John G.
Rogers
Trà Mi dịch và giới
thiệu
Posted
on April 1, 2015 by Editor
— 1 Comment
Tuy là bài cũ, viết từ 45
năm trước, tác giả vẫn cho người đọc thấy một số dữ kiện, ở một góc rất thực
về khối sinh viên Việt Nam tại Canada vào những năm 60-70 ở thế kỷ 20. Đây là sự
thực lịch sử mà rất ít người trong cộng đồng người Việt tại Canada biết đến và
một số khác lại rất muốn quên.
*
Independent
Press-Telegram (Long Beach, California) ngày 14 tháng 6, năm 1970. Trang 159
Dưới
đây là một bài viết cũ, cách đây đã gần 45 năm, về một số sinh viên phản chiến
và quân cán chính đào nhiệm; tất cả đều là người từ miền Nam Việt Nam được
chính phủ Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) gởi đi tu nghiệp ở Mỹ, du học bằng ngân sách
quốc gia hay học bổng “kế hoạch Colombo” tại Canada. Bài viết/phỏng vấn cho tạp
chí PARADE của ký giả John G. Rogers đã đăng trên tờ Washington Post cũng
như tờ Independent Press-Telegram (Long Beach, California) ngày 14 tháng 6, năm
1970.
Tuy
là bài cũ, viết từ 45 năm trước, tác giả vẫn cho người đọc thấy một số
dữ kiện, ở một góc rất thực về khối sinh viên Việt Nam tại Canada vào những năm
60-70 ở thế kỷ 20. Đây là sự thực lịch sử mà rất ít người trong cộng đồng người
Việt tại Canada biết đến và một số khác lại rất muốn quên.
Đã
40 năm chính phủ Việt Nam Cộng hòa sụp đổ, 40 năm miền Nam thuộc quyền cai trị
của một nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa, xin mời quý độc giả cùng đọc lại
chuyện ngày xưa.
*
Sinh
viên Việt Nam ở Montreal trốn quân dịch, không về nước
Hầu
hết họ là sinh viên được học bổng của chính phủ Canada(1).
Nhiều
người không biết hiện có hàng trăm cựu sinh viên miền Nam Việt Nam đang an toàn
trốn ở lại Canada không trở lại Việt Nam cho đến khi chiến tranh kết thúc. Họ
thích Canada – nơi họ không phải đi quân dịch – hơn là Hoa Kỳ. Một phát ngôn
viên của chính phủ Canada cho biết có khoảng 150 cựu sinh viên đại học đang trốn
quân dịch và về một số tương đương sinh viên hiện đang theo học, khi tốt nghiệp
có thể quyết định sẽ không trở lại quê nhà. Cho đến nay, Canada đã khá khoan
nhượng với những người này, cũng như đã đối xử tương tự với với người Mỹ trốn
quân dịch. Tuy nhiên, người phát ngôn của chính phủ Canada nói,
“Tỉ lệ
của sinh viên miền Nam Việt Nam không muốn về nước đã tăng nhanh, điều đó làm
cho chúng tôi cắt giảm chương trình học bổng dành cho sinh viên miền Nam Việt
Nam.”
Theo
nguồn tin của chính phủ, gần như tất cả các sinh viên trốn lính là cựu sinh
viên đại học – một số đi du học Canada bằng học bổng của chính phủ Việt Nam Cộng
hòa, một số khác là con nhà giàu có, đã hối lộ để sang Canada đi học. Phần còn
lại – một con số không rõ – đã đến Canada bằng những phương tiện ranh ma và đã
tìm được nơi ẩn trú chính thức. Đa số những người miền Nam Việt Nam trốn ở lại
Canada đều đồng ý với phát biểu của một trong những đồng hương của họ đang làm
việc tại một thư viện ở Toronto. Ông ta nói với PARADE:
“Tôi không bao giờ có thể cho phép bản thân mình tham dự vào cuộc
chiến tranh phá hoại hay làm bất cứ điều gì liên hệ với chính quyền Sài Gòn
tham nhũng.”
Lê Phúc công chức đào
nhiệm trốn từ Mỹ qua Canada. Nguồn Washington Post, 14 tháng 67, 1970. Nguồn:
PARADE/Washington Post, June 16, 1970
Những
người Việt Nam chống chính phủ Việt Nam Cộng hòa ở Canada thường khẳng định họ
không phải là cộng sản, nói về một sự thỏa hiệp cuối cùng với Hà Nội. Lê Phúc, 31 tuổi, cán sự thư viện Toronto nói,
“Cuối cùng, cả hai phía trong cuộc chiến đều là người Việt Nam
và chúng tôi có thể tìm cách để thỏa hiệp.”
Từ
Mỹ qua Canada, Lê Phúc là một người trốn quân dịch. Phúc kể,
“Tôi là một phó quận trưởng ở Việt Nam với chính phủ Sài Gòn đến
năm 1966 thì tôi được một học bổng đi học về Khoa học Chính trị tại Đại học
Kansas. Tại miền Nam Việt Nam tôi chỉ có một nguồn thông tin – từ Chính phủ. Ở
Mỹ, tôi bắt đầu đọc rất nhiều điều quan trọng về chính phủ đó và vào mùa xuân
1968, tôi biết rằng tôi sẽ không về lại. Vì một số lý do. Tham nhũng là một. Và
chính quyền Sài Gòn sẽ đổ ngay khi không còn viện trợ quân sự của Mỹ. Nếu tôi
trở lại và có thể làm bất cứ điều gì có tính xây dựng thì tôi sẽ về. Nhưng tôi
sẽ phải đi quân dịch ngay lập tức, và công việc của tôi sẽ là giết và hủy diệt.
Tôi không làm việc đó.”
Lê
Phúc kết hôn với một phụ nữ miền Nam Việt Nam đang theo học tại Atlanta với học
bổng Fulbright và cùng Phúc qua Canada.
Nha sĩ Nguyễn Minh Sang, một sĩ quan quân y đào ngũ, công nhận
là đã hối lộ trong trường hợp của ông – với mục đích là đem được vợ và con trai
ra khỏi Sài Gòn để qua Canada sống với ông ấy. Sang, 33 tuổi, đại úy quân nha
được gởi sang Mỹ tu nghiệp về nghề chữa răng, xác tín rằng chính phủ của ông không
bao giờ thực hiện được kết quả đáng kể trong cuộc chiến. Ông Sang nói nói,
“Khi tôi được lệnh trở về thì tôi từ chối.” Sang không nói làm cách nào ông
đã trốn qua được Canada. Nhưng một khi đã đến đây, giống như Lê Phúc, thì không
lâu sau Sang đã được coi là cư dân (landed immigrant). Cư dân có tất cả các đặc
quyền như người dân Canada trừ việc không có sổ thông hành, quyền bầu và ứng cử.
Cựu đại úy quân nha
đào ngũ Nguyến Minh Sang bên vợ con, mũ sĩ quan VNCH và sau lưng là cờ
MTGPMN. Nguồn PARADE/Washington Post, June 14, 1970
Trong
số những người trong cộng đồng sinh viên tại Montreal, có lẽ nổi bật nhất là Lương Châu Phước, 25 tuổi, visa đã hết hạn từ năm 1968, chỉ
một năm sau khi Phước vào học ở Đại học McGill. Phước nhất định không rời
Canada. Chính phủ Canada sau cùng đã đưa trường hợp của ông ra tòa. Nhưng sau
đó vẫn không có quyết định nào và vấn đề của Phước được coi là hoãn lại. Lương
Châu Phước, hiện là một cán sự phòng thí nghiệm, là một người hoạt động bận rộn.
Phòng của Phước đầy rẫy những mẩu tin, sách, tờ rơi, băng nhạc các bài hát dân
ca Việt Nam. Hiện nay anh ta đang bận rộn phát hành một nguyệt san khoảng 80
trang bằng tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Pháp.
Phước
nói,
“Chúng tôi làm thế nào đó phải xây dựng được một cuộc sống tốt
hơn cho người Việt Nam. Cuộc sống ở Sài Gòn nay đã trở nên điên cuồng. Nào là
Cadillacs, Chryslers, ti vi, máy rửa bát, nhưng ở nông thôn thì chẳng có gì hết
ngoài tàn phá và những điều bất hạnh.”
Nhận
định của Lương Châu Phước về Saigon, về Việt Nam 45 năm trước cũng có thể là lời
tiên tri về T.p. Hồ Chí Minh về Việt Nam năm 2015; ngoài “Cadillacs,
Chryslers, ti vi, máy rửa bát”, thành phố bị mất tên nay còn có Bentley and
Rolls-Royce, Mercedes, Lexus, Audi and Porsche, iPad, iPhone, và nhiều xa xí phẩm
phác. Nhưng nông thôn Việt Nam thì vẫn thế, không có gì hết ngoài những sự bất
hạnh và dân oan. Có lẽ người dân Việt Nam không thể nín thở đợi nhóm của Lương
Châu Phước về Việt Nam “xây dựng được một cuộc sống tốt hơn” cho họ.
Phòng
của Phước đã trở thành một điểm gặp gỡ cho các sinh viên Việt Nam trẻ tuổi.
Trong một đêm họp mặt, PARADE nói chuyện với Trần Tuấn Dũng, 23
tuổi, một sinh viên kỹ sư trường McGill, Dũng nói,
“Chúng tôi không phải là Cộng Sản. Chúng tôi là những người yêu
nước.”(2)
Đỗ Đức Viên, 24 tuổi, sinh viên theo học tại Đại học
Montreal,
“Tôi thích nhất là trở về nước của tôi, nhưng tôi chắc chắn một
điều là sẽ không quay trở lại miền Nam Việt Nam như bây giờ.”
Ba
mươi bẩy năm sau Viên viết về một người bạn sau chuyến về
thăm Việt Nam,
“Trần,
cũng người Đất Lạnh thuở tranh tối tranh sáng ngày xưa, tính cương trực, từng ở
trong ban chấp hành ngày nào.
Học
xong về Việt Nam liền. Mười mấy năm nay ở tù chung thân, hình như cái tội là
không biết… phải không.
Năm
2006, vợ con đến khách sạn phải trình bao nhiêu giấy tờ ở Lễ Tân mới gặp được bạn
của chồng. Con trai hai mươi mấy tuổi, mười mấy năm không có cha. Mắt buồn
nhưng vẫn còn tin có ngày cha về.
‘Anh
ạ, chồng em mà đi tù thì cả nước phải đi tù.’
Bạn
Trần của Chiều Tây Đô đã không còn dịp dự Retrouvailles với chúng ta nữa rồi,
anh đã ra đi lúc còn ở trong tù đến nay đã sắp giáp năm (tháng 10, 2010)”
Trích: Giang, “Đất Lạnh và
tôi, ngày xưa”, 18 tháng 8 năm 2007. Trang Laval nhiều năm tình cũ.
Nguyễn Văn Nhã, 25 tuổi, một giáo viên ở một trường trung học
kỹ thuật, tâm sự:
“Tôi sẽ lặng lẽ ở lại Canada. Đất nước này đã rất tốt với tôi.”
Một
số người Việt Nam khác không muốn được được trích dẫn bằng tên và cũng không muốn
có hình trên báo. Họ đưa những lý do khác nhau, tất cả, cách này hay cách khác,
là sợ bị giới chức chính phủ Việt Nam Cộng hòa trả thù nếu họ trở lại Việt
Nam, hay lo sợ cho sự an toàn của gia đình của họ.
Tại Montreal, những sinh viên chống lại
chính phủ ở Saigon – đã thành lập Hội Việt
kiều Yêu nước tại Canada. Tuy nhiên, ngay cả những người chống đối mạnh nhất cũng
phải thừa nhận rằng một số bạn hữu của họ là người ủng hộ chính phủ VNCH và những
người khác là con nhà giàu thì thờ ơ, hạnh phúc ở ngoài cuộc chiến, lái ô tô và
sống vui.
Sinh viên “yêu nước”
trốn quân dịch không về nước: (từ trái qua phải): Lương Châu Phước,
Đỗ Đức Viên, Trần Tuấn Dũng, và Nguyễn Văn Nhã. 1970. Nguồn: Tạp chí
PARADE/Washington Post June 14, 1970
‘Nỗi
nhớ nhà là lẽ tự nhiên’
Và
cuộc sống hàng ngày của người Việt Nam ở nước ngoài ra sao? Đại úy quân nha đào
ngũ, Sang, hiện là một cán sự nha khoa, nói,
“Có nỗi nhớ nhà là lẽ dĩ nhiên. Và những cả những người thân
mình có thể sẽ không khi nào gặp lại.”
Sang
và vợ đã sanh thêm một con trai thứ hai ở Canada và bây giờ Lê Phúc cùng vợ của
ông ấy đã có đứa con đầu lòng. Cả hai vợ chồng Lê Phúc đều làm việc ở thư viện
và còn được khoảng 750 $ mỗi tháng sau khi đã trừ thuế; con trai lớn của Sang,
Nguyễn Đình Huy, 6 tuổi, xem TV đài của Mỹ nhưng có một trò chơi ghép hình bản
đồ của Canada như để giúp em hiểu về đất nước mới của mình. Có khi nào có xung
đột gia đình về hướng đi của cuộc sống hiện tại hay không? Lê Phúc trả lời,
“Không. Người phụ nữ phương Đông rất là rất dễ phục tùng. Cô ấy
đặt hạnh phúc gia đình trước bản thân mình.”
Bà
Lê Phúc cười đồng ý.
Canada
khác biệt thế nào so với xã hội Mỹ? Sang nói,
“Mỹ, dễ kích động về tất cả mọi thứ. Canada đằm thắm hơn. Và
Canada rất yên bình. Bạn có thể đi trên đường phố vào ban đêm.”
Liệu
họ sẽ xin trở thành công dân Canada hay không? Lê Phúc trả lời thay cho tất cả,
“Tại thời điểm này chúng tôi không nghĩ về việc trở thành công
dân Canada. Hy vọng rằng chúng tôi bằng cách nào đó, một ngày nào đó, sẽ có một
Việt Nam để chúng tôi có thể an toàn trở lại.”
Việt
Nam 45 năm sau đã đủ an toàn cho những người đào nhiệm, phản chiến trở về
chưa?
Hình
như đa số họ vẫn ở đất nước này, 40 năm sau ngày những người họ ủng hộ toàn thắng
và toàn trị.
©
2015 DCVOnline
Nếu
đăng lại, xin đọc “Thể lệ trích
đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: John G. Rogers, “Canada
– New Sanctuary for the South Vietnamese”. Parade, June 14, 1970. Đăng cùng
ngày ở Washington Post và Independent Press-Telegram (Long Beach, California)
(1) Bốn sinh viên Việt
Nam trả lời phỏng vấn với John G. Rogers trong bài đều là sinh viên được chính
phủ Việt Nam Cộng hòa cho phép du học tại Canada với học bổng “Kế hoạch
Colombo” trong những năm 1960 do chính phủ Canada cấp.
(2) Để hiểu rõ quan hệ của những sinh Việt Nam phản chiến và chống chính phủ VNCH trong Hội Việt kiều Yêu nước tại Canada với đảng cộng sản thế nào bạn đọc có thể tham khảo thêm “The Vietcong Front in Quebec” của Gilbert Gendron, do C-FAR phát hành năm 1987.
Tội phản quốc thì tử hình là xong.
-----------------------------
XEM THÊM :
Lê Quốc Trinh
Posted
on March 19, 2015 by editor
— 0 Comments
Lê
Quốc Trinh
Posted on March 5,
2015 by editor — 2 Comments
No comments:
Post a Comment