Khi là Thứ trưởng Ngoại giao
của Bill Clinton, Talbott giám sát thành công nỗ lực định hình lại liên minh
cho thời đại sau Chiến tranh Lạnh, mở rộng sang những quốc gia ở Đông Âu và các
nước Baltic hiện đang khẩn cấp muốn thấy Mỹ tái khẳng định cam kết mà Clinton
và Talbott đã cho họ trong những năm 1990.
Tôi đã nói chuyện với Talbott, chủ tịch của Viện
Brookings và là một người theo dõi Nga từ những năm 60 khi ông dịch các cuốn hồi
ký của người lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev lúc còn là một học giả Rhodes bạn
học với Clinton và ông đã cảnh cáo rõ rệt về những hậu quả của việc Trump dường
như coi thường NATO cùng lúc ông ta tỏ ra ân cần với người lãnh đạo Nga
Vladimir Putin. Talbott lập
luận rằng, Trump đã chối bỏ các đồng minh Châu Âu của Hoa Kỳ trong chuyến đi gần
đây của ông – kết hợp với quyết định cuối tuần trước, rút khỏi Hiệp định về
thay đổi khí hậu ở Paris – không phải chỉ là một vài tu từ mà chúng là những
hành động thực sự gây hậu quả.
Talbott nói với tôi: “Việc không nói điều gì đó đã
gây ra một hậu quả rất nguy hiểm và gây tổn hại cho liên minh quân sự thành
công nhất trong lịch sử.” Khi tất cả những quan chức hàng đầu của Trump như
McMaster và Mattis đã bỏ ra nhiều tháng để hứa rằng Tổng thống không thực sự có
ý xấu khi ông gọi NATO là “lỗi thời” và nhấn mạnh rằng cam kết của Mỹ về Điều 5
là không thể lay chuyển. Talbott nói: “Chúng ta chỉ cần vị Tổng tư lệnh Mỹ nói
lên điều đó, và ông đã không nói” – một sự bỏ sót khiến “từ đó về về sau … [có
nghĩa là] cộng đồng Đại Tây Dương ít an toàn hơn, và ít đoàn kết với nhau hơn.”
So với phong cách quản lý hay thay đổi của mình và sự
vật vã về chính sách trong nước, gần đây một số người đã lập luận rằng chính
sách đối ngoại của Trump là một cột trụ vững vàng, với những nhân vật có khả
năng như McMaster và Mattis có mặt để tránh được những thất bại lớn. Nhưng
Talbott và những người khác mà tôi đã nói chuyện sau chuyến đi của Trump tin rằng
sự kiện NATO thực sự làm đảo lộn giả thuyết này. Nó đã phá huỷ sự tín nhiệm của
những cố vấn của Trump khi họ cam đoan lại với đồng minh [là Mỹ vẫn hỗ trợ
NATO] để giảm bớt ảnh hưởng xấu vì những tu từ xúc phạm của Tổng thống Mỹ đã
gây nghi ngờ về một mức ổn định cần thiết cho một thế giới đang bất ổn.
Talbott kể lại,
“Cách đây không lâu, tôi đã tiếp chuyện với một viên
chức cao cấp của châu Á từ một nước đồng minh quan trọng ở châu Á, ở chỗ ông
đang ngồi, ông ta lắc đầu buồn chán, và nói, “Washington, DC nay là chấn tâm của
sự bất ổn trên thế giới. Có nghĩa là điều mà bạn bè và đồng minh của chúng ta
trên khắp thế giới đã coi là chuyện đương nhiên trong 70 năm qua không còn như
thế nữa.””
Và trên thực tế, chúng ta đã thấy những ảnh hưởng
dây chuyền vì bài phát biểu của Trump tại NATO – và những gì mà một số nguồn
tin cho tôi biết là có một vết rạn nứt lớn hơn nữa với các đồng minh [với Mỹ]
trong bữa ăn tối hôm đó. Trong những ngày ngay sau đó, giới lãnh đạo châu Âu
như Angela Merkel và Emmanuel Macron đã công khai bằng những lời chỉ trích thẳng
thừng ít khi thấy. Trong khi đó, nhóm lãnh đạo an ninh quốc gia bị bỏ rơi của
Trump đã kẹt lại ở vị trí ngày càng khó xử. Một cựu viên chức Mỹ hỏi, “Những
người này sẽ cố vấn cho Trump hoặc họ chỉ đơn giản là những người [cố vấn khi]
được cho phép?”
McMaster, một vị tướng ba sao được mọi người kính nể
trước khi nhận làm Cố vấn An ninh Quốc gia, đã được cơ quan chính trị đối ngoại
lo ngại về chính sách đối ngoại của Trump xem là một lựa chọn khôn khéo vì ông
là người không ngại nói sự thật trước quyền lực (và trong một cuốn sách về Việt
Nam ông lập luận rằng các tướng của LBJ đã không thất bại vì đã không làm như vậy).
Nhưng bây giờ anh ta bị một số người ủng hộ trước đây bêu riếu vì những nỗ lực
rất công khai của ông để quảng cáo chuyến đi nước ngoài lần đầu của Trump như
là một thành công – và tuyên bố Tổng thống đã ủng hộ Điều 5 mà Trump chưa bao
giờ đề cập rõ ràng.
Mattis, trong khi đó, đã chọn đi con đường khác.
Bộ trưởng Quốc phòng, cựu tướng lãnh Mỹ hàng đầu ở
NATO, không những không tham gia vào việc là phù phép cho chính quyền, mà ông
còn gây sóng gió trên Twitter vào cuối tuần này khi xuất hiện tại một diễn đàn
an ninh châu Á [Đối thoại Shangri-la] ở Singapore . Trong bài phát biểu của
mình, ông đã ca ngợi các tổ chức quốc tế và liên minh có sự ủng hộ của giới
lãnh đạo Hoa Kỳ, cố gắng trấn an các đồng minh một lần nữa rằng Mỹ đã không thực
sự rút khỏi thế giới mặc kệ tu từ “Mỹ trước hết” của Trump.
Nhưng khi được hỏi về những hành động của Trump như
việc rút khỏi hiệp định về khí hậu Paris và liệu chúng có nghĩa là nước Mỹ đang
từ bỏ trật tự toàn cầu mà Mattis đang bận rộn quảng bá, ông Bộ trưởng Quốc
phòng Mỹ trả lời bằng cách bóng gió đề cập đến câu nói nổi tiếng của Winston
Churchill về những rối loạn của nền dân chủ. Mattis nói với người hỏi,
“Để trích dẫn một người quan sát Anh về chúng tôi
nhiều năm về trước, đã kiên nhẫn với chúng tôi. ‘Một khi chúng ta đã cạn kiệt
không còn lựa chọn nào khác, người Mỹ sẽ làm đúng.’”
Matis nói tiếp,
“Vì vậy,chúng tôi sẽ vẫn ở đây, và chúng tôi sẽ ở
bên cạnh bạn.”
Khán giả cười, một người tham dự nói với tôi, bởi vì
“đó chỉ là một cách trả lời tao nhã để thoát khỏi một câu hỏi rắc rối.”
Nhưng câu hỏi rắc rối vẫn còn: chúng ta nên tin
James Mattis, hay Donald Trump?
Susan B. Glasser là tác giả chuyên mục chính về các
vấn đề quốc tế của POLITICO.
© 2017 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ
DCVOnline.net
*
Nguồn: Trump National Security Team Blindsided by NATO Speech. By SUSAN
B. GLASSER June 05, 2017.
No comments:
Post a Comment