Đỗ Kim Thêm
Posted by adminbasam on
15/09/2015
Vô cảm là trở lực trong hiện tại
Trước hiện trạng tụt hậu
của đất nước, Việt Nam đang cần cải cách toàn diện về đất nước và con người, mà
bốn trụ cột chính làm nền tảng để xây dựng cho tương lai là dân chủ đại nghị,
kinh tế thị trường, thể chế pháp quyền và xã hội dân sự. Việt Nam đang cần có
những con người khộng những thích tìm hiểu và yêu mến các giá trị mới mà còn
thiết tha xây dựng thể chế mới làm tác nhân chuyển hoá. Nếu đa số người Việt có
kiến thức mới, ý thức mới và động lực khích lệ đóng góp, thì sẽ có chuyển biến
cho đất nước. Nhưng thái độ vô cảm hiện nay của chính quyền và đa số người dân
là trở lực chính.
Do chế độ toàn trị tận dụng
các chính sách tuyên truyền về một ý thức hệ giả tạo và mọi phương thức khủng bố
toàn dân, nên vô cảm trước các vấn đề vẹn toàn lãnh thổ, tồn vong dân tộc,
chính thống của chế độ và bất công xã hội trở thành một thái độ “khôn ngoan”
cho nhiều người.
Nhạy cảm sai lầm trong quá khứ
Nhạy cảm là một sự thay đổi
từ nội tâm trước một giá trị chung. Dù tiềm tàng trong cá nhân, nhưng lòng dâng
hiến cho một lý tuởng cao đẹp sẽ thúc đẩy làm cho cảm xúc xã hội hình thành và
duy trì. Nhạy cảm chính trị có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử.
Thí dụ như trước đây, Đảng
đã nói rằng vì lòng tự hào là dân tộc anh hùng nên Việt Nam sẵn sàng chống Mỹ
thay cho Liên Xô và Trung Quốc; vì yêu thương miền Nam ruột thịt bị Đế quốc Mỹ
và tay sai kềm kẹp mà miền Bắc đấu tranh giải phóng. Đó là hai khẩu hiệu tuyên
truyền đầy tình cảm. Thời gian lắng động và lịch sử sang trang đã chứng minh là
các hãnh diện này làm hao tốn nhiều máu xương oan uổng cho bao thế hệ.
Ngày nay, tình thế đổi
thay, Đảng cũng cần có cảm xúc mới để mở lối: bài Hoa hay thân Mỹ lại là những
mơ ước có ảnh hưởng đến chính trị đối ngoại trong tương lai của người Việt. Thực
ra, thương yêu nhau trong tình tự dân tộc một cách lành mạnh đáng lý ra phải là
một cảm xúc trân quý cần có để phát huy thành một nguồn lực chuyển hoá cho đất
nước.
Gần đây, phong trào dân
oan đòi công lý ngày càng lan rộng. Nhưng thương tâm trong nghịch cảnh hay tự
thiêu để phản đối đã không đem lại một giải pháp bồi thường thoả đáng cho nạn
nhân, mà cũng không tìm ra được điều chính yếu cần phải có, đó là một hệ thống
luật pháp công minh và tinh thần trọng pháp của người dân và chính quyền.
Tác nhân chuyển hoá trong tương lai
Nguyên ủy cho các chuyển
động trong tương lai là Việt Nam cần có các tác nhân chuyển hoá và nhưng rất
khó tìm ra giới tiên phong này.
Vì muốn tiếp tục độc quyền
lãnh đạo nên Đảng sẽ không dại gì mà khởi xướng thay đổi. Đảng cũng không muốn
người dân có ý thức về giá trị dân chủ mà còn quy kết ai kêu gọi dân chủ là thế
lực phản động và suy thoái đạo đức. Bầu cử tự do không xãy ra vì chế độ Đảng cử
dân bầu nên không tác động. Khi 3 triệu 5 Đảng viên tập trung nguồn lực để lo
giải quyết động loạn xã hội nhất thời và bảo vệ đặc quyền và đặc lợi cho thân tộc,
nên đã và sẽ không còn sức mà lo về một trào lưu chuyển hoá lâu dài để xây dựng
cho một nhà nước vĩnh cữu. Khi đa số Đảng viên tin là còn Đảng còn mình, thì
thiểu số có ý thức dân chủ cũng không thể thay đổi quan điểm của lãnh đạo và đa
số. Kinh nghiệm Đông Âu cho thấy là các Đảng viên không thể chủ động trong tiến
trình chuyển đổi mà là toàn dân. Chúng ta tiếp tục tin tưởng giao phó sinh mệnh
dân tộc cho 3 triệu 5 Đảng viên là một sai lầm.
Vì lo sợ là sẽ hỗn loạn
hơn và cuộc sống sẽ khó khăn hơn mà đa số dân chúng không muốn có thay đổi triệt
để chế độ. Dân oan đòi công lý là chỉ muốn bồi thường thoả đáng và công nhân biểu
tình là để đòi hỏi thay đổi điều kiện làm việc tốt đẹp. Do đó, cho đến nay dân
chủ hoá không phải là mục tiêu đấu tranh chính và cũng không có phong trào đấu
tranh trực diện và toàn diện.
Trong giai đoạn mà các
phong trào đối kháng và xã hội dân sự đang được hình thành, môt thiểu số khả
kính có ý thức về dân chủ và can đảm lên tiếng, nhưng lại không có nhân sự và
chương trình để thu hút đa số. Thỉnh thoảng có một vài thỉnh nguyện thư, nhưng
không đủ khích động để dân chúng tham gia đông đảo và để nhà nước quan tâm giải
quyết. Vì không đủ tư thế để đối thoại như tại Đông Âu, Miến Điện hay Á Rập,
nên nhà nước không xem thương thảo với họ là giải pháp.
Thuận lợi nhất hiện nay
là cư dân mạng ngày càng quan tâm nhiều hơn các vấn đề nóng bỏng; phương tiện
truyền thông xã hội ngày càng đa dạng giúp cho việc truyền bá thông tin đấu
tranh nhanh chóng hơn. Nhưng làm sao để các lực lượng đầu tàu trong không gian ảo
này mạnh và chừng nào mạnh để bước vảo đấu tranh trong thế giới thực thì không
ai biết.
Phương Tây và người Việt
hải ngoại quan tâm đến chuyển hoá, nhưng không thể lo hết mọi chuyện nội bộ như
dân chủ, nhân quyền và lãnh thổ. Tố cáo Việt Nam vi phạm nhân quyền có tác dụng
nhất định trên bình diện quốc tế, vì đã có những thương lượng trong một vài trường
hợp cá biệt, nhưng kết quả đổi chác ngoại giao lại làm giảm hiệu năng cho phong
trào đấu tranh chung và không cải thiện toàn hệ thống. Vi phạm nhân quyền tại
Syria trầm trọng hơn Việt Nam và quốc tế không ai can thiệp, thì hy vọng Mỹ trực
tiếp can thiệp mạnh bạo hơn tại Việt Nam trong tương lai là thiếu thực tế.
Nhiều nhà đấu tranh kỳ vọng
là nếu nội tình của Trung Quốc suy vi hay nếu Việt Nam chịu chấp nhận các ràng
buộc để tham gia TPP, thì Việt Nam có ngay dân chủ. Lạc quan này thiếu cơ sở.
Dân chủ là một vấn đề tự ý thức và dân chủ hoá là một nỗ lực trong một tiến
trình lâu dài và sâu rộng, cho nên dân chủ không phải là quà tặng của Trung Quốc
hay do áp lực của TPP mà có. Trung Quốc không có mặt hàng dân chủ trong thị trường
nội địa để tặng. Mối liên hệ nhân quả trực tiếp trong các nhượng bộ về thoả hiệp
mậu dịch với sự hình thành trào lưu dân chủ của Việt Nam là điều không thể xác
định, cho dù những hoảng loạn bất lợi cho chính quyền có thể xãy ra. Hai hy vọng
này là sai lầm.
Ý thức về dân chủ là nguồn lực
Có lập luận cho rằng đa số
người Việt đang có ý thức về dân chủ và nhiều nhạy cảm để đóng góp cho tiến
trình chuyển hoá. Thực tế bi quan hơn, khi các nguy cơ về nâng cao dân trí và
chấn hưng dân khí chưa được giải quyết. Vì giáo dục suy tàn và thiếu nỗ lực
khai sáng cá nhân nên không có thay đổi văn hoá chính trị để tạo điều kiện thuận
lợi cho trào lưu mới. Trung bình thì một người Việt không đọc đến một cuốn sách
trong một năm; về lĩnh vực tư tưởng chính trị thì số lượng sách loại này in ra
là 500 bản để bán cho 90 triệu dân, thì không thể tìm ra sự đồng thuận mới của
toàn dân về các giá trị dân chủ cho tương lai.
Vì đã sống 40 năm trong một
chế độ toàn trị nên thế hệ hậu chiến ít có ý thức về khái niệm dân chủ và chưa
có kinh nghiệm sống với chế độ dân chủ. Đa số lại không có đủ năng động để tự
khai sáng và không có dịp so sánh, nên cũng chưa có thể làm quen và mến yêu các
giá trị dân chủ và có động lực khích lệ để đòi hỏi dân chủ.
Do đó, giá trị mới chưa
thành hình trong khi giá trị cũ không còn nữa. Khi bế tắc này còn kéo dài, thì
bịnh vô cảm chính trị của dân chúng sẽ còn trầm trọng hơn. Liệu liều thuốc bài
Hoa và thân Mỹ có làm cho cơn bịnh trầm kha này thuyên giảm không, chưa ai đoán
được.
Tỉnh thức thương yêu là hành trang khởi đầu
Nếu dân chủ hoá là một
chuyến viễn du mộng tưởng của toàn dân, vì ý thức về các giá trị dân chủ chưa
có, thì liệu chúng ta có nên hy vọng là tỉnh thức của lãnh đạo và dân chúng may
ra sẽ tạo một hành trang khởi đầu để dân chủ hoá được không.
Bằng tỉnh thức, Đảng sẽ
thấy là chuyện không muốn sẽ phải đến: do tham nhũng và bất lực nội tại của chế
độ toàn trị mà tiến trình tự hủy phát sinh là kết quả tất yếu. Đảng không
thể tìm phép lạ nơi Hoa Kỳ hay Trung Quốc để thoát hiểm cho Đảng mà chính là sức
mạnh dân tộc sẽ làm cho Đảng hồi sinh. Nhưng Đảng không còn một phương sách khả
thi để mưu sinh cho dân, trong khi Đảng cũng đã không thể lý giải được cơ chế
Kinh tế Thị trường và Nhà nước Pháp quyền theo định hướng XHCH và hoàn thiện đường
lối này cho đến cuối thế kỷ XXI. Đảng cũng không thể tiếp tục nhân danh đạo đức
cách mạng trong quá khứ mà dùng bạo lực đàn áp dân lành để duy trì chế độ hiện
nay. Đảng và nhà nước cần có nhiều can đảm hơn để nhìn thẳng vào tình trạng tụt
hậu của đất nước.
Nhờ thế, từ nay, lãnh đạo
có ý thức trách nhiệm hơn để tìm lại chính danh và tín nhiệm. Chuyển biến cụ thể
cần có nhất trong hiện nay là lãnh đạo sẽ không còn ác với dân, hèn với giặc,
nghi ngờ mọi người là thù địch, lo sợ mất độc quyền lãnh đạo bất nhân và lo mất
của bất chánh.
Bằng tỉnh thức về tình tự
dân tộc, tấm chân tình, lòng tương kính, tinh thần hiếu hoà và trọng pháp, người
dân sẽ không còn dùng bạo lực để tự ban phát công lý để giải quyết các tranh chấp
trong gia đình, học đường và xã hội. Chuyển hoá này sẽ làm mọi người gắn bó
nhau để cùng xây dựng một hạnh phúc chung trong một xã hội bình ổn. Khi người
dân có kiến thức mới sẽ can đảm hơn để thảo luận với chính quyền nhằm nhận ra
các điều kiện đem lại hoà bình và thịnh vượng cho đất nước, mà cụ thể là các
giá trị của dân chủ đại nghị, kinh tế thị trường, thể chế pháp quyền và xã hội
dân sự.
Mọi vấn đề hiện nay có thể
sẽ được giải quyết một phần nào khi có sức mạnh dân tộc mà sự hiểu biết của
toàn dân, đồng thuận chính trị với nhà nước và quyết tâm chuyển hướng của cả
hai là chính. Đường lối thực tiễn là thay đổi hiến pháp dân chủ, nâng cao đạo đức
và giáo dục, tăng trưởng kinh tế, tôn trọng trí thức và pháp luật, thực thi
nhân quyền và dân quyền và bảo vệ thiên nhiên.
Nếu không nhận ra được cơ
hội cuối cùng này để khẩn trương hành động thì lần đại bại này của dân tộc sẽ
là vĩnh viễn, vì đại hoạ Bắc thuộc cũng không còn cho phép Đảng và nhà nước được
phép cai trị như hiện nay và thế hệ tương lai sẽ lãnh chịu mọi hậu qủa của việc
nô lệ tự nguyện và lãnh trả nợ của quốc tế.
Dân chủ hoá không phải là
một tư tưởng rỗng tuếch mà là một nhiệm vụ do chính toàn dân giải quyết dần dần
để tiến gần tới mục tiêu. Chúng ta hy vọng là khoảng cách sẽ thu ngắn hơn để đạt
được những tiến bộ này. Nhưng hy vọng hàng đầu là trào lưu dân chủ hoá sẽ tiến
nhanh và tiến mạnh hơn trước khi tiến trình Hán hoá kết thúc.
Tỉnh thức lòng yêu thương
trong tình tự dân tộc và cùng giúp nhau nhận chân các giá trị nền tảng để dân
chủ hoá là một hành trang khởi đầu. Tinh thần khai minh sẽ giúp chúng ta nhận
ra các lý tưởng này nhưng còn tìm cách áp dụng nó là một thách thức trong thực
tế. Kiên trì khai sáng để chuyển hoá thái độ vô cảm của chính quyền và người
dân nhằm xây dựng một thể chế chính trị mới cho Việt Nam là nỗ lực trường kỳ của
chúng ta.
____
Tác giả cám ơn Thi sĩ Lê
Cao Bằng (Alberta, Canada) đã tu chỉnh bài viết.
XEM THÊM :
Nguyễn Quang A 12:00:am 17/08/15
.
Nguyễn Quốc Khải 03:47:pm 25/12/14
No comments:
Post a Comment