Thứ Sáu, 10/07/2016 - 05:19 — tuankhanh
Trò chuyện với ông Vũ Sinh Hiên về hiện tình Công giáo Việt Nam
Ông Vũ Sinh Hiên, một nhà chép sử và nghiên cứu Công
giáo độc lập. Trước năm 1975, ông hoạt động trong Liên đoàn sinh viên công giáo
/ Đại học Sài Gòn, trong Phong trào Trí thức công giáo - Pax Romana. Một năm
trước khi chế độ Việt Nam Cộng Hòa thất thủ, ông là Ủy viên Tuyên truyền,
nghiên cứu và huấn uyện của Ban chấp hành trung ương Caritas Việt
Nam"
Sau năm 1975, cùng hoàn cảnh với những người cùng thời
với ông như Nguyễn Ngọc Lan, linh mục Chân Tín… ông Vũ Sinh Hiên bị công an
theo dõi và ngăn cản suốt trong một thời gian dài, do các hoạt động nghiên cứu,
hội họp trong giới tín ngưỡng của ông. Sau đó, ông tập trung vào nghiên cứu và
ghi chép những đề tài lớn về Công giáo và xã hội, trong đó có đề tài "Những
vấn đề giữa Công giáo và cộng sản", xuyên suốt từ năm 1945 cho đến
nay.
Nhân sự kiện hàng trăm ngư dân miền Trung nộp đơn
đòi Formosa và Nhà nước Việt Nam bồi thường sau thảm họa môi trường biển, đặc
biệt là từ cuộc biểu tình của gần 18.000 người đòi công ty Formosa phải ngừng
hoạt động và dọn ra khỏi Việt Nam, ông Vũ Sinh Hiên đã cho biết thêm nhiều chi
tiết đáng lưu ý, liên quan đến cột mốc dân quyền lịch sử này.
Tuấn
Khanh:Đã có hai lần, mỗi lần hơn 600 gia đình ngư dân ở
miền Trung nộp đơn, đòi Formosa và Nhà nước phải bồi thường. Như ông đã nhận định
đây là một cột mốc lịch sử của người Công giáo hành động vì xã hội, tổ quốc.
Ông có nghĩ rằng mọi thứ rồi sẽ có một kết quả tốt ?
Vũ
Sinh Hiên: Tôi muốn nhắc cho mọi người nhớ rằng, những gì đã
diễn ra, chỉ có một lời giải, đó là chính quyền hiện nay đã quyết tâm che chắn
cho công ty Formosa. Họ sẽ làm mọi cách. Mọi thứ là trùng trùng lớp lớp ngăn chận
người dân tiến đến công lý. Công an đã chặn xe, đã làm khó người nộp đơn. Giờ
thì họ sẽ nhân danh rằng Formosa đã sòng phẳng, đã giao 500 triệu đô-la, nên
chính quyền sẽ tìm mọi cách bảo vệ công ty này. Và cách đối phó của họ - có thể
đoán trước - là Formosa sẽ đẩy hết mọi trách nhiệm cho chính quyền, từ chối trả
lời người dân.
Tự bản thân tôi, với những điều đã ghi nhận từ các
bài bản đối phó của nhà nước cộng sản, tôi tin vụ kiện này có giá trị khởi đầu
nhưng khó có được kết quả về sau. Nhưng quan trọng hơn hết, việc nộp đơn kiện
là một hành động đẹp. Đẹp cho xã hội, đẹp cho dân tộc.
Tuấn
Khanh: Điểm quan trọng mà bất kỳ ai cũng có thể
thấy được, là tính đoàn kết và đùm bọc lẫn nhau giữa người công giáo và lương
giáo. Ví dụ cụ thể nhất là cuộc biều tình ngày 2/10/2106 tại Kỳ Anh, được ước
tính là có đến 18.000 người tham gia vừa qua. Dù chủ trương hoàn toàn vì công
lý và minh bạch, nhưng liệu điều này có khiến phía chính quyền đáp trả từ sự lo
ngại không ?
Vũ
Sinh Hiên: Chắc chắn là họ lo ngại. Hiện nay, thống kê khá
chính xác cho biết Công giáo thật sự chỉ có khoảng 6-7 triệu tín đồ, nhưng đó
là một lực lượng không dễ xé nhỏ, bẻ gãy. Người Công giáo lúc này không còn dễ
đàn áp.
Hãy nhớ lại những chuỗi sự kiện mà người Công giáo
đã trãi qua và dần dần có kinh nghiệm thì sau các biến động ở giáo xứ Thái Hà,
tòa Khâm Sứ Hà Nội, thì các nơi đang đối đầu với những sự sách nhiễu như Dòng
Phao Lô Hà Nội, Mến Thánh Giá Dòng Thủ Thiêm… đã có đủ kinh nghiệm để phản ứng
mạnh mẽ. Đặc biệt là Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm, vốn đang nằm trong tầm ngắm
của chính quyền quận 2, đã có được bài học về việc chính quyền giải tỏa chùa
Liên Trì. Mọi thứ sẽ rất phức tạp nếu chính quyền chạm tay vào khu vực ấy.
Tôi nghĩ những hành động vừa rồi của người Công giáo
Kỳ Anh nói riêng, và người Công giáo Việt Nam nói chung là điều nên làm, cần
làm. Nếu vào lúc này người Công giáo không hợp lực và hành động thì sẽ không có
ai dấn thân cho người dân đang bị nạn ở miền Trung. Hãy nhìn từ sự kiện chùa
Liên Trì sẽ thấy, đó là phần cô độc của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất
trong bối cảnh hôm nay. Lợi dụng điều đó mà chính quyền đã tàn phá ngôi chùa.
Trong các ghi ghép của tôi về việc giao tiếp của người
Công giáo và chế độ cộng sản, thì từ 1945 đến nay, lần đầu tiên người Công giáo
đoàn kết và cùng đứng lên mạnh mẽ như vậy. Người Công giáo đã nhẫn nhịn để có
những cuộc diễn tập qua các vụ ở Thái Hà, Tòa Khâm sứ… Tuy vui mừng nhưng tôi vẫn
lo ngại, vì đảng cộng sản đã chọn phía đứng che chắn cho công ty Formosa nên kết
cục khó lường, thậm chí người dân có thể sẽ phải trãi qua những bách hại.
Tuấn
Khanh: Thưa, ông vừa nói về sự đoàn kết là sức mạnh.
Xin được hỏi ông rằng lịch sử của những người Công giáo đi cùng tiếng nói của
nhân dân từ năm 1975 đến nay, vẫn có những trường hợp dường như rất cô đơn ngay
trong chính giáo hội của mình. Chẳng hạn như trường hợp linh mục Nguyễn Văn Lý ở
Huế, linh mục cha Ngô Quang Kiệt ở Hà Nội… Vậy thì các hoạt động vừa rồi của
linh mục Đặng Hữu Nam hay linh mục Trần Đình Lai, thậm chí là với Đức Giám mục
Nguyễn Thái Hợp, đó là hành động tự phát hay đã có sự đồng thuận của Hội đồng
Giám mục Việt Nam ?
Vũ
Sinh Hiên: Tôi biết ở Giáo phận Vinh, chẳng hạn linh mục Đặng
Hữu Nam, thì nhận được sự đồng thuận. Tin tức từ Vinh cho tôi biết, giáo phận
có cả một bộ phận đặc trách nghiên cứu về các vấn đề pháp luật, xã hội, hướng
lý… luôn gắn kết với Đức Giám mục Nguyễn Thái Hợp.
Nhưng cô đơn là một ý nghĩa chính xác. Vì giáo phận
Vinh cô đơn ngay trong Giáo hội Việt Nam. Hoạt động của Công giáo ở Việt Nam có
những điểm đặc biệt : mỗi giáo phận đều hoạt động biệt lập và chỉ trực thuộc
Vatican. Và đôi khi một giáo phận có hoạt động khác biệt thì thường chỉ nhận được
sự im lặng từ các giáo phận khác. Có chăng thì có một vài tiếng nói của linh mục
Nguyễn Văn Lý ở Huế, Đức Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt, và có một vài tiếng nói
của các vị đã nghỉ hưu như Tổng Giám mục Hoàng Đức Oanh… Mà với kinh nghiệm của
mình, thì tôi lo ngại rằng ngay trong Giáo hội cũng đã không có sự đồng thuận.
Và tôi sợ rằng ngay trong hàng Giám mục của người Công giáo cũng không có nhiều
những người can đảm.
Tuấn
Khanh: Vậy thì rõ là trong Giáo hội cũng không thống
nhất được về việc sống và đứng cùng hoạn nạn của nhân dân. Nhưng trong những
ghi nhận của ông, thì loạt hành động vừa rồi của những giáo dân miền Trung,
giáo phận Vinh có cô đơn trong chính những tín hữu Công giáo của mình hay không
?
Vũ
Sinh Hiên: Tôi cũng đã dành nhiều thời gian để tìm hiểu về điều
này, và nhận ra rằng giáo dân cả nước thì đồng thuận với những gì diễn ra ở Kỳ
Anh, ở Giáo phận Vinh. Nhưng với hàng giáo phẩm nói chung từ Bắc chí Nam thì
tôi không chắc. Vì hiện ngay cả với một vị Tổng giám mục ở Sài Gòn cũng là một
người thích đi hàng hai, thích có địa vị về tín ngưỡng, nhưng cũng thích ve vuốt
chính quyền. Đó là chưa nói đến nhiều linh mục vậy. Chính vì vậy mà tôi vừa kính
trọng, vừa lo lắng cho những linh mục đang dấn thân cho con chiên của mình, cho
nhân dân như linh mục Đặng Hữu Nam, linh mục Trần Đình Lai… vì họ cô đơn trên
con đường của mình.
Công giáo đã từng rất cô đơn khi chính quyền cộng sản
cho ngang nhiên hạ thánh giá ở miền Bắc, một giám mục ở phía Nam đã quay lưng,
nói rằng "chuyện của Giáo phận nào thì giáo phận ấy tự lo". Hoặc ngay
trong lúc cả nước, người Công giáo cùng toàn dân xuống đường phản đối ô nhiễm
môi trường, cá chết và biển chết, thì cũng có một Tổng Giám mục từng lạnh lùng
tuyên bố rằng "không nên đi biểu tình làm cản trở lưu thông".
Cũng như những điểm yếu của Giáo hội Phật giáo Việt
Nam Thống nhất, Giáo hội Công giáo Việt Nam cũng có những điều ngặt nghèo tương
tự như vậy.
Tuấn
Khanh: Vậy thì, nếu như công việc đứng cùng nhân
dân của giáo phận Vinh gặp khó khăn, Hội đồng Giám mục Việt Nam có khả năng sẽ
làm ngơ ?
Vũ
Sinh Hiên: Tôi không nghĩ đến lúc giáo phận Vinh gặp khó, mà
ngay lúc này, người Công giáo Việt Nam đang chờ nghe tiếng nói của Hội đồng
giám mục Việt Nam. Là một người Công giáo, tôi cũng chờ tiếng nói của Hội đồng
Giám mục Việt Nam đứng về phía lẽ phải, về phía công lý và con người Việt Nam.
Lúc này là lúc mà Hội đồng Giám mục Việt Nam cần chứng
minh sự đoàn kết và tương ái của người Công giáo với nhau, của người Công giáo
với dân tộc mình. Chúng tôi cần một tiếng nói đồng thuận và lời kêu gọi cầu
nguyện cho giáo phận Vinh - nơi đó, đồng bào mình và dân tộc mình đang chấp nhận
nguy khó để đến lẽ phải và tình thương.
Nhưng có lẽ, điều mà tôi cũng như nhiều giáo dân
khác hy vọng, sẽ có thể từ Tân Hội Đồng Giám mục Việt Nam vừa mới được bầu tại
Hội Nghị lần thứ XIII của Hội đồng Giám mục Việt Nam họp tại Thành phố Hồ Chí
Minh từ ngày 3 đến 7 - io - 2016. Ban Thường Vụ mới của Hội đồng Giám mục Việt
Nam sẽ gồm các Giám mục :
Chủ Tịch : Giuse Nguyễn Chí Linh, Giám mục giáo phận
Thanh Hóa
Phó Chủ Tịch : Giuse Nguyễn Năng, Giám mục giáo phận
Phát Diệm
Tổng Thư Ký : Phêrô Nguyễn Văn Khảm, Giám mục giáo
phận Mỹ Tho
Phó Tổng Thư Ký : Giuse Vũ Văn Thiên, Giám mục giáo
phận Hải Phòng
Ba trong bốn vị giám mục trong Ban Thường Vụ mới này
đang coi sóc các giáo phận miền Bắc. Hai Đức Cha Chủ Tịch và Phó Chủ Tịch đều
đã long đong lận đận kể từ sau năm 1975 mới được lãnh sứ vụ Linh mục, rồi Giám
mục. Đức cha Phó Tổng Thư Ký trẻ trung coi sóc giáo phận Hải Phòng thì ngay những
năm tháng đầu của đời tận hiến của ngài, cũng đã từng chứng kiến những đắng cay
của vị giám mục tiền nhiệm Khuất Văn Tạo và của Cây Đại Thụ Phạm Hân Quynh
Tôi biết rất nhiều linh mục muốn hành động với con
tim chân chính của mình, nhưng họ bị trói buộc bởi những luật lệ và nguyên tắc.
Mà một trong những trói buộc đáng sợ là những hàng giáo phẩm thích sống và chìu
chuộng nhà nước thế quyền để tận hưởng vị trí của mình. Nhưng tôi tin là sự kiện
ở Vinh sẽ tạo nên một làn sóng thức tỉnh. Thức tỉnh không chỉ với người dân nói
chung, mà còn với những người chăn chiên ngủ quên nói riêng. Không có gì hơn
lúc này, đây là thời điểm để đứng lên hát lời công lý.
Tuấn
Khanh (ghi)
No comments:
Post a Comment