TS. Lê Văn Út, ĐH Oulu, Phần Lan
6.11.2011
Viện nghiên cứu xã hội học Hoa Kỳ liệt kê 10 tố chất cơ bản của người Việt
According to the American Institute of Social Research, the Vietnamese people have 10 major characteristics.
1. First, they are hard working but easy to satisfy.
2. Second, they are smart and creative to cope with short-termed difficulties, but lack long-termed and active reasoning abilities.
3. Third, they are dexterous but hardly pay attention to the final perfection of their products.
4. Fourth, they are both practical and idealistic, but don’t develop either of these tendencies into theories.
5. Fifth, they love knowledge and have quick understanding, but hardly learn from the beginning to the end of things, so their knowledge isn’t systemic or fundamental. In addition, Vietnamese people don’t study just for the sake of knowledge (when small, they study because of their families; growing up, they study for the sake of prestige or good jobs).
6. Sixth, they are open-hearted and hospital, but their hospitality doesn’t last.
7. Seventh, they are thrifty, but many times squander money for meaningless reasons (to save face or to show off).
8. Eighth, they have solidarity and help each other chiefly in difficult situations and poverty; in better conditions, this characteristic rarely exists.
9. They love peace, and can endure things, but they are often not frank for sundry reasons, so sacrifice important goals for the sake of small ones.
10. And last, they like to gather, but lack connectivity to create strength (one person can complete a task excellently; 2 people do it poorly, and 3 people make a mess of it).
*
Theo Viện nghiên cứu xã hội học Hoa Kỳ thì người Việt có 10 tố chất cơ bản sau:
1. Cần cù lao động song dễ thỏa mãn nên tâm lý hưởng thụ còn nặng.
2. Thông minh, sáng tạo, song chỉ có tính chất đối phó, thiếu tầm tư duy dài hạn, chủ động.
3. Khéo léo, song không duy trì đến cùng (ít quan tâm đến sự hoàn thiện cuối cùng của sản phẩm).
4. Vừa thực tế, vừa mơ mộng, song lại không có ý thức nâng lên thành lý luận.
5. Ham học hỏi, có khả năng tiếp thu nhanh, song ít khi học “đến đầu đến đuôi” nên kiến thức không hệ thống, mất cơ bản. Ngoài ra, học tập không phải là mục tiêu tự thân của mỗi người Việt Nam (nhỏ học vì gia đình, lớn lên học vì sĩ diện, vì kiếm công ăn việc làm, ít vì chí khí, đam mê).
6. Xởi lởi, chiều khách, song không bền.
7. Tiết kiệm, song nhiều khi hoang phí vì những mục tiêu vô bổ (sĩ diện, khoe khoang, thích hơn đời).
8. Có tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, song hầu như chỉ trong những hoàn cảnh, trường hợp khó khăn, bần hàn, còn trong điều kiện sống tốt hơn, giàu có hơn thì tinh thần này rất ít xuất hiện.
9. Yêu hòa bình, nhẫn nhịn, song nhiều khi lại hiếu thắng vì những lý do tự ái, lặt vặt, để tiểu cục làm mất đại cục.
10. Thích tụ tập, nhưng lại thiếu tính liên kết để tạo ra sức mạnh (cùng một việc, một người làm thì tốt, ba người làm thì kém, bảy người làm thì hỏng).
*
Đúng là chúng ta cần tự nhìn lại mình nếu muốn cất cánh. Chỉ cần nói đến “sĩ diện” trong (5): Tri thức Việt, tạm hiểu là có học, dường như rất thích tự cho là mình giỏi và chẳng ai chịu thua ai. Nếu họ có thể biến những cái hay, cái giỏi đó vào các công trình nghiên cứu theo chuẩn mực quốc tế thì chắc giờ đây du học sinh Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore,… đã phải xếp hàng để xin visa sang Việt Nam du học.
*
TS. Lê Văn Út, ĐH Oulu, Phần Lan
***************************************************
Xin cảm ơn một thân hữu đã chia sẽ thông tin này.
Bài đầy đủ về vấn đề này:
Vietnam needs to look at herself before flying
VietNamNet Bridge – To have a successful flight, not only does Vietnam need outstanding leaders, but she also has to look into the mirror to see her defects and be determined to improve herself.
100 years ago, in a book called The Brief History of Vietnam, first published in 1921, author Tran Trong Kim painted the following portrait of the Vietnamese people:
“In intellect and personality, Vietnamese people have both good and bad points. In general, they are clear-minded, quick to understand things, dexterous, creative, and fond of knowledge, politeness, and ethics; they live according to the 5 principles: kindness, dedication to good causes, politeness, intelligence and trustworthiness.
However, they are cunning, and often mock others. They are usually timid, easy to be frightened, and love peace, but on the battlefields, they have courage and discipline. They are superficial, reckless, impatient, boastful, and fond of fame, entertainment and gambling. They are superstitious and like worshipping but don’t follow any particular religion. Though arrogant and boastful, they are kind-hearted and grateful to acts of kindness…”
Vietnamese people today
According to the American Institute of Social Research, the Vietnamese people have 10 major characteristics. First, they are hard working but easy to satisfy. Second, they are smart and creative to cope with short-termed difficulties, but lack long-termed and active reasoning abilities. Third, they are dexterous but hardly pay attention to the final perfection of their products.
Fourth, they are both practical and idealistic, but don’t develop either of these tendencies into theories. Fifth, they love knowledge and have quick understanding, but hardly learn from the beginning to the end of things, so their knowledge isn’t systemic or fundamental. In addition, Vietnamese people don’t study just for the sake of knowledge (when small, they study because of their families; growing up, they study for the sake of prestige or good jobs).
Sixth, they are open-hearted and hospital, but their hospitality doesn’t last. Seventh, they are thrifty, but many times squander money for meaningless reasons (to save face or to show off). Eighth, they have solidarity and help each other chiefly in difficult situations and poverty; in better conditions, this characteristic rarely exists.
They love peace, and can endure things, but they are often not frank for sundry reasons, so sacrifice important goals for the sake of small ones. And last, they like to gather, but lack connectivity to create strength (one person can complete a task excellently; 2 people do it poorly, and 3 people make a mess of it).
Cunning, pushy, superficial and lacking solidarity
A foreign journalist commented thus about the Vietnamese, “You are very smart (and he cited examples of Vietnamese students winning high prizes at international contests as well as Vietnamese people’s IQ index), but you seem to be smart only in small things! When facing momentous things, you still keep your short-sighted opinions, so often jeopardise great goals and lose opportunities.”
Perhaps, more importantly, the “cunning tradition” seems be developed into an “art of life.” An overseas Vietnamese once said, “I’m so surprised at the tendency to jostle of the Vietnamese. When they take the train or the bus, they still push each other though every one has a ticket with the seat number.” Also according to this person, the Vietnamese people are “one of the most curious peoples” in the world. For instance, as soon as 2 Hondas scratch each other on the street, throngs of people will gather to watch.
If one wants to witness how the Vietnamese cunningness and jostling tendency demonstrated in real life, one only needs to buy a ticket to a buffet at any restaurant or hotel. What strikes one’s eyes is the image of people jostling each other to take as much as possible of their favorite food, only half of which will be eaten.
What’s about “superficial”? Superficiality is evident in the endless races for degrees, wealth and fame very common among the people who believe themselves the “upper class”.
As for solidarity and the ability to work in groups, one often hear such satirical sentences as “3 Russians are equal to one Jew; three Jews equal one Vietnamese, but 3 Vietnamese are equal to…” or “a Vietnamese falling into a lake can climb up by himself, but 3 Vietnamese can’t.” Professor Cao Xuan Hao once asked the question, “Is it true that there is a high-position official in the heart of every Vietnamese? Vietnamese people seem to want to be superior to even one person? They rather die than yield?”
Fond of anything foreign: a chronic sickness
Though arrogant and boastful, Vietnamese people can sometimes fall into such an inferiority complex that they almost become metal slaves and don’t believe they can do anything well. The foreignness loving mentality makes many people, especially the young, worship foreign things to the extreme, and imitate blindly anything imported from abroad.
The cause of this “sickness” is a “weak body.” When one isn’t strong from the inside, or doesn’t have anything worthy to be proud of, one tends to imitate, and run after appearances. A perfect example is the face of Vietnamese urban architecture which includes confusingly numerous styles and schools.
With what do the Vietnamese think?
Do Vietnamese people think with the head or the “stomach” (indeed, we often use the word “nghi bung” which is the combination of the 2 words “think” and “stomach”). At present, sentimental reasoning based on prejudices or experiences hamper our development. When will Vietnamese students have true systemic reasoning skills?
Are the Vietnamese hard-working and patient? One is tempted to answer in the negative, especially when this question is about the 8x generation or younger. Young Vietnamese people often do things perfunctorily. As long as we can’t cure the root of this “sickness” which is the habit of avoiding difficulties and the lack of motives in life, to help Vietnam fly will be an impossible mission.
So where do we start?
To have a successful flight, not only do we need outstanding leaders, but we also have to look into the mirror to see our defects and be determined to improve ourselves.
Perhaps what we need is a program with a specific time frame and targets, the first of which is to lead a life of integrity. We have to fight with all our might against the diseases of “thinking insincerely, speaking insincerely, studying insincerely, and making things insincerely” which are turning into a sort of culture and way of living of many people.
We can start from such simple things as obeying traffic laws. For instance, we should be determined to stop at the red lines, though we don’t see any policeman nearby. There should also be strict fines for irresponsible conducts like littering or motorbike racing and swinging and honking.
Only when integrity becomes our watchword can Vietnam take off.
Nguyen Thuy (http://english.vietnamnet.vn)
*
Bản dịch tiếng Việt của VB:
Cần soi lại mình trước khi cất cánh
Liệu có “bay lên” được không khi “một người rồ ga, ba người đạp thắng’? “Bay lên” được không khi “giả nhiều hơn thật, Phật ít hơn Ma”? Để có thể “bay lên”, Người Việt cần phải “soi gương” để nhận biết và chữa trị những “khuyết tật” trong tính cách của mình…
Có chăng bộ “hằng số xấu xí” về chân dung người Việt?
Cách đây gần 100 năm, trong tác phẩm “Việt Nam sử lược” được biên soạn năm 1919 và ấn hành lần đầu tiên vào năm 1921, học giả Trần Trọng Kim đã phác hoạ chân dung người Việt như sau:
“Về trí tuệ và tính tình thì người Việt Nam có cả các tính tốt và các tính xấu. Đại khái thì trí tuệ minh mẫn, học chóng hiểu, khéo chân tay, nhiều người sáng dạ, nhớ lâu, lại có tính hiếu học, trọng sự học thức, quý sự lễ phép, mến điều đạo đức: lấy sự – nhân – nghĩa – lễ – trí – tín làm 5 đạo thường cho sự ăn ở.
Tuy vậy, vẫn hay có tính tinh vặt, cũng có khi quỷ quyệt và hay bài bác nhạo chế. Thường thì nhút nhát, hay khiếp sợ và muốn hoà bình, nhưng đã đi trận mạc thì cũng có sự can đảm, biết giữ kỷ luật. Tâm địa thì nông nổi, hay làm liều, không kiên nhẫn, hay khoe khoang và hay ưa khuếch trương bề ngoài, hiếu danh vọng, thích chơi bời, mê cờ bạc. Hay tin ma quỷ, sùng sự lễ bái nhưng mà vẫn không nhiệt tín tông giáo nào cả. Kiêu ngạo và hay nói khoác, nhưng có lòng nhân, biết thương người và hay nhớ ơn…”.
Chân dung người Việt ngày nay
Viện nghiên cứu xã hội Mỹ từng phác thảo chân dung người Việt thông qua “10 đặc trưng cơ bản”:
“Cần cù lao động song dễ thỏa mãn nên tâm lý hưởng thụ còn nặng; Thông minh, sáng tạo, song chỉ có tính chất đối phó, thiếu tầm tư duy dài hạn, chủ động; Khéo léo, song không duy trì đến cùng (ít quan tâm đến sự hoàn thiện cuối cùng của sản phẩm); Vừa thực tế, vừa mơ mộng, song lại không có ý thức nâng lên thành lý luận; Ham học hỏi, có khả năng tiếp thu nhanh, song ít khi học “đến đầu đến đuôi” nên kiến thức không hệ thống, mất cơ bản.
Ngoài ra, học tập không phải là mục tiêu tự thân của mỗi người Việt Nam (nhỏ học vì gia đình, lớn lên học vì sĩ diện, vì kiếm công ăn việc làm, ít vì chí khí, đam mê); Xởi lởi, chiều khách, song không bền; Tiết kiệm, song nhiều khi hoang phí vì những mục tiêu vô bổ (sĩ diện, khoe khoang, thích hơn đời); Có tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, song hầu như chỉ trong những hoàn cảnh, trường hợp khó khăn, bần hàn, còn trong điều kiện sống tốt hơn, giàu có hơn thì tinh thần này rất ít xuất hiện; Yêu hòa bình, nhẫn nhịn, song nhiều khi lại hiếu thắng vì những lý do tự ái, lặt vặt, để tiểu cục làm mất đại cục; Thích tụ tập, nhưng lại thiếu tính liên kết để tạo ra sức mạnh (cùng một việc, một người làm thì tốt, ba người làm thì kém, bảy người làm thì hỏng)”.
So sánh hai bức “chân dung” Người Việt cách nhau gần 100 năm, một điều rất dễ nhận ra là phải chăng đã tồn tại cùng với thời gian một bộ “hằng số xấu xí” về chân dung người Việt? Xin mạo muội tóm gọn trong một “câu đối” như sau:
“Khôn lỏi, thích chen, sĩ diện, đoàn kết kém
Tự ti, tự đại, cảm tính, thiếu kiên trì”
“Khôn lỏi, thích chen, sĩ diện, đoàn kết kém”…
Một nhà báo nước ngoài khi nhận xét về người Việt, đã nói: “Dân tộc các bạn rất thông minh (ông lấy dẫn chứng về những giải thi quốc tế mà học sinh chúng ta đã đoạt được và đưa ra chỉ số IQ của người Việt), nhưng hình như chỉ thông minh trong việc nhỏ! Khi đứng trước đại sự vẫn tiếp tục cách nghĩ gần, nghĩ ngắn nên thường để tiểu tiết làm hỏng đại cục và hay đánh mất thời cơ”…
Nguy hiểm hơn, “truyền thống khôn lỏi” đó còn “phát triển” thành “nghệ thuật sống”, thành một thứ “văn hoá nhanh chân“ như tác giả Trần Đăng Tuấn đã từng phân tích.
Liên quan đến đặc điểm này, một Việt kiều đã từng nhận định: “Tôi lấy làm ngạc nhiên về tính thích chen lấn của người Việt. Đi tàu, đi xe chỉ có mấy người, ai cũng có vé, có số ghế mà vẫn “so vai, hích cánh” với nhau”. Cũng theo ông này thì người Việt Nam thuộc loại “hiếu kỳ nhất thế giới”. Bởi, “chỉ hai xe Honda quệt nhẹ vào nhau cũng đủ “quyến rũ” hàng trăm người dừng lại, ngó nghiêng”.
Nếu muốn tận mắt chứng kiến người Việt “khôn lỏi’ và “thích chen” ra sao, xin hãy mua vé tới dự một bữa tiệc buffet tại bất cứ nhà hàng, khách sạn nào. Cảnh tượng đập vào mắt tất cả các thực khách nước ngoài là những vị khách bản xứ cố sức len lỏi giữa hàng người đang xếp hàng, gắp lấy gắp để những món ăn “khoái khẩu”, bày la liệt trên bàn, ăn nửa bỏ nửa, rồi hả hê ra về, bỏ lại sau lưng bao ánh mắt khó chịu không chỉ của du khách nước ngoài mà của cả những người phục vụ.
Thế còn “sĩ diện”? Chẳng phải xã hội chúng ta đang chứng kiến những cuộc đua không có điểm dừng về bằng cấp, của cải và danh tiếng của những người tự cho mình thuộc “giới thượng lưu” đó sao?
Về khả năng đoàn kết và làm việc nhóm, hẳn rằng, trong chúng ta không ít người đã từng nghe những chuyện “tiếu lâm” về tính hợp tác của người Việt. Chẳng hạn: “Ba người Nga bằng một người Do thái, ba người Do thái bằng một người Việt Nam, song ba người Việt Nam thì…?” Hoặc: “Một người Việt rơi xuống hồ thì tự leo lên được, nhưng ba người thì không!”
Về vấn đề này, Giáo sư Cao Xuân Hạo đã từng nêu câu hỏi: “Phải chăng “trong bụng mỗi người Việt Nam đều có một ông quan lớn. Dù chỉ làm quan lớn của một người cũng nhất thiết phải làm, chứ nhường cho người kia thì… thà chết còn hơn?”.
Vọng ngoại – căn bệnh trầm kha
Bên cạnh bệnh tự cao tự đại, người Việt ta có lúc lại sa vào mặc cảm tự ti đến mức nô lệ ngay từ trong tư tưởng, không tin mình có thể làm được tốt bất cứ cái gì. Tâm lý “sính hàng ngoại” đã khiến nhiều người, nhất là thế hệ trẻ “vọng ngoại” đến cực đoan, bắt chước đến “mù quáng” mọi thứ du nhập từ nước ngoài. Chỉ tiếc là hầu như chỉ bắt chước được hình thức bề ngoài, còn bên trong “ta vẫn hoàn ta”.
Căn nguyên của căn bệnh này là do nội lực yếu mà ra! Khi bên trong anh không vững, không có gì đáng giá, không có gì để tự tin thì việc dễ dàng chao đảo, dễ dàng bắt chước, chạy theo hình thức bên ngoài là lẽ đương nhiên! Ví dụ điển hình cho căn bệnh này là diện mạo kiến trúc của các đô thị Việt Nam hiện nay, thôi thì muôn hình vạn trạng, đủ thứ phong cách, trường phái… y hệt như một nồi lẩu thập cẩm trong con mắt khách du lịch nước ngoài, không biết các chuyên gia quy hoạch và quản lý đô thị có “đau” hay không?
Người Việt nghĩ bằng gì?
Người Việt nghĩ bằng “đầu” hay bằng “bụng” (chả phải ta thường nói “nghĩ bụng” đó sao?) Trên thực tế, lối tư duy cảm tính, dựa vào kinh nghiệm, võ đoán kiểu “thầy bói xem voi” đang là một lực cản khiến chúng ta khó bay lên… Biết đến bao giờ, trong nhà trường, học sinh mới được học những kỹ năng làm việc và phương pháp tư duy? Biết đến bao giờ mới có được một thế hệ người Việt biết tư duy một cách hệ thống và duy lý hơn?
Người Việt ta cần cù, nhẫn nại? Đúng không? Nhiều người hoài nghi về kết luận này, đặc biệt là đối với thế hệ từ 8x trở đi! Kiểu làm ăn qua quýt, “đánh trống bỏ dùi”, “chuồn chuồn đáp nước”, không làm việc gì cho đến nơi đến chốn đang là một vấn nạn của lớp trẻ. Chừng nào chúng ta chưa chữa trị được căn bệnh này từ gốc là thói quen ngại khó, thiếu động cơ và mục đích trong cuộc sống thì việc đưa Việt Nam cất cánh sẽ là một nhiệm vụ “bất khả thi”!
Sửa mình – cần bắt đầu từ đâu?
Để có thể bay lên, bên cạnh những yêu cầu và mong ước về sự xuất hiện của những nhà lãnh đạo xuất sắc, tài năng, đủ sức lèo lái con tàu Việt Nam tiến ra biển lớn, mỗi người cần bắt đầu từ việc “soi gương” nhìn lại và thay đổi chính bản thân mình!
Nên chăng, cần có một chương trình hành động với thời hạn và mục tiêu cụ thể, trong đó, hãy bắt đầu là “chính mình” và chọn phong cách sống thật “chính trực”. Hãy dũng cảm tuyên chiến với căn bệnh “nghĩ giả, nói giả, học giả, làm giả” đang có nguy cơ trở thành dịch bệnh, thành một thứ văn hóa, thành lẽ sống của rất nhiều người trong xã hội.
Có thể bắt đầu từ việc đơn giản nhất là tự giác chấp hành nghiêm chỉnh luật giao thông, kiên quyết dừng xe khi gặp đèn đỏ, dù nơi ấy không hề có công an đứng gác; không lấn tuyến hay chạy ngược chiều khi kẹt xe, không tùy tiện dừng, đỗ xe chỗ cấm…
Nên chăng, cũng cần có những chế tài thật nghiêm khắc đối với những hành vi không tôn trọng cộng đồng như: khạc nhổ nơi công cộng, xả rác, phóng uế bừa bãi, đua xe, đánh võng, bấm còi inh ỏi trong khu vực bệnh viện, trường học… Phải gò những người thiếu ý thức cộng đồng vào khuôn khổ pháp luật mới bảo vệ được lợi ích chung của cộng đồng.
Chỉ khi nào sự trung thực và chính trực trở thành tiêu chí cho mọi hành động và giá trị trong cuộc sống của cộng đồng, lúc đó, Việt Nam mới có thể bay lên!
Nguyễn Thủy
.
.
.
No comments:
Post a Comment