Nguyễn Thông
06/03/2025
https://baotiengdan.com/2025/03/06/vao-ky-nguyen-moi-chua/
Nghe
“mới” ai mà chẳng thích. Họa chỉ có gỗ đá hoặc kẻ khư khư bám lấy cái cũ lỗi thời
để vinh thân phì gia thì mới lạnh lùng, dửng dưng, không muốn “vào”. Vào kỷ
nguyên mới không có nghĩa xóa bỏ hết thứ cũ, nhưng những gì đã quá vướng víu, cản
trở, tai hại thì nên bỏ.
Tôi
rất ghét câu dạy đời “Nếu anh bắn vào quá khứ bằng súng lục thì tương lai sẽ bắn
anh bằng đại bác” bởi nó rất hồ đồ. Có những thứ quá khứ cần bị đào sâu chôn chặt
mới vươn tới tương lai được, vào kỷ nguyên mới được.
Những
nhà lãnh đạo, cầm quyền nước này đã không ít lần chủ trương “gác lại quá khứ,
hướng đến tương lai”. Đó là nhận thức, tư duy cởi mở, nhất là ở một nước từng
chiến tranh liên miên với nhiều kẻ thù. Chỉ có điều, chủ trương ấy bị “nhất bên
trọng, nhất bên khinh”, không được thực thi tử tế. Điều đó ta có thể thấy rõ nhất
trong quan hệ của nước này với Trung Quốc và Mỹ. Tôi không cần nhắc ra đây, bởi
hầu như ai cũng rõ.
Từ
đầu năm tới giờ, thậm chí từ năm ngoái, bộ máy từ trung ương tới địa phương nhắc
nhỏm nhiều về việc tuyên truyền những “ngày lễ lớn” và sự kiện trọng đại trong
năm 2025. Tất nhiên ở vị trí đầu của chuỗi việc trọng ấy là kỷ niệm “50 năm
ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước” – ngày 30.4. Cụm từ ấy qua nửa
thế kỷ tồn tại đã tới lúc cần được xem xét lại, thậm chí khí muộn.
Phe
chiến thắng trong cuộc chiến tranh Bắc – Nam 1954-1975 dĩ nhiên có quyền đặt ra
bất cứ khẩu hiệu nào mà họ thích. Khi không khí chiến thắng sôi sùng sục, chả mấy
ai để ý nó có đúng không, hợp lý, chính xác không, ví dụ “giải phóng miền Nam”.
Ông Lưu Hữu Phước từng có hẳn bài hát “Giải phóng miền Nam” kêu gọi “đây Cửu
Long hùng tráng, đây Trường Sơn vinh quang, thúc giục lòng ta xung phong đi giết
thù”. Ông Hồ Bắc viết “Ta đang sống những ngày lịch sử, ta xốc tới bước trên đầu
thù, ta phát cao lá cờ thắng lợi trên Sài Gòn”, ông Lư Nhất Vũ thì “Sài Gòn đó
đang chờ ta tải đạn về”… Tất cả chỉ nhằm “giải phóng miền Nam rên xiết dưới ách
Mỹ ngụy”.
Về
sự nghiệp “giải phóng” ấy, có nhẽ ta chỉ cần nêu ý kiến của hai người từ hai
phía, bên thắng cuộc và bên thua cuộc. Ông Võ Văn Kiệt trăn trở (trên báo Quốc
tế, nay là báo Việt Nam và thế giới của Bộ Ngoại giao, số ra ngày 30.3.2005)
“30 tháng 4 là chiến thắng vĩ đại nhưng chúng ta đã phải trả giá cho chiến thắng
đó bằng cả nỗi đau và nhiều sự mất mát, có hàng triệu người vui mà cũng có hàng
triệu người buồn” nên phải thực tâm khoan dung, hòa hợp. Nhà thơ Bùi Giáng thì
chua chát “Đánh cho Mỹ cút ngụy nhào/Đánh cho chết mẹ đồng bào miền Nam”, câu
này tôi được nghe từ cuối thập niên 1970, ai cũng bảo của Bùi Giáng.
Ông
Sáu Dân – Võ Văn Kiệt khuyên phải thực tâm khoan dung, hòa hợp, chứ đừng nói một
đằng làm một nẻo. Tôi sống ở miền Nam từ đầu năm 1977, cũng gần nửa thế kỷ rồi,
đã gặp đủ dạng người miền Nam, từ người ít học, làm thuê làm mướn tới bậc nhân
sĩ trí thức, kể cả những người bên thắng cuộc. Trò chuyện với họ, tôi hiểu rằng
đại đa số người dân miền Nam không thích thú gì việc “giải phóng miền Nam”. Nhiều
thầy giáo dạy cùng trường tôi, những trí thức được bên thắng cuộc “lưu dung”
(tha cho, giữ lại để dùng) không ít lần nói “chúng tôi đang yên ổn, đâu cần các
thầy vào giải phóng để rồi phải sống khổ sở thiếu thốn như thế này”. Đó là năm
1978, Sài Gòn đang nếm mùi cách mạng làm chủ tập thể, bao cấp.
Không
tin lời trên, các vị cứ làm cuộc điều tra, kiểu như thăm dò dư luận, lấy ý kiến
dân miền Nam, nhất là những người sống từ trước 30.4.1975 thì rõ ngay. Tất
nhiên chính quyền chẳng dại gì làm thế.
Lịch
sử là dòng chảy sự kiện theo thời gian. Có một lịch sử khách quan, như vốn có,
tồn tại bên thứ lịch sử theo ý chí của nhà cai trị. Giờ làm gì còn người chép sử
như Thái-sử Bá thời xưa kiên quyết chép “Thôi Trữ giết vua” dù biết ghi như thế
là chết. Sử thời nay là sử của tuyên giáo, tuyên truyền, nhào nặn.
Với
sự kiện 30.4 cũng vậy. Năm nào kỷ niệm ngày 30.4 cũng đình đám, bất kể chẵn hay
lẻ. Năm nay 2025 tròn 50 năm. Tròn hay không cũng do ý chí con người định ra. Kỷ
niệm là một chuyện, nhưng cần nghĩ đến tương lai, đến tiền đồ dân tộc, lòng
dân. Cứ ăn mày quá khứ mãi, liệu có mài nó ra để sống, để phát triển được
không, nhất là để thu phục nhân tâm, hòa hợp dân tộc, hợp với tình cảm và ý chí
của đại đa số người Việt được không…
Vậy
nên, tốt nhất chỉ nêu mệnh đề, mục đích kỷ niệm “ngày thống nhất đất nước”, bớt
chuyện giải phóng, bắn giết, hung hăng, đau buồn, đụng chạm đến nỗi đau, sự buồn
của “triệu người buồn” đi. Chỉ cần “kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước” là
đủ, quá đủ. Vừa đủ, chính xác với lịch sử, vừa hợp lòng người. Đó mới là hòa hợp
thực sự.
Trong
bộ máy cai trị, người như ông Kiệt rất hiếm, vô cùng hiếm, nhưng hậu sinh, kế nối
ông không phải không có. Ngày 26.2.25, tại cuộc họp với Ban Chỉ đạo trung ương
về kỷ niệm các ngày lễ lớn, ông Nguyễn Văn Nên – Bí thư Thành ủy TP.HCM khẳng định
“ngày hòa bình có người vui người buồn, nhưng đã 50 năm, nỗi buồn cá nhân cần
được hòa vào niềm vui đất nước”. Cứ như ý ông Nên, niềm vui đất nước cần phải
góp phần xóa đi những nỗi buồn cá nhân.
Một
vài báo quốc doanh cũng vậy (tôi không nêu tên cụ thể bởi họ sẽ bị làm phiền,
hoặc ngại mà không ghi vậy nữa), đã có sự tỉnh thức. Họ đã ý tứ chỉ đăng “kỷ niệm
ngày thống nhất đất nước” mà “vô tình” quên mất vế đầu, “ngày giải phóng miền
Nam”. Đừng theo kiểu ông Trọng bảo đó là sự suy thoái, mà chính là tỉnh thức.
Bước
vào kỷ nguyên mới, cần phải có những cuộc cách mạng tư duy như vậy. Cứ vẫn đầu
óc cũ, nhất là bộ máy tuyên giáo, thì kỷ nguyên mới muôn đời chỉ vô hình như
khát khao, ước vọng.
No comments:
Post a Comment