Mon, 10/05/2015 - 17:53 — tuankhanh
http://www.rfavietnam.com/node/2834
Đó là một buổi chiểu của năm 1987. Một buổi chiều mà
tôi cứ hay bị ký ức lôi về căn phòng tối thăm thẳm không lời đáp.
Đó là năm thứ 2 trung cấp, tôi đang theo học ở Nhạc
Viện TP. Buổi chiều với giờ học Trích giảng Âm nhạc của thầy Trương Hữu Lang. Cả
lớp bỗng sững lại. Gương mặt ông thấy cũng bối rối khi bà bí thư Đảng Uỷ Nguyệt
Anh dẫn theo một công an viên đến lạnh lùng gọi tên một người bạn của tôi bước
ra khỏi lớp. Anh Trịnh Bằng Phi học contrabass luống cuống nghe thông
báo rồi quay lại bàn gom sách vở ra về. Từ đó về sau, tôi không bao giờ gặp lại
anh được nữa. Anh Phi bị đuổi học bất ngờ vì người ta tìm thấy ba anh là một sĩ
quan của chế độ VNCH. Khi ấy anh chưa được 25 tuổi, nhưng đã là một trong những
tay chơi contrabass hiếm hoi đủ thể chất và trình độ của miền Nam, thế nhưng
anh bị xô ngã một tương lai, vì lý lịch.
Trong suốt những năm theo học ở các trường đại học,
tôi học khôn được một chuyện là ở quê hương mình, lý lịch có thể giúp một người
đi xa đến bao nhiêu, và ngược lại, có thể tàn phá hành trình đến tương lai
nhanh đến nhường nào.
Cho đến hôm nay, khi câu chuyện về anh thanh niên 30
tuổi nhận chức giám đốc Sở ở tỉnh Quảng Nam bị đưa vào các cuộc tranh cãi, tôi
lại đọc thấy các phát ngôn trên các trang báo của Nhà nước bảo vệ cho vị giám đốc
Sở trẻ trung ấy bằng những lời lẽ nhân ái mà tôi và thế hệ tôi chỉ có mơ mới thấy.
Trả lời phỏng vấn của báo Người Đưa Tin, ông Nguyễn
Viết Chức, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Thanh niên, Thiếu niên
và Nhi đồng Quốc hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa Thăng Long, nói rằng
người tài không cần xét là con ai. Còn độc giả Vu Gia thì viết trên VietnamNet
rằng "nhắc đến lý lịch làm gì?".
Tôi chúc phúc cho anh giám đốc Sở 30 tuổi ấy. Và hy
vọng rằng nếu anh may mắn được bảo vệ ở đủ chiều cho chức vị ấy, hãy cố gắng chứng
minh khả năng của mình với đất quê Quảng Nam nghèo khó. Anh hãy chứng minh là một
người lãnh đạo minh bạch và tử tế để vượt qua mọi cái nhìn ghẻ lạnh của dân
chúng lúc này.
Anh ta may mắn hơn những người bạn của tôi, của thế
hệ tôi.
Những ai từng học qua ở Nhạc Viện vào cuối thập niên
90 chắc đều còn nhớ tay chơi viola tài hoa Phúc Hải. Anh được nhận học ở
Nhạc Viện bởi ngay từ lúc thi tuyển, các thầy cô chuyên môn đã nhận ra đó là một
tài năng hiếm có. Những năm cuối của bậc đại học, Phúc Hải được các chuyên gia
âm nhạc của Nga đến nghe và lập tức chọn để cho học bổng tu nghiệp ở Moscow.
Cũng như mọi câu chuyện lãng mạn về âm nhạc, như Đặng Thái Sơn, sinh
viên Phúc Hải có thể thử sức mình ở một môi trường thử thách với tài năng của
anh.
Thế nhưng vào buổi chiều hôm đó, Phúc Hải được tin
anh không được nhận học bổng đi du học, vì ba của anh là thành phần của chế độ
cũ. Thầy tôi, giáo sư Đinh Sơn, một đảng viên có hơn 30 tuổi đảng, là người ra
sức bảo vệ sinh viên Phúc Hải nhưng rồi thất bại. Ông buồn bã nói với tôi rằng
có lẽ ở đất nước này, chuyện lý lịch là một cái bẫy công khai nhưng ai cũng phải
bị vướng một lần.
Tôi chúc cho tất cả những bạn trẻ làm quan ở tuổi
thanh xuân phô phới hôm nay, sẽ không có những ngày tháng hoang tàn như bạn bè
tôi. Dù bên tai tôi nghe vẫn vo ve những xảo ngữ về chuyện lý lịch không quan
trọng, tôi vẫn mong đất nước này người tài có thể cống hiến, và tham vọng cha
truyền con nối chức vụ chỉ hiếm hoi ở bọn đê tiện.
Buồn chán, anh sinh viên Phúc Hải tài năng mà tôi biết
đã bỏ trường và bỏ hẳn đàn. Sau đó ít lâu anh đi nước ngoài theo diện H.O. Anh
là một trong nhiều trường hợp không may về lý lịch.
Lý lịch không phải là chuyện của hôm qua hay hôm nay
mới trở thành chuyện bàn cãi, mà Việt Nam đã từ lâu ghi nhận câu chuyện của
nghệ sĩ Đặng Thái Sơn
với lý lịch có cha Đặng Đình Hưng, là một nghệ sĩ bị chỉ định cư trú kèm theo
dõi của công an vì đã tham gia các phong trào Trăm Hoa Đua Nở, Nhân Văn Giai Phẩm.
Nếu không có nghệ sĩ dương cầm người Nga Issac Katz ra sức bảo vệ và tìm đủ mọi
cách để mang ra khỏi Việt Nam vào năm 1974, thì chưa chắc thế giới đã có một
Khôi nguyên người Châu Á giải Chopin quốc tế tại Warsaw, Balan vào 1980.
Chúng ta không muốn nói về lý lịch. Thật vậy. Nhưng
rõ ràng lý lịch đã là một hiện thực bất khả biện trên đất nước này, và đã gieo
không ít hoang tàn lên tuổi trẻ của chúng ta và nhiều người khác. Vậy hãy đối
diện với nó, trò chuyện với nó, chứ đừng tảng lờ và giả nhân giả nghĩa.
Tháng 9/2015, tôi gặp lại anh Nguyễn Hoàng
Phương, từng là một trong những tay chơi Oboe xuất sắc của khoa kèn và dàn
nhạc giao hưởng của Sài Gòn. Năm 1993, anh Phương cũng từng được cử dự tuyển đi
du học ở Nga, như một trong những hạt nhân xuất sắc của dàn nhạc giao hưởng
thành phố. Thế nhưng trước vài giờ vào phòng thi tuyển với chuyên gia người
Nga, anh được thông báo của bên giáo vụ cho biết anh không đủ tư cách dự tuyển,
cũng do có ba là sĩ quan VNCH - dù ba anh đã rời trại cải tạo và về nhà vài năm
trước đó.
Còn rất nhiều người mà tôi chưa thể kể hết ở đây.
Còn rất nhiều những câu chuyện mà thỉnh thoảng, khi chúng tôi ngồi lại, buồn
ngơ ngác vì chỉ thấy hoang tàn trên tuổi xanh của thế hệ mình. Chẳng bao giờ
chúng ta có thể thấu hiểu được mất mát nếu cứ giả vờ như những kẻ bại liệt
lương tri và ý thức.
Mất mát sẽ là một bài học gần gũi và nhân ái nhất để
nhận ra rằng lý lịch chỉ là chuyện vặt cần phải bước qua, nếu tuổi trẻ sớm được
trao cho cơ hội để cống hiến danh dự, trách nhiệm cho tổ quốc. Nhưng tuổi trẻ sẽ
mãi mãi hoang tàn, nếu chỉ biết nhìn quê hương như những phần ăn giấm giúi cho
nhau dưới gầm bàn quyền lực. Tuổi trẻ đó, thời đại đó, không khác gì dành loài
dã thú.
No comments:
Post a Comment