Đằng sau sự lạnh nhạt quân sự: Một Trung Quốc cứng rắn hơn
Nguồn: Michael Wines, The New York Times
Diên Vỹ, X-Cafe chuyển ngữ
07.06.2010
http://www.x-cafevn.org/node/482
Bắc Kinh - Đối với những ai từng hoài nghi trước đây thì một trao đổi căng thẳng tại một hội nghị ở
Điều thật sự đáng hoài nghi là đây có phải chi? là một sự kiện gai góc trong mối quan hệ rộng lớn giữa hai quốc gia hay là một điềm báo.
Cuộc khẩu chiến xảy ra vào hôm thứ Bảy tại Đối thoại Sangri-La, một hội nghị bao gồm các bộ trưởng quốc phòng của 28 quốc gia châu Á - Thái Bình Dương với sự tham dự của Bộ trưởng Quốc phòng Robert M. Gates và Tướng Mã Hiểu Thiên, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Giải phóng Nhân dân.
Tướng Mã xen lẫn trong phát biểu của mình những tấn công không cần che đậy đối với Hoa Kỳ. "Tâm lý chiến tranh lạnh vẫn tồn tại" trong một số các quốc gia không nêu rõ tên, ông nói, với "mối đe doạ sẽ xử dụng sức mạnh trong quan hệ quốc tế và can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác" - ám chỉ việc người Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan, nơi mà Trung Quốc xem như một phần lãnh thổ của mình.
Trong bài phát biểu của mình, bộ trưởng Gates còn thẳng thừng hơn nữa. Các quan hệ quân sự giữa hai quốc gia đang bị "giữ làm con tin" bởi vấn đề Đài Loan, ông nói, ngay cả khi việc Hoa Kỳ bán vũ khi cho Đài Loan "đã xảy ra trong suốt mấy thập niên." Trung Quốc không thể thay đổi thực tế này, ông nói - và trong bất kỳ trường hợp nào,
Cuộc khẩu chiến này diễn ra sau khi tuần trước Trung Quốc chính thức từ chối đê nghị của ông Gates ghé thăm Bắc Kinh trong chuyến công du xuyên châu Á hiện nay của ông. Và trước đấy là việc một đô đốc Trung Quốc bất ngờ gay gắt lên lớp người Mỹ là "bá quyền," tại một buổi họp kín trong cuộc Đối thoại Chiến lược và Kinh tế tại Bắc Kinh vào tháng trước, việc này làm cho các nhà ngoại giao Hoa Kỳ nổi giận và dường như đã báo hiệu những thái độ khác biệt giữa các nhà lãnh đạo quân sự và dân sự của Trung Quốc.
Nếu phân tích riêng thì câu chuyện vừa qua chẳng có ý nghĩa gì quan trọng. Các chuyên gia về quan hệ quân sự Hoa Kỳ - Trung Quốc thường xuyên dùng những từ như "gánh nặng", "đá tảng" để tường thuật những ảnh hưởng của chúng trong sự hợp tác giữa Washington và Bắc Kinh. Nghi ngờ và đôi khi thái độ thù địch định dạng những gặp gỡ giữa các nhà lãnh đạo quân sự của hai nước.
Nhưng còn có một ngữ cảnh khác: sự tăng cường khẳng định vị trí của các nhà lãnh đạo Trung Quốc trong nền kinh tế thế giới và các quan hệ ngoại giao. Những người cổ vũ cho một Trung Quốc cứng rắn và nhiều dân tộc tính hơn đã tăng cường ảnh hưởng trong vòng 6 đến 12 tháng vừa qua, và tác động của họ đã được thể hiện nhiều hơn trong các chính sách nội bộ cũng như đối ngoại.
Đối với các nhà phân tích phương Tây, điều này cho thấy thái độ chính của chính quyền Obama đối với Trung Quốc - biến Trung Quốc trở thành một đối tác có trách nhiệm trong các quan hệ toàn cầu bằng cách giao cho Bắc Kinh gánh vác những trọng trách nặng hơn trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế - cần phải được sửa đổi.
"Đã có những thay đổi lớn lao và cứng rắn hơn về thái độ trong suy nghĩ của chính quyền Trung Quốc về những quan hệ với Hoa Kỳ trong vòng sáu đến tám tháng qua," David Shambaugh, chuyên gia hàng đầu về quân sự Trung Quốc và Đảng Cộng sản Trung Quốc tại Đại học George Washington nói. "Trong hoàn cảnh này,
Stephanie Kleine-Ahlbrandt, một nhà phân tích về Bắc Kinh thuộc International Crisis Group, nói rằng hy vọng của chính quyền Obama về việc hợp tác với Bắc Kinh thì "lạc quan hơn so với hoàn cảnh hiện tại cho phép."
"Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ tiếp tục có những khác biệt cơ bản về giá trị, mục tiêu cũng như về khả năng," bà nói, lấy dẫn chứng từ việc Trung Quốc miễn cưỡng trong vấn đề tìm hiểu sự thật trong vụ chiếc tàu Nam Hàn bị đắm, một tấn công mà theo điều tra quốc tế cho thấy là của Bắc Hàn.
Dễ dàng để tìm thấy những dấu hiệu cứng rắn trong chính sách của Trung Quốc. Vừa qua Bắc Kinh đã cho thấy một tư thế mạnh mẽ hơn trong việc tuyên bố chủ quyền tại những quần đảo đang bị tranh chấp ở biển Nam Hải, họ đã nói với Philippines, Indonesia, Việt Nam và những quốc gia khác rằng những quần đảo này là "quyền lợi quốc gia chủ chốt" không nằm trong những thương lượng khu vực. Đòi hỏi của Trung Quốc là phải thương lượng với từng quốc gia một, tạo ra một lợi thế mang tính quyết định cho Bắc Kinh đối với những quốc gia nhỏ hơn.
Hoa Kỳ đã phải vật lộn và đã không thành công mấy trong việc lôi kéo Trung Quốc trở thành đối tác trong những hoạt động của Liên Hiệp Quốc, không chỉ để chống lại Bắc Hàn mà còn trong việc chống lại chương trình hạt nhân của Iran. Giới thương mại Hoa Kỳ và châu Âu ngày càng bực dọc đối với những giới hạn về khả năng mà họ cho là không công bằng khi cạnh tranh với những công ty nội địa trong thị trường rộng lớn và phát triển của Trung Quốc, bất chấp sự bảo đảm của Trung Quốc.
Nhưng không rõ là thái độ thù địch của quân đội Trung Quốc có phản ánh, chưa nói đến việc điều khiển, chiến lược đối ngoại của quốc gia này hay không. Một phần của vấn đề này là không ai bên ngoài chính quyền Bắc Kinh hiểu rõ được phương cách các nhà lãnh đạo Trung Quốc soạn thảo chính sách đối ngoại đối với Hoa Kỳ, một quốc gia mà theo tiêu chuẩn của Trung Quốc, là một đối tác ở xa quan trọng nhất của họ.
"Đa số, nếu không nói là tất cả những quan chức của chính phủ Hoa Kỳ tin rằng tình trạng hiện nay là giới quân sự hiện đang cầm cương và đi đầu trong vấn đề này," Michael Swaine, một học giả về Trung Quốc tại Carnegie Endowment for International Peace nói. Trong nhận định của họ, ông Swaine nói, "Đảng Cộng sản và bộ máy đối ngoại không vui vẻ gì mấy nhưng cũng đồng ý theo hướng của nó."
Sự thật thì không ai biết cả. Chính sách đối với Hoa Kỳ - đặc biệt là chính sách quân sự - được thảo ra tại một hộp đen ở giới cao cấp nhất trong chính quyền, ông Swaine và những người khác nói.
Ông Gates có thể đã cho giới quân sự Trung Quốc một cái tát cần thiết vào mặt bằng phát biểu của mình tại
"Ông Gates là một nhà ngoại giao lớn và luôn luôn thẳng thừng," Shi Yinhong, một chuyên gia về quan hệ Trung Quốc - Hoa Kỳ tại Đại học Nhân Dân Bắc Kinh nói. "Nhưng để đối phó với Trung Quốc, có thể ông đã dùng ngôn ngữ quá thẳng thừng. Những nhà lãnh đạo Trung Quốc, đặc biệt là những tướng lĩnh, có thể khó chấp nhận được điều đó."
.
.
.
Trở ngại trong quan hệ Việt – Trung
Jason Miks/ The Diplomat
Đăng bởi bvnpost on 10/06/2010
Cũng như sự chống đối của ông về vấn đề Đài Loan và Bắc Kinh từ chối gia hạn lời mời trong chuyến đi tới châu Á, ông Robert Gates, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ đã đề cập đến chủ đề về các tranh chấp ở Biển Đông vào thời điểm sắp kết thúc Đối thoại Shangri-La.
Phát biểu tại sự kiện ở Singapore, ông Gates cho biết khu vực có các tuyến đường biển quốc tế bận rộn thứ hai trên thế giới là ‘mối quan ngại ngày càng tăng’. Các cơ quan Chính phủ Hoa Kỳ báo cáo rằng các công ty như BP và Exxon Mobil đã ngưng các dự án trong khu vực vì sự phản đối của Trung Quốc. Nhưng không chỉ Hoa Kỳ quan ngại về lợi ích của Trung Quốc ở đó, mà đó còn là nơi tranh chấp lâu nay với Việt Nam.
Khu vực trải dài từ Singapore tới eo biển Đài Loan, có nhiều dầu lửa và khí đốt, gồm có hơn 200 đảo nhỏ và đá ngầm, hầu hết đều nằm ở các chuỗi đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Và hai chuỗi đảo này cho thấy các cuộc xung đột nghiêm trọng nhất về vô số các tuyên bố tranh đua giữa các nước trong khu vực, hai trong số các nước đó là giữa Trung Quốc và Việt Nam.
Trong tháng 1 năm 1974, Trung Quốc đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa từ Việt Nam, trong khi năm 1988, hải quân Trung Quốc và Việt Nam xung đột vì sở hữu đá Gạc Ma và Cô Lin (Johnson Reef) thuộc quần đảo Trường Sa, một sự cố cho thấy nhiều tàu Việt Nam bị đánh chìm cùng với hàng chục thủy thủ Việt Nam bị tiêu diệt.
Vấn đề bùng phát một lần nữa khi tháng 5 năm ngoái, Trung Quốc đệ trình Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển, tuyên bố chủ quyền đến 80% Biển Đông. Kể từ đó, Trung Quốc thực thi tuyên bố của mình trong khu vực "một cách hà khắc" hơn, gồm quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, bằng phí tổn của ngư dân Việt Nam, những người mà tàu thuyền của họ bị đâm chìm và bị tịch thu cá.
Năm nay là năm đánh dấu tình hữu nghị giữa hai nước. Thế mọi chuyện hiện đang ở vị trí nào rồi? Phát biểu tại Đối thoại Shangri-la hôm Chủ nhật, Tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, cho biết: "Hiện nay, chúng tôi đang từng bước thực hiện đối thoại với các nước có liên quan để giải quyết các vấn đề tranh chấp", ông cũng nói thêm rằng các cuộc đàm phán sẽ được thực hiện trên tinh thần ‘hợp tác’ và ‘tình anh em’ (brotherhood).
Tình cảm như thế đã được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lặp lại, theo Tân Hoa xã, hãng tin chính thức của Trung Quốc, [ông Dũng] đã nói với một quan chức Trung Quốc đang viếng thăm hồi cuối tuần rằng, Việt Nam cam kết nâng cao "đối tác chiến lược toàn diện" trong quan hệ hợp tác với Trung Quốc.
Tuy nhiên, các tuyên bố này theo sau quyết định của Việt Nam công khai xác nhận lại tuyên bố của mình đối với hai vùng lãnh thổ, với tuyên bố của Bộ Ngoại giao nêu ra hồi cuối tháng trước rằng: ‘Tất cả các hoạt động nước ngoài tại hai quần đảo này mà không có sự chấp thuận của Việt Nam là vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam’.
Việt Nam đang ở vị trí khó xử. Mặc dù tăng trưởng kinh tế nhanh (là nền kinh tế phát triển nhanh nhất tại Đông Nam Á năm ngoái), nhưng không tương ứng với anh hàng xóm khổng lồ của mình về mặt quân sự, thực tế nhấn mạnh qua các cuộc diễn tập quân sự quan trọng của Trung Quốc kết thúc hồi tháng 4 ở Biển Đông, [đó là các cuộc diễn tập] lớn nhất trong khu vực từ trước đến nay, gồm một số tàu chiến hiện đại nhất của Trung Quốc.
Và Việt Nam ngày càng gia tăng thương mại với Trung Quốc (thống kê Trung Quốc cho thấy, thương mại hai chiều đã vượt quá $20 tỉ đô la trong năm ngoái), ít có khả năng bỏ sang một bên để chính thức phản đối việc Trung Quốc đơn phương áp đặt lệnh cấm bắt đánh cá hàng năm trong khu vực, hành động mà Trung Quốc cho là để bảo vệ nguồn cá, nhưng các nhà phê bình cho rằng hành động đó là một nỗ lực khẳng định chủ quyền trong khu vực.
Nhà báo của Open Democracy, bà Sophie Quinn-Judge cho thấy, các nhà lãnh đạo Việt Nam phải đối mặt với tiến thoái lưỡng nan trong một bài viết gần đây: “Hiện đã rõ ràng đối với lãnh đạo Việt Nam rằng nhượng bộ nhiều hơn để Trung Quốc làm xói mòn niềm tin của tầng lớp quan trọng trong dân chúng, gồm cả trí thức và các bộ phận trong quân đội…. Nếu công chúng tin rằng Đảng Cộng sản tự cho [mục tiêu của mình] là bảo vệ độc lập dân tộc, mà không còn [đủ sức] bảo vệ lợi ích chính đáng của quốc gia, thì tính hợp pháp của Đảng sẽ ngày càng bị nghi ngờ”.
Ngọc Thu dịch
Dịch từ: The-Diplomat
.
No comments:
Post a Comment