VIỆC XÓA SỔ TRUYỀN THÔNG ĐỐI NGOẠI MỸ MỞ RỘNG ĐƯỜNG CHO TUYÊN TRUYỀN NGA, TRUNG (Anh Vũ / RFI)

 

Việc xóa sổ truyền thông đối ngoại Mỹ mở rộng đường cho tuyên truyền Nga, Trung

Anh Vũ  -  RFI

Đăng ngày: 19/03/2025 - 14:18

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20250319-vi%E1%BB%87c-x%C3%B3a-s%E1%BB%95-truy%E1%BB%81n-th%C3%B4ng-%C4%91%E1%BB%91i-ngo%E1%BA%A1i-m%E1%BB%B9-m%E1%BB%9F-r%E1%BB%99ng-%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng-cho-tuy%C3%AAn-truy%E1%BB%81n-nga-trung

 

Chính quyền Donald Trump đã quyết định giải thể các cơ quan truyền thông đối ngoại của Mỹ, như Voice of America (VOA), Radio Free Asia ( RFA ) và Radio Free Europe/Radio Liberty, từ lâu nay vẫn được coi như là một loại quyền lực mềm của Mỹ nhằm thúc đẩy "các giá trị dân chủ". Theo giới chuyên gia, việc Mỹ rút lui khỏi lĩnh vực này có thể khiến các quốc gia khác dễ bị ảnh hưởng bởi thông tin do Trung Quốc và Nga kiểm soát.

 

HÌNH :

Cửa vào Đài Tiếng nói Hoa Kỳ - Voice of America, tại Washington, Mỹ ngày 16/03/2025. Tổng thống Trump đã ra lệnh ngừng phát sóng vô thời hạn VOA. AFP - BONNIE CASH

 

Chuyên gia về quan hệ quốc tế, Lisa Curtis, từng làm việc tại Hội đồng An ninh Quốc gia trong nhiệm kỳ đầu tiên của Donald Trump trước khi trở thành chủ tịch hội đồng lãnh đạo của Radio Free Europe/Radio Liberty cho rằng việc xóa bỏ tổ chức được thành lập vào năm 1950 trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh để phát sóng tới khối Liên Xô, sẽ "giúp đỡ" các "đối thủ" của Mỹ.

 

Chuyên gia này đặt câu hỏi : "Các quốc gia như Trung Quốc, Nga và Iran đang đầu tư hàng trăm triệu đô la để phát tán tuyên truyền chống Mỹ và thông tin sai lệch. Vậy tại sao trong bối cảnh này, chính quyền Trump lại tự tước đi vũ khí của mình?"

 

Trong khuôn khổ chủ trương cắt giảm chi tiêu công, Donald Trump đã ký một sắc lệnh vào ngày 14/03 giải thể cơ quan chính phủ (USAGM) quản lý các "tiếng nói của nước Mỹ" ở nước ngoài. Ngay lập tức, quyết định của chính quyền Trump đã được nhiều chế độ độc tài, đặc biệt là Nga, Trung Quốc và Iran, hoan nghênh.

 

Các phương tiện truyền thông đối ngoại của Mỹ vẫn được coi là công cụ quyền lực mềm của Hoa Kỳ từ sau Thế chiến II, truyền bá các giá trị dân chủ và tự do ngôn luận. Trong khi Điện Kremlin âm thầm vui mừng, truyền thông Trung Quốc và Iran công khai bày tỏ sự hài lòng, chỉ trích công việc của các đài này và ảnh hưởng của chúng.

 

Theo Moscow Times, một tờ báo độc lập bằng tiếng Anh của Nga, « về mặt chính thức  Điện Kremlin đã đưa ra một tuyên bố nhằm giảm nhẹ tầm quan trọng của quyết định này, nhưng theo các nguồn tin riêng, chính quyền Nga cảm thấy nhẹ nhõm."

 

Tại Trung Quốc, các phương tiện truyền thông Nhà nước không che giấu sự hài lòng của họ. "Voice of America có thành tích tệ hại trong việc đưa tin về tình hình ở Trung Quốc", tờ Global Times nhấn mạnh trong một bài xã luận được đăng tải hôm 17/03, đồng thời gọi đài này là "nhà máy sản xuất dối trá".

 

Martin Scott, chuyên gia về truyền thông tại Đại học East Anglia ở Norwich, nhấn mạnh việc đình chỉ hoạt động các cơ quan truyền thông quốc tế ( VOA và RFE/RL) không chỉ « đơn thuần là một tiếng nói ít đi trong khung cảnh truyền thông. Những đài phát thanh này còn phản ánh cách Hoa Kỳ thể hiện sự gắn bó với các giá trị dân chủ và tự do ngôn luận trên trường quốc tế ».

 

VOA "đã là một phần của quyền lực mềm Bắc Mỹ và công cụ ngoại giao được Hoa Kỳ sử dụng liên tục từ sau Thế chiến II", Jack Thompson, chuyên gia về lịch sử chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ tại Đại học Amsterdam, lưu ý.

 

Ban đầu, Voice of America được tạo ra nhằm thúc đẩy các lý tưởng dân chủ tại nước Đức vừa thoát khỏi chủ nghĩa Quốc xã. Trong khi đó, Radio Free Europe từng được nghe rộng rãi tại các quốc gia thuộc khối Đông Âu cũ trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

 

 

Khoảng 420 triệu thính giả tại hơn 100 quốc gia

 

Hiện nay, "các phương tiện truyền thông này đã khiến chính quyền Nga khó chịu vì việc phát sóng bằng các ngôn ngữ khu vực và trên khắp nước Nga đã giúp thính giả vượt qua kiểm duyệt, vốn được siết chặt sau khi cuộc xâm lược Ukraina bắt đầu vào năm 2022", theo Moscow Times.

 

Tại Trung Quốc, chính quyền nước này đặc biệt khó chịu với các chương trình và phóng sự về cách chính quyền cộng sản đối xử với cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ theo Hồi Giáo, các căng thẳng trên Biển Đông, cũng như những khó khăn kinh tế mà Trung Quốc đang phải đối mặt, theo tờ The Guardian của Anh.

 

Cuộc tấn công vào  VOA và RFE/RL của Donald Trump đã khiến 420 triệu thính giả tại hơn 100 quốc gia và với khoảng 60 ngôn ngữ mất đi một nguồn thông tin khác biệt. « Lý do tồn tại của các phương tiện truyền thông Bắc Mỹ này là nhằm cung cấp thông tin và làm sáng tỏ những khía cạnh của một chế độ đi ngược lại với những giá trị dân chủ tự do mà Washington vẫn có truyền thống bảo vệ », chuyên gia Jack Thompson nhấn mạnh.

 

« VOA không phải là cơ quan truyền thông phương Tây duy nhất theo đuổi sứ mệnh này, nhưng so với các đơn vị khác, đài này có nguồn tài chính dồi dào (với ngân sách hàng năm 267 triệu đô la Mỹ) và khả năng tiếp cận các cộng đồng thường bị cô lập về thông tin », Martin Scott nhận định.

 

Việc đình chỉ hoạt động vô thời hạn của VOA diễn ra "đúng lúc các chế độ độc tài và bán độc tài ngày càng đầu tư mạnh vào các mạng lưới thông tin quốc tế", Kate Wright, chuyên gia truyền thông tại Đại học Edimbourg (Anh Quốc) lưu ý. Trong bối cảnh đó, các lãnh đạo của Russia Today hay Global Times có lý do để hài lòng khi một đối thủ như VOA bị mất tiếng nói.

 

Kate Wright nhận xét : « Chỉ số đo mức độ dân chủ V-Dem  mới nhất, được công bố cách đây ít ngày, cho thấy làn sóng suy thoái dân chủ toàn cầu vẫn chưa có dấu hiệu chậm lại. Truyền thông là mục tiêu đầu tiên và liên tục của các nhà độc tài tương lai. Trong bối cảnh này, quyết định loại bỏ một nguồn báo chí độc lập và đáng tin cậy là một thảm họa đối với nền dân chủ ».

 

 

Rộng chỗ cho thông tin sai lệch của Nga hay Trung Quốc?

 

Martin Scott đánh giá, việc thiếu vắng VOA hoặc RFE/RL ở "một số khu vực trên thế giới, nơi có rất ít lựa chọn thay thế, các nguồn tin không đáng tin cậy hoặc không độc lập sẽ được hưởng lợi." Viện Lowy, một tổ chức tư vấn độc lập của Bắc Mỹ, nhận thấy tại phần lớn các quốc gia châu Á, Voice of America là đài phát thanh được coi trọng nhất… vượt qua cả Sputnik, một cơ quan báo chí Nga ủng hộ Putin. Nói cách khác, "những thính giả không có đủ nền tảng giáo dục truyền thông sẽ tự nhiên chuyển từ Voice of America sang  coi Sputnik như một nguồn tin tức", Jack Thompson nhấn mạnh.

 

Đây là món quà mà Donald Trump dành cho các nhà tuyên truyền Trung Quốc hoặc Nga. Tuy nhiên, theo các chuyên gia được France 24 phỏng vấn, điều đó không hẳn là có chủ ý.

Một nghiên cứu năm 2022 của Freedom House – tổ chức bảo vệ dân chủ có nguồn tài trợ cũng bị cắt bởi chính quyền Trump – cho thấy Trung Quốc đã mở rộng đáng kể ảnh hưởng truyền thông trên toàn cầu bằng cách cung cấp nội dung miễn phí hoặc giá rẻ.

 

Bắc Kinh có thể không trực tiếp lấp đầy khoảng trống mà VOA hay Radio Free Asia để lại, nhưng một hướng tiếp cận rất khác có thể chiếm ưu thế, nếu Trung Quốc tài trợ cho báo chí tại các nước đang phát triển thay cho Mỹ, theo nhận định của Sarah Cook, người đứng đầu nghiên cứu của Freedom House.

 

Theo bà Mareike Ohlberg, thuộc tổ chức nghiên cứu German Marshall Fund, Trung Quốc đã khởi động một chiến dịch tuyển dụng truyền thông toàn cầu ngay từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Bắc Kinh đã nhìn thấy khó khăn của các hãng truyền thông phương Tây như một "cơ hội" để truyền bá « luận điệu riêng »  của mình.

 

"Quá trình mở rộng này sẽ vẫn tiếp tục, ngay cả khi không có quyết định của Donald Trump," bà nói thêm. "Nhưng điều này sẽ giúp cho việc phổ biến những luận điệu của Trung Quốc dễ dàng hơn, vì giờ có ít lựa chọn thay thế hơn."

 

Chuyên gia Kate Wright phân tích :"Vẫn còn quá sớm để khẳng định chúng đã hoàn toàn biến mất. Đó chỉ là một khả năng. Chính quyền Trump có thể chỉ tìm cách đe dọa, thay thế các nhà báo hiện tại bằng những người dễ bảo hơn, hoặc thậm chí tạo ra một phương tiện truyền thông mới không được bảo vệ về mặt pháp lý trước sự can thiệp chính trị, không giống như các đài phát thanh này".

Nhưng để môi trường truyền thông quốc tế được lành mạnh, điều nào sẽ ít tệ hại hơn: Donald Trump chôn vùi vĩnh viễn Voice of America, hay biến nó thành một phương tiện truyền thông "phù hợp với Trump"?

 

(Theo  AFP và france24.com)

 

-----------------------------

Các nội dung liên quan

 

QUỐC TẾ - MỸ

Truyền thông kiểu Donald Trump làm dư luận Mỹ đau đầu

 

HOA KỲ - TRUYỀN THÔNG

Mỹ : Chính quyền Trump đóng cửa các đài phát thanh quốc tế, hàng nghìn nhà báo, nhân viên bị sa thải