Bài
viết bởi nhiều tác giả (*)
Thục Quyên biên dịch
07/03/2025
Bài
phát biểu dài 1 giờ 30 phút của Tổng thống Donald Trump trước Quốc hội Mỹ đã đề
cao nhiều sáng kiến của ông, từ việc trấn áp dân nhập cư đến thuế quan và
chính sách năng lượng trong sáu tuần đầu nhiệm kỳ của mình, nhưng nhiều bình luận
của ông bao gồm các thông tin sai lệch và gây hiểu lầm.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/03/1-23.jpg
Ông
Trump phát biểu ngày 4-3-2025. Nguồn: Win McNamee/ Pool Photo via AP
Hãy
nhìn vào sự thật một số điểm sau đây:
Ông
Trump đã phóng đại các con số liên quan đến cuộc đàn áp nhập cư của mình
TRUMP: “Số vụ vượt
biên trái phép trong tháng vừa qua thấp nhất từ trước
đến nay! Từ
trước đến nay!”
SỰ
THẬT:
Trump viết trong bài đăng trên Truth Social hôm thứ Bảy rằng, Lực lượng Biên
phòng đã bắt giữ 8.326 người ở biên giới Mỹ – Mexico hồi tháng trước. Nhưng dữ
liệu của chính phủ Hoa Kỳ cho thấy, vào thập niên 1960, Biên phòng thường xuyên
ghi số vụ bắt giữ trung bình thấp hơn con số này.
Trong
khi tháng 2 đánh dấu tổng số vụ bắt giữ thấp nhất trong nhiều thập niên, nhưng
Biên phòng ghi nhận số những vụ bắt giữ trung bình trong bảy năm đầu tiên của
thập niên 1960 còn thấp hơn. Trang web của chính phủ không theo dõi tổng số vụ
bắt giữ ở biên giới Mỹ – Mexico trước năm 1960. Năm 1961, Biên phòng ghi nhận
trung bình hàng tháng là 1.752 vụ bắt giữ.
Ông
Trump đã thổi phồng số lượng người nhập cảnh vào Hoa Kỳ bất hợp pháp dưới thời
Tổng thống Joe Biden
TRUMP: “Trong bốn năm
qua, 21 triệu người đã đổ vào Mỹ. Nhiều người trong số họ là những kẻ giết người,
buôn người, thành viên băng đảng”.
SỰ
THẬT:
Con số mà ông Trump thường xuyên trích dẫn này bị thổi phồng quá mức. Cơ quan Hải
quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ báo cáo, hơn 10,8 triệu vụ bắt giữ do vượt biên
trái phép từ Mexico, từ tháng 1 năm 2021 đến tháng 12 năm 2024.
Thêm
nữa, đó là các vụ bắt giữ, không phải bắt người. Vì sự hạn chế tị nạn trong đại
dịch COVID-19, nhiều người đã tìm cách vượt biên nhiều lần cho đến khi họ thành
công vì không có hậu quả pháp lý nào khi bị bắt và trả về Mexico. Do đó số lượng
người thấp hơn số vụ bắt giữ.
Cũng
không hề có bằng chứng nào cho thấy các nước khác đang gửi tội phạm hoặc những
người mắc bệnh tâm thần của họ qua biên giới, ngược lại với lời buộc tội thường
xuyên của ông Trump.
Ông
cũng phóng đại chi phí khách sạn ở New York cho những người không phải công dân
TRUMP: Trích dẫn các ví dụ
bị cáo buộc về những gì ông mô tả là “lãng phí khủng khiếp” trong chính quyền
liên bang, đưa ra con số đến “59 triệu đô la chi cho các phòng khách sạn dành
cho người nước ngoài bất hợp pháp ở thành phố New York”.
SỰ
THẬT:
Dường như Trump đang nhắc đến khoản thanh toán 58,6 triệu đô la — một trong hai
khoản mà thành phố đã nhận được hồi tháng trước. Khoản thanh toán này là khoản
hoàn trả của liên bang theo Chương trình Nhà tạm trú và Dịch vụ, được tạo ra để
hỗ trợ các chính quyền địa phương và các tổ chức phi chính phủ, cung cấp hỗ trợ
cho những người không phải công dân, được cơ quan di trú phóng thích.
Liz
Garcia, người phát ngôn của thành phố, cho biết vào thời điểm đó rằng, những
khoản hoàn trả này bao gồm 19 triệu USD hoàn trả chi phí khách sạn. Hai khoản
thanh toán này có tổng trị giá hơn 80,5 triệu USD cho các dịch vụ được cung cấp
từ tháng 11 năm 2023 đến tháng 10 năm 2024.
Các
kinh tế gia không đồng tình với Trump về thuế quan
TRUMP: “Thuế quan sẽ làm
cho nước Mỹ giàu có trở lại và làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại. Và điều đó đang
xảy ra. Và nó sẽ xảy ra khá nhanh. Sẽ có một chút xáo trộn, nhưng chúng ta chấp
nhận điều đó. Sẽ không nhiều đâu”.
SỰ
THẬT:
Trump đang dựa vào ý tưởng rằng đánh thuế nhập khẩu là con đường làm giàu cho
Hoa Kỳ. Hầu hết các nhà kinh tế cho rằng, chính sách thuế quan của Trump sẽ gây
tổn hại cho đất nước, vì tăng thuế có thể làm tăng giá hàng hóa, gây hại cho sự
tăng trưởng kinh tế. Trump cho rằng sẽ có tác động lạm phát tối thiểu.
Khi
Phòng thí nghiệm về Ngân sách của Đại học Yale xem xét mức thuế quan mà Trump
áp dụng hôm thứ Ba vừa qua đối với Canada, Mexico và Trung Quốc, họ thấy rằng lạm
phát sẽ tăng một phần trăm, tăng trưởng sẽ giảm một nửa phần trăm và trung bình
một hộ gia đình sẽ mất khoảng 1.600 đô la thu nhập hàng năm.
Không
có bằng chứng nào cho thấy tiền An sinh Xã hội được trả cho nhiều người
trên 100 tuổi
TRUMP: “Bạn có thể tin hay
không, nhưng cơ sở dữ liệu của chính phủ liệt kê 4,7 triệu thành viên An sinh
Xã hội cho những người từ 100 đến 109 tuổi. Cơ sở dữ liệu này liệt kê 3,6 triệu
người từ 110 đến 119 tuổi. … 3,47 triệu người từ 120 đến 129 tuổi. 3,9 triệu
người từ 130 đến 139 tuổi. 3,5 triệu người từ 140 đến 149 tuổi. Và tiền đang được
trả cho nhiều người trong số họ, và chúng tôi hiện đang lục soát”.
SỰ
THẬT:
Cơ sở dữ liệu có thể liệt kê những người đó, nhưng điều đó không có nghĩa là họ
đang nhận được các khoản trợ cấp được trả.
Một
phần của sự nhầm lẫn xuất phát từ hệ thống phần mềm của Cơ quan An sinh Xã hội,
dựa trên ngôn ngữ lập trình COBOL, không sử dụng định dạng cụ thể cho ngày
tháng. Điều này có nghĩa là một số mục nhập thiếu hoặc không đầy đủ ngày sinh sẽ
được mặc định là điểm tham chiếu cách đây hơn 150 năm. Tổ chức tin tức Wired lần
đầu tiên đưa tin về vấn đề sử dụng ngôn ngữ lập trình COBOL này tại Cơ quan An
sinh Xã hội.
Ngoài
ra, một loạt báo cáo từ tổng thanh tra của Cơ quan An sinh Xã hội hồi tháng 3
năm 2023 và tháng 7 năm 2024 nêu rõ rằng, cơ quan này chưa thiết lập một hệ thống
mới để chú thích đúng thông tin người mất trong cơ sở dữ liệu của mình, bao gồm
khoảng 18,9 triệu số An sinh Xã hội của những người sinh năm 1920 trở về trước,
nhưng không được đánh dấu là đã chết. Tuy nhiên, điều này không có
nghĩa là những người này đang nhận trợ cấp.
Cơ
quan này đã quyết định không cập nhật cơ sở dữ liệu vì chi phí để thực hiện việc
này lên tới hơn 9 triệu đô la.
Từ
tháng 9 năm 2015, cơ quan này đã tự động ngừng thanh toán tiền cho những người
trên 115 tuổi.
Trump
không hề thừa hưởng một ‘thảm họa kinh tế’
TRUMP: “Một trong những ưu
tiên hàng đầu của tôi là giải cứu nền kinh tế của chúng ta và mang lại sự cứu
trợ mạnh mẽ và ngay lập tức cho các gia đình lao động. Như các bạn đã biết,
chúng ta đã thừa hưởng từ chính quyền trước một thảm họa kinh tế và cơn ác mộng
lạm phát”.
SỰ
THẬT:
Lạm phát đạt đỉnh ở mức 9,1% hồi năm 2022 dưới thời Tổng thống Joe Biden, nhưng
Trump không hề thừa hưởng một nền kinh tế thảm khốc theo bất kỳ phương diện
nào. Tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống mức thấp 4% vào tháng 1 khi ông nhậm chức,
trong khi nền kinh tế tăng trưởng lành mạnh 2,8% vào năm 2024. Thu nhập điều chỉnh
theo lạm phát đã tăng đều đặn kể từ giữa năm 2023. Và lạm phát, mặc dù có dấu
hiệu trì trệ trong những tháng gần đây và vẫn ở mức cao 3% vào tháng 1, đã giảm
so với mức đỉnh năm 2022.
Tuy
nhiên, mối quan tâm về nền kinh tế là động lực chính thúc đẩy sự ủng hộ dành
cho Trump trong cuộc bầu cử năm 2024. Riêng giá trung bình của các mặt hàng
tiêu dùng cơ bản đã tăng đột biến trong những năm gần đây. Ví dụ, một tá trứng
lớn đã tăng giá từ mức thấp nhất là 1,33 đô la vào tháng 8 năm 2020 lên 4,82 đô
la vào tháng 1 năm 2023. Giá của chúng giảm xuống còn 2,07 đô la vào tháng 9
năm 2023, nhưng hiện đang tăng trở lại, ở mức 4,95 đô la tính đến tháng 1.
Trump
nhắc đến ‘lệnh bắt buộc xe điện’ là sai sự thật
TRUMP: “Chúng ta đã chấm dứt
sắc lệnh điên rồ của chính quyền trước bắt buộc dùng xe điện, cứu những người
lao động và công ty sản xuất xe hơi của chúng ta khỏi sự hủy diệt kinh tế”.
SỰ
THẬT:
Không có sắc lệnh nào của liên bang nhằm buộc phải mua xe điện, như Trump đã
nhiều lần tuyên bố sai sự thật trước đây. Biden chỉ đặt ra mục tiêu không ràng
buộc là xe điện sẽ chiếm một nửa số xe mới được bán ra vào năm 2030. Trump đã
ban hành một sắc lệnh hành pháp vào ngày đầu tiên nhậm chức để thu hồi mục tiêu
đó.
Các
chính sách của Biden tăng cường hạn chế ô nhiễm từ xe hơi và xe tải chạy bằng
xăng, nhằm khuyến khích người Mỹ mua xe điện và các công ty sản xuất xe hơi
chuyển từ xe chạy bằng xăng sang xe điện.
Xem
xét kỹ hơn số lượng tuyển dụng của Quân đội
TRUMP: “Tôi vui mừng báo
cáo rằng, vào tháng 1, Quân đội Hoa Kỳ đã có tháng tuyển dụng tốt nhất trong 15
năm qua”.
SỰ
THẬT:
Trump đã nhiều lần tuyên bố rằng, sự thay đổi con số tuyển dụng của Quân đội có
liên quan đến thời gian ông ta tại nhiệm. Trên thực tế, theo dữ liệu của Quân đội,
số lượng tuyển dụng đã tăng đều đặn trong năm qua, với tổng số cao nhất là vào
tháng 8 năm 2024 — trước cuộc bầu cử tháng 11. Quân đội luôn theo dõi chặt chẽ
số lượng người được tuyển dụng.
Một
động lực quan trọng thúc đẩy sự thành công trong chương trình tuyển dụng là,
quyết định của Quân đội khi khai trương Khóa học Chuẩn bị cho Người lính Tương
lai tại Fort Jackson, South Carolina, vào tháng 8 năm 2022. Chương trình này
cho phép các tân binh có thành tích thấp, có 90 ngày hướng dẫn về học thuật hoặc
thể lực, để giúp họ đáp ứng các tiêu chuẩn quân sự rồi chuyển sang huấn luyện
cơ bản.
_______
(*) Bài này được viết bởi
các phóng viên của Associated Press sau đây: Melissa Goldin ở New York; Matthew
Daly, Chris Rugaber, Will Weissert, Josh Boak và Rebecca Santana ở Washington;
Becky Bohrer ở Juneau, Alaska; và Elliot Spagat ở San Diego.
***
BBC
tiếng Việt cũng có bài: “Ông Trump phát biểu trước Quốc hội: Kiểm
chứng các tuyên bố”
Trong
bài phát biểu trước Quốc hội kéo dài hơn một tiếng rưỡi, Tổng thống Mỹ Donald
Trump đã đưa ra một loạt tuyên bố về tình trạng nước Mỹ dưới thời người tiền
nhiệm Joe Biden cũng như những thành tựu trong những tuần đầu tiên của ông.
Ông
Trump nhắc lại các chủ đề trọng tâm trong chiến dịch tranh cử, bao gồm vấn đề
nhập cư bất hợp pháp, giá cả leo thang và điều mà ông gọi là “sự lãng phí khủng
khiếp” trong chi tiêu chính phủ.
BBC
Verify đã kiểm tra tính xác thực trong một số tuyên bố quan trọng của ông.
Thừa
hưởng một thảm họa kinh tế?
Trump
nói ông đã thừa kế một “thảm họa kinh tế” từ ông Biden
Điều
này gây hiểu lầm.
Trong
quý bốn của năm 2024, nền kinh tế Mỹ tăng trưởng với tỷ lệ hằng năm là 2,3%.
Theo
số liệu chính thức của Mỹ, tăng trưởng GDP cả năm 2024 là 2,8%.
Quỹ
Tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính rằng tốc độ tăng trưởng năm 2024 của Mỹ cao hơn
bất kỳ quốc gia G7 nào khác.
Về
vấn đề giá cả leo thang, ông Trump nói thêm: “Chúng ta đã phải chịu đựng mức lạm
phát tồi tệ nhất trong lịch sử 48 năm, mà có khi là trong toàn bộ lịch sử đất
nước.”
Lạm
phát dưới thời ông Biden đạt đỉnh 9,1% vào tháng 6/2022 – mức cao nhất kể từ
năm 1981 – nhưng không đi quá xa về quá khứ như ông Trump tuyên bố.
Mức
đỉnh năm 2022 diễn ra trong bối cảnh một cú sốc năng lượng toàn cầu và lạm phát
cao tại phần còn lại của thế giới thời hậu đại dịch Covid-19. Thời điểm ông
Trump nhậm chức, tỷ lệ lạm phát đã giảm còn 3%.
Lạm
phát cũng đã vượt mốc 9% vào nhiều thời điểm khác trong lịch sử Mỹ, bao gồm vào
thập niên 20 và thập niên 40.
Lạm
phát Mỹ là 3% vào tháng 1/2025
Ông
Biden để giá trứng vượt cao ra khỏi tầm kiểm soát?
Sau
đó, ông Trump chỉ trích ông Biden đã “để giá trứng vượt khỏi tầm kiểm soát”.
Đúng
là giá trứng cao, nhưng điều này có liên quan đến một đợt bùng phát cúm gia cầm
ở Mỹ.
Giá
trứng tăng vào năm 2023, và vào tháng 1/2025, giá trung bình của một chục trứng
đã vượt 5 USD, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), tức cao hơn 53% so với mức trung
bình của cả năm 2024.
USDA
cho biết đợt bùng phát cúm gia cầm nói trên đã buộc nông dân Mỹ phải tiêu hủy
hàng triệu con gà, gây ra tình trạng khan hiếm trứng. Cơ quan này cũng đã công
bố kế hoạch 1 tỷ USD để đối phó với vấn đề này.
Đợt
dịch bắt đầu vào tháng 2/2022, và chính quyền Biden vào năm 2024 đã phân bổ hơn
800 triệu USD để ứng phó.
Gần
đây, trong nỗ lực cắt giảm chi tiêu của Bộ Chính phủ Hiệu quả (Doge), chính quyền
Trump đã sa thải một số quan chức USDA từng tham gia xử lý dịch cúm gia cầm.
Hiện
tại, có thông tin cho rằng chính quyền đang tìm cách tuyển dụng lại một số người
trong chính nhóm này.
Doge phát
hiện ra hàng trăm tỷ đô la gian lận?
Ông Trump
ca ngợi cơ
quan Doge của ông Elon Musk, đồng thời tuyên bố cơ quan cố vấn này đã
phát hiện ra “hàng trăm tỷ đô la gian lận” trong chi tiêu liên bang.
Không có bằng
chứng nào được đưa ra để minh chứng cho con số này.
Trên
trang web chính thức, Doge cho biết họ đã tiết kiệm được khoảng 105 tỷ USD
thông qua việc phát hiện gian lận, hủy hợp đồng và trợ cấp, chấm dứt hợp đồng
thuê bất động sản, bán tài sản, cắt giảm nhân sự, những thay đổi có hệ thống và
các khoản cắt giảm chính sách.
Tuy
nhiên, chưa thể độc lập xác minh những con số trên.
Tới
nay, trên trang web chính thức, Doge mới chỉ công bố các “hóa đơn” liên quan đến
việc hủy hợp đồng, hủy trợ cấp và hủy các khoản thuê bất động sản, với tổng giá
trị khoảng 18,6 tỷ USD.
Chúng
tôi đã đề nghị Nhà Trắng cung cấp bằng chứng về khoản tiền tiết kiệm 86 tỷ USD
còn lại.
Các
hãng truyền thông Mỹ cũng chỉ ra một số sai sót trong kế toán. Ví dụ, Doge ban
đầu công bố khoản tiết kiệm lớn nhất là 8 tỷ USD – tới từ việc hủy hợp đồng với
một cơ quan nhập cư – nhưng sau đó đã đính chính rằng con số chỉ là 8 triệu
USD.
Số
vụ vượt biên tháng 2/2025 thấp nhất lịch sử?
Khi
nói về các biện pháp đối phó với tình trạng nhập cư bất hợp pháp, ông Trump
tuyên bố rằng “kết quả là, số vụ vượt biên trái phép trong tháng trước thấp nhất
từ trước đến nay”.
Điều
này là đúng.
Vào
tháng 2/2025, Lực lượng Tuần tra Biên giới Mỹ ghi nhận 8.326 trường hợp người
di cư bị chặn tại biên giới phía tây nam giáp với Mexico.
Đây
là mức thấp nhất kể từ khi dữ liệu hằng tháng bắt đầu được ghi nhận vào năm
2000.
Để
so sánh, vào tháng 2 /2024, con số này là 140.641.
Số
lượt vượt biên trong tháng 12/2024 đã giảm xuống còn 47.316.
Có
21 triệu người di cư vào Mỹ dưới thời ông Biden?
Tiếp
tục nói về vấn đề nhập cư bất hợp pháp, ông Trump tuyên bố: “Trong bốn năm qua,
đã có 21 triệu người tràn vào Mỹ.”
Không
có bằng chứng nào cho thấy con số thực sự cao như vậy.
Số
lượt người di cư bị chặn tại biên giới – một thước đo cho tình trạng nhập cư bất
hợp pháp – đã đạt 10 triệu dưới thời ông Biden, nhưng điều này không có nghĩa
là tất cả số này đều ở lại Mỹ.
Không
thể xác định chính xác có bao nhiêu người nhập cư trái phép vào Mỹ, vì nhiều
người có thể đã lẩn tránh khỏi các cơ quan thực thi pháp luật. Tuy nhiên, một số
ước tính cho rằng con số thực chất chỉ khoảng một nửa của con số ông Trump đưa
ra.
Theo
một báo cáo do Bộ An ninh nội địa Hoa Kỳ công bố vào năm 2024, số người nhập cư
bất hợp pháp sống tại Mỹ tính đến tháng 1/2022 ước tính khoảng 11 triệu người.
Báo
cáo này cho biết khoảng 20% số này tới Mỹ từ năm 2010 trở lại đây, nhưng phần lớn
là từ trước đó, một số thậm chí đã tới Mỹ từ thập niên 80.
Ông
Trump đã ra lệnh cho quân đội Hoa Kỳ tuần tra biên giới phía nam với Mexico
Mỹ
đã chi 350 tỷ USD cho Ukraine?
Về
viện trợ của Mỹ cho Ukraine, ông Trump tuyên bố: “Chúng ta có lẽ đã chi 350 tỷ
USD… còn họ [châu Âu] chỉ chi 100 tỷ USD. Quả là một sự khác biệt lớn.”
BBC
Verify không thể tìm thấy bằng chứng nào cho con số 350 tỷ USD mà ông Trump nêu
ra. Trong khi đó, một số số liệu cho thấy nếu tính tất cả các loại viện trợ
châu Âu đã cung cấp cho Ukraine thì tổng số tiền châu Âu chi còn nhiều hơn Mỹ.
Xét
trên phương diện quốc gia đơn lẻ, Mỹ là nước viện trợ nhiều nhất cho Ukraine.
Nhưng tổng số tiền châu Âu đã chi cho Ukraine là nhiều hơn Mỹ, theo Viện Kiel.
Theo
Viện Kiel, từ ngày 24/1/2022 đến cuối năm 2024, châu Âu đã chi tổng cộng 138,7
tỷ USD cho Ukraine, còn Mỹ chi 119,7 tỷ USD.
Bộ
Quốc phòng Mỹ đưa ra con số cao hơn là 182,8 tỷ USD – tính cả các hoạt động
quân sự rộng hơn của Mỹ ở khắp châu Âu – nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với con số
mà ông Trump tuyên bố.
Chúng
tôi đã đề nghị Nhà Trắng làm rõ nguồn gốc của con số 350 tỷ.
No comments:
Post a Comment