Thanh Hà - RFI
Đăng
ngày 04-04-2016
Tại
sao Azerbaijian lại đòi chiếm lại Thượng Karabakh vào thời điểm này, sau hơn 20
năm chịu để mảnh đất đó trong tay Armenia ? Hay cuộc giao tranh ở Thượng
Karabakh chỉ là một mặt trận mới trong cuộc đọ sức giữa hai cường quốc khu vực
là Thổ Nhĩ Kỳ và Nga ?
Dưới
thời Liên Xô, Thượng Karabakh là một vùng cao nguyên với đa số dân là người
Armenia, nhưng đây lại là lãnh thổ thuộc về Azerbaijan. Năm 1988, trước khi
Liên Xô sụp đổ một làn sóng nổi dậy đã thổi tới vùng đất này, khi một phần dân
cư Armenia đòi được trở về với đất mẹ. Hậu quả kèm theo là một cuộc chiến giữa
Erevan và Bakou đã nổ ra. Cuộc xung đột đó chỉ được khép lại vào năm 1994 với nỗ
lực hòa giải của Matxcơva và Karabakh được công nhận là thuộc về Armenia.
Câu
hỏi đặt ra tại sao Bakou lại đòi chiếm lại Karabakh vào thời điểm này, sau hơn
20 năm chịu để mảnh đất đó trong tay Erevan ? Hay cuộc giao tranh này chỉ là một
mặt trận mới trong cuộc đọ sức giữa hai cường quốc khu vực là Thổ Nhĩ Kỳ và Nga
?
Theo
phân tích của giới chuyên gia, dưới áp lực của Nga, hòa bình tại khu vực được
vãn hồi và được duy trì cho tới cuối tuần qua. Armenia lệ thuộc nhiều vào nước
Nga cả về mặt kinh tế lẫn quân sự. Còn đối với Azerbaijan, thì Matxcơva là một
nguồn cung cấp vũ khí quý giá.
Về
phía Nga thì giữ được ảnh hưởng của mình đối với cả hai nước láng giềng trong
vùng nhậy cảm Kavkaz, với hai vị trí chiến lược mở ra vùng biển Caspi và Hắc Hải.
Sau hai cuộc chiến Tchetchnia, nhiều mạng lưới thánh chiến Hồi giáo đã về đóng
đô ngay tại khu vực này.
Thêm
vào đó Armenia và Azerbaijan lại có đường biên giới chung với Thổ Nhĩ Kỳ, Iran,
Gruzia, Tchetchenia và cách không xa hai điểm nóng khác là Syria và Irak.
Với
Ankara, Erevan không quên là tới nay, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không thừa nhận trách nhiệm
trong vụ thảm sát cách nay vừa đúng một thế kỷ nhắm vào người dân Armenia. Đây
là một trong những lý do khiến Armenia đã cố tình ngả vào vòng tay của Nga.
Về
phía Azerbaijan, trên phương diện văn hóa, quốc gia này gần với Thổ Nhĩ Kỳ, cho
dù là Bakou vẫn cần mua vũ khí của Nga và giữ một thế cân bằng giữa hai ông khổng
lồ khu vực này. Có điều từ tháng 11/2015 quan hệ giữa Ankara và Matxcơva đã xấu
đi nghiêm trọng, sau vụ Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ một chiến đấu cơ của Nga.
Giới
quan sát cho rằng, giao tranh tại biên giới Nagorny-Karabakh liên quan trực tiếp
đến hiềm khích giữa Thổ và Nga. Theo như nhận định của nhà nghiên cứu Gaidz
Minassian, Học viện quân sự Paris, điện Kremlin có thể là đang giật dây trong hậu
trường, làm khuấy động khu vực, nhưng thực tế, cả Ankara lẫn Matxcơva đều không
muốn nổ ra chiến tranh.
Nga
đang hiện diện ở Syria, chưa giải quyết dứt điểm xung đột ở Ukraina. Và vẫn
theo chuyên gia này, do vừa là một nhà cung cấp vũ khí cho cả Armenia lẫn
Azerbaizan, Matxcơva sẽ chẳng dại gì đứng về một phe nào. Nhưng điều đó không cấm
cản là trong cuộc đọ sức gián tiếp này với Thổ Nhĩ Kỳ, Matxcơva thỉnh thoảng đổ
thêm dầu vào lửa để qua trung gian Azerbaijan dậy cho Ankara thêm một vài bài học.
Một
câu hỏi khác được đặt ra là, liệu có phải Thổ Nhĩ Kỳ đã khuyến khích Azerbaijan
khiêu khích Armenia để chọc gậy bánh xe tổng thống Putin, vào lúc chủ nhân điện
Kremlin đang được thuận buồm xuôi gió trên trường quốc tế, sau khi đã đảo ngược
thế cờ tại Syria, cứu được đồng minh Bachar Al Assad ? Hay chẳng qua việc Bakou
bỗng dưng gây hấn với Erevan đòi giành lại vùng Thượng Karabakh chỉ là mục tiêu
thuần túy chính trị từ phía tổng thống Aliyev vào thời điểm Azerbaijan đang phải
đối mặt với khủng hoảng kinh tế, xã hội do giá dầu hỏa giảm mất đến 70 % ?
Còn
quá sớm để trả lời các câu hỏi này. Có điều khi các cường quốc trên thế giới phải
lên tiếng vì một xung đột mang tính khu vực, điều đó chứng tỏ là giao tranh vì
một vùng đất chưa đầy 12.000 cây số vuông có thể vượt ngoài tầm kiểm soát của tất
cả các bên.
No comments:
Post a Comment