Bùi Văn Phú
Nhà báo độc lập gửi cho BBC Tiếng Việt từ California
10 tháng 10 2015
Tháng
trước Hà Nội đưa thẳng tù nhân lương tâm Tạ Phong Tần từ nhà tù ra phi trường,
trục xuất đi Mỹ. Một năm trước đó, Điếu Cày Nguyễn Văn Hải cũng đã bị trục xuất
như thế.
Một người từng là công an, một là cựu bộ đội, họ là
những tiếng nói tiêu biểu phản kháng các chính sách của Hà Nội về đất đai và tự
do tôn giáo, về quan chức tham nhũng và quan hệ Việt-Trung.
Vì tham gia tổ chức biểu tình phản đối Trung Quốc lấn
biển và đòi hỏi một nền tự do báo chí cho Việt Nam, họ đã bị giam tù nhiều năm.
Đi lưu vong vì chính trị như Điếu Cày và Tạ Phong Tần
là ra đi với một niềm tin và quyết tâm đấu tranh cho một quê hương có tự do,
nhân quyền.
Cùng lý tưởng đó, trước họ có Cù Huy Hà Vũ, Trần Khải
Thanh Thuỷ, Đoàn Viết Hoạt, Đoàn Thanh Liêm là những tên tuổi người Việt lưu
vong được biết đến nhiều ở Mỹ; bên Nga có Nguyễn Minh Cần, Pháp có Bùi Tín.
Tất cả đều mong muốn quê hương có thay đổi chính trị
để họ trở về.
Nhưng đi lưu vong vì đối kháng với chế độ cộng sản
thường không có cơ hội quay về để tiếp tục đóng vai trò đối lập với nhà nước
đương quyền, như đã thấy qua một số người Việt lưu vong từ hơn nửa thế kỷ qua.
Dưới chế độ độc tài, nhưng không phải độc tài cộng sản,
thì người dân phải sống lưu vong có nhiều cơ hội hơn để trở về nguyên quán tiếp
tục đường đấu tranh.
Từng
sống lưu vong
Cựu Thượng Nghị sĩ Benigno Aquino Jr. của
Philippines sau ba năm lưu vong ở Mỹ đã về nước năm 1983 khi tình hình chính trị
tại quốc gia này có nhiều biến động.
Tuy biết trước những đe doạ từ chính phủ độc tài của
Tổng thống Ferdinand Marcos, ông Aquino vẫn quyết định quay về để rồi bị ám sát
chết ngay tại phi trường Manila.
Cựu dân biểu và từng là ứng viên tổng thống Nam Hàn
Kim Dae-jung sau những năm sống lưu vong ở Nhật và ở Mỹ đã trở về nước tiếp tục
tranh đấu chống độc tài quân phiệt cho đến ngày Nam Hàn được dân chủ hoá. Năm
1998 ông đã được bầu chọn làm tổng thống.
Thời Việt Nam Cộng hòa đã có nhiều tướng tá như Nguyễn
Khánh, Nguyễn Chánh Thi, Dương Văn Minh, Lâm Văn Phát, Vương Văn Đông phải sống
lưu vong.
Một tướng lưu vong đã trở về và trở thành nhân tố
trong chính trường miền Nam là Tướng Dương Văn Minh.
Đảo chánh 1/11/1963 thành công, Tướng Minh lên nắm
quyền không được bao lâu rồi bị các tướng khác truất phế. Sau đó ông phải sống
lưu vong nhiều năm ở Thái Lan.
Năm 1971, ông trở về và được những người ủng hộ đề cử
ra tranh chức tổng thống, đối đầu với Tổng thống đương nhiệm Nguyễn Văn Thiệu
tranh cử nhiệm kỳ hai. Tuy nhiên Tướng Minh đã rút lui vào giờ chót vì cho rằng
chính quyền hiện hành sẽ gian lận bầu cử để ông Thiệu tiếp tục làm lãnh đạo.
Tháng 4/1975 Tướng Minh được trao quyền lãnh đạo Việt
Nam Cộng hòa. Hai ngày sau ông ra lệnh cho miền Nam đầu hàng.
Ngoài tướng Minh, trong lịch sử chính trị hơn nửa thế
kỷ qua tại Việt Nam, chưa một ai phải đi lưu vong đã được trở về tham gia chính
trường và làm thay đổi cục diện chính trị đất nước.
Phó Chủ tịch Ủy ban Hành chánh Thủ đô Hà Nội Nguyễn
Minh Cần năm 1962 được gửi qua Moscow học trường đảng cao cấp, nhưng vì có liên
quan đến vụ án xét lại nên ông chọn ở lại Nga và sống lưu vong từ đó đến nay.
Ông Nguyễn Minh Cần
rời Việt Nam để sống tại Moscow từ nhiều thập niên
Ủy viên Bộ Chính trị Hoàng Văn Hoan thuộc phe thân
Trung Quốc nên khi hai nước có xung đột ở biên giới phía bắc, ông đã đào thoát
sang Bắc Kinh năm 1979 và sống ở đó cho đến ngày qua đời.
Đại tá Bùi Tín, đại diện phe Tướng Võ Nguyên Giáp,
hiện sống lưu vong ở Pháp từ đầu thập niên 1990 đến nay.
Nước Pháp cũng đã là nơi cư trú của cựu bộ trưởng tư
pháp Trương Như Tảng, một người vượt biển định cư ở đó từ đầu thập niên 1980.
Khi mới đi lưu vong, ông Tảng đã du hành qua nhiều
quốc gia, trong đó có Hoa Kỳ, để vận động một giải pháp chính trị cho Việt Nam
nhưng không thành công.
Hơn 30 năm trước có Tướng Hoàng Cơ Minh từ Mỹ, Võ Đại
Tôn từ Úc, Trần Văn Bá từ Pháp và những người cùng chung chí hướng đã trở về Việt
Nam bằng đường rừng với hy vọng đem lại thay đổi thể chế chính trị tại Việt
Nam.
Nhưng tất cả đều thất bại, kẻ bị giết chết, người bị
tử hình, kẻ bị bắt giam tù nhiều năm.
Trong hai thập niên qua, một lớp người Việt trẻ cũng
đã trở về với lý tưởng đấu tranh cho dân chủ tự do như Đỗ Thành Công, Nguyễn Quốc
Quân, Phạm Minh Hoàng nhưng cũng đã bị phát hiện và bắt giam.
Cách đây một thập niên, một tướng Việt Nam Cộng hoà
đã trở về là Tướng Nguyễn Cao Kỳ.
Rời Việt Nam trong cuộc di tản năm 1975, qua Mỹ ông
hô hào đấu tranh chống cộng sản Hà Nội, tuyên bố giữ quốc tịch Việt Nam, không
nhập tịch Mỹ, để tương lai có thể lãnh đạo đất nước.
Năm 2005 ông về nước, không trong vai trò đối lập mà
là một người môi giới thương mại.
Năm 2011 Tướng Kỳ qua đời tại Malaysia.
Tại Trung Quốc, sau biến cố Thiên An Môn năm 1989,
nhiều lãnh đạo phong trào dân chủ của giới sinh viên như Chai Linh, Vương Đan
và Wu'er Kaixi đã phải sống lưu vong đến nay.
Trong khi đó, người tị nạn hay di dân đến Mỹ từ các
quốc gia như Campuchia, Iraq và Đài Loan trong những năm qua đã được tham gia
vào các sinh hoạt chính trị, vào các cuộc bầu cử tổ chức trong nước.
Ngày
đó bao giờ đến?
Nhiều người Việt khi bị buộc rời khỏi quê hương đều
mong muốn đất nước có cải cách chính trị đưa đến tự do dân chủ để họ có thể trở
về tham gia.
Tuy có nhiều nỗ lực tranh đấu từ hơn nửa thế kỷ qua,
ngày đó đã không đến với nhiều người trong đời họ.
Cuối năm ngoái, khi Điếu Cày Nguyễn Văn Hải vừa đặt
chân đến phi trường Los Angeles ở California ông đã phát biểu rằng: “Tôi sang đây đấu tranh là để cho ngày trở về,
không phải cho riêng tôi mà cho tất cả đồng bào ở đây.”
âu nói của Điếu Cày hàm ý một ngày nào đó có tự do,
dân chủ trên quê hương Việt Nam – theo như lý tưởng đấu tranh ông đang theo đuổi
– thì ông sẽ trở về, cùng với nhiều người Việt khác đang sống tha hương ở xứ
người.
Hai từ “trở về” đối với nhiều người Việt sống ở nước
ngoài không mang nặng tính chính trị như ý muốn trở về của Điếu Cày, vì rất nhiều
người, từ khi rời bỏ quê hương ra đi, vượt qua bao gian nguy và sau khi đã chọn
xứ người làm quê hương thứ hai, có cuộc sống ổn định thì nhiều người đã trở về
nguyên quán ít ra một lần.
Trở về để thấy lại xóm làng, thăm anh em bà con, bạn
bè rồi lại quay về nơi đang sinh sống. Với nhiều người, cuộc sống không còn nặng
tính lưu vong, tuy luôn mong cho đất Việt có tự do dân chủ, nhưng không phải
lúc nào cũng đau đáu nghĩ về quê hương cũ mà lo âu thường xuyên hơn là về cuộc
sống hiện tại nơi quê hương mới.
Ngày về của Điếu Cày cũng như của nhiều người Việt
lưu vong khác là khi nào và trong điều kiện ra sao thì khó biết trước được. Cho
đến khi có những biến động chính trị tại Việt Nam.
Với xu thế dân chủ thời đại và trào lưu hội nhập
cùng thế giới, hy vọng ngày đó không còn xa.
-----------------------------
Bài viết phản ánh quan điểm của tác giả, một nhà
giáo hiện dạy đại học cộng đồng tại vùng Vịnh San Francisco, California
No comments:
Post a Comment