DÂN OAN VÀ NẠN CƯỠNG CHIẾM ĐẤT ĐAI

Tình cảnh dân oan và vấn nạn cưỡng chiếm đất đai
Thanh Quang, phóng viên đài RFA
2009-03-08
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Why-land-related-problems-persistent-in-vietnam-tquang-03082009150715.html
Thưa quý vị, tại Việt Nam hiện giờ, tình trạng người dân bị thu hồi, cưỡng chiếm đất đai, bị đẩy ra khỏi nhà với số tiền đền bù chiếu lệ đang tiếp diễn đáng ngại ở mọi miền đất nước.
Tình cảnh ấy của dân oan hiện ra sao? Các chuyên gia có nhận xét như thế nào về nguyên nhân sâu xa của vấn nạn này? Mời quý vị nghe Thanh Quang trình bày vấn đề như sau:

Mất nhà, mất đất
Thưa quý vị, chuyện dài về thu hồi, cưỡng chiếm đất đai của người dân trong nước xem chừng như ngày càng trầm trọng. Và vùng ĐBSCL cũng không thoát khỏi thông lệ này.
Chẳng hạn như tại An Giang, một người trong cuộc – còn được gọi là dân oan – có nhận xét như sau:

Dân oan An Giang: “Sự việc bây giờ coi như chưa ai được giải quyết gì hết. Những chỉ đạo của Thủ tướng cũng chưa được thực hiện. Tỉnh cứ tìm cách kéo dài thời gian, đùn đẩy trách nhiệm với nhau hoài. Có một số trường hợp, như đất của ông Sáu Quang, thì họ lấy làm của riêng, khiến ông không còn nhà cửa, phải che trại ở mé mương. Đoàn xác minh thấy rõ, nhưng cũng để vậy thôi. Có một số khác bị lấy đất rồi được bồi thường không đúng quy định pháp luật. Cho nên dân cứ tiếp tục khiếu nại thôi. Nỗi bức xúc nhiều lắm – bức xúc càng ngày càng nhiều”.

Một người khác cùng địa phương, cũng bị oan ức về đất đai, cho biết:
“Ở bên này hiện giờ chính quyền giải quyết chung chung thôi, không giải quyết nỗi oan cho dân được gì hết. Dạng bây giờ là họ lấy đất của mình và đền chỉ có 16 ngàn đồng/m2, rồi bán lại 1,6 triệu/m2. Bây giờ chính quyền đưa ra thông báo chỉ cho hỗ trợ những người bị mất đất dưới dạng dân nghèo, chứ không còn đền bù gì nữa. Dân chúng hiện đang phàn nàn, thưa kiện dữ lắm. Hành động này quả là cướp đất của dân chứ không còn gọi là đền bù gì cả, và đưa dân vào con đường cùng.”

Bồi thường không công bằng

Tại Kiên Giang, nơi tiếp diễn nhiều vụ khiếu kiện đất đai, một dân oan bày tỏ phẩn nộ:
Dân oan Kiên Giang: “Rõ ràng là nếu chính quyền làm đúng thì dân làm sao dám chống. Luật pháp trong tay họ, quân đội trong tay họ, họ sẵn sàng bắt nhốt chớ. Hiện dân oan biểu tình cả làng, cả xóm. Nói chung luật rất rõ ràng là lấy đất người ta thì chính quyền phải ra quyết định bồi thường thỏa đáng. Nhưng họ hiện nay muốn lấy đất, rồi trả giá rẻ mạt; bất công ở chỗ là chính quyền lấy đất của người này đem bán cho người khác, làm dự án phân lô bán nền nhà kiếm lời rồi ăn xài phủ phê. Theo luật đất đai thì nhà nước chỉ thu hồi đất trong những trường hợp như công cộng, quốc phòng, an ninh, xây cảng…Nhưng họ thu hồi sai mục đích khiến dân chống. Nguyên nhân là do chính quyền rối ren về quy hoạch tổng thể, trình độ tan nát, rối ren, không có quy hoạch tổng thể gì cả. Nhà nước có quyền quy hoạch, nhưng khi thu hồi đất của dân thì phải bồi thường thỏa đáng. Thứ hai là họ phải tạo ra chỗ ở mới, việc làm mới cho người dân tốt hơn nơi ở cũ, nói theo lời Tổng bí thư. Đàng này họ làm ngược lại. Đất của tôi giá một triệu/m2 họ trả chỉ có 13.200 đồng/m2 thì tôi mua được cái gì ? Họ đẩy tôi đi ăn cướp, ăn trộm thôi”.
Đó là một số trường hợp tiêu biểu trong vô số nỗi oan của người bị mất nhà, mất đất đang tiếp diễn ngày càng đều khắp, cho thấy một hiện tượng phổ biến đáng ngại ở VN hiện nay là người dân có thể bị đẩy ra khỏi nhà, khỏi mãnh đất thân yêu mà nhiều thế hệ gia đình họ từng sinh sống và khai thác, để rồi phải sống thậm chí cảnh vô gia cư, vô nghề nghiệp.

Quan chức cấu kết với nhà đầu tư

Phản ứng trước tình cảnh của dân oan, một số chuyên gia đi tìm nguyên nhân sâu xa của vấn đề. Trả lời Đài ACTD mới đây, LS Lê Công Định trong nước đề cập tới tình trạng cấu kết hiện nay giữa chính quyền với những người có tiền, xin giấy phép đầu tư, ép dân bán đất giá rẻ rồi bán lại kiếm lời. LS Lê Công Định cho biết:
“Lẽ ra người dân được đền bù với giá cao hơn, nhưng vì áp lực của một số quan chức địa phương trong chuyện cấu kết với nhà đầu tư ban đầu khiến giá đất đền bù cho người dân quá thấp. Nhưng lấy đất được rồi, họ rào lại để bán nhưng không tìm ra được nhà đầu tư mới. Hệ quả là họ cứ bỏ đó. Người dân thấy nhà cửa của mình tự nhiên bị lấy đi rồi bị dời tới một chỗ khác không thể sống được, trong khi miếng đất cũ của mình cuối cùng cũng không phát triển như quy hoạch đã ấn định. Điều này khiến sự bất mãn của người dân càng tăng cao”.

Theo TS Luật sư Nguyễn Vân Nam, thì quyền tư hữu tài sản, kể cả đất đai, là quyền thiêng liêng, là nền tảng căn bản cho xã hội.
LS Nam giải thích:
“Người dân chỉ được quyền sử dụng đất thôi. Quyền sử dụng đất này có thời hạn và có giới hạn. Đây chính là một vấn nạn. Theo tôi, chính việc không thừa nhận quyền tư hữu về đất đai là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra tệ nạn tham nhũng ở VN”.


Nông dân VN đang phải đối phó với những vụ cưỡng chiếm đất ngày càng thâm hiểm
Thông tín viên Hà Giang,
RFA 2009-03-08
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Land-robbery-continues-to-create-turmoil-in-vietnam-hgiang-03082009142539.html
Vào chiều ngày 4-3-2009, đoàn người do lãnh đạo huyện Chương Mỹ phái đến để cưỡng chế đất của dân thôn Phù Yên và thôn Nhật Tiến, đã gặp phản ứng mãnh liệt của đồng bào, tạo ra một cuộc náo loạn, khiến giao thông tại trục đường Hà Đông - Xuân Mai bị tắc nghẽn hơn một tiếng đồng hồ.
Cùng lúc đó, người dân xã Cẩm Điền tỉnh Hải Dương đang phải đối phó với một cách cưỡng chiếm đất thâm hiểm hơn của chính quyền đia phương. Đây là tình trạng bi đát chung của nhiều nông dân Việt Nam, Hà Giang tìm hiểu và có bài tường trình sau đây.
Thêm vào những khó khăn chung do tình trạng suy thoái kinh tế mang đến, nhiều người nông dân Việt Nam còn phải đối diện với một đe dọa ngặt nghèo hơn: Đó là những cuộc cưỡng chiếm đất đai vẫn tiếp tục xẩy ra, dồn nhiều người đến cảnh mất hết nơi canh tác, là nguồn lợi tức duy nhất của gia đình, khiến họ vô cùng phẫn uất. Những buổi họp âm thầm giữa các hộ dân để tìm cách phản kháng, quyết định một mất một còn với các chính quyền địa phương, và những xô xát náo loạn diễn ra gần như cơm bữa ở nhiều nơi.

Xô xát, náo loạn

Một cuộc náo loạn khiến giao thông bị tắc nghẽn hơn 4 cây số, kéo dài gần một tiếng đồng hồ, đã được nhà văn Trần Khải Thanh Thủy thuật lại trong bản tin có tên: “Đại loạn tại Trường Yên” được gửi lên các diễn đàn điện tử ngày 5/3 với đầy đủ hình ảnh.
Theo lời tường thuật của nhà văn TKTT thì đám công an cưỡng chế đất đã dùng lựu đạn xịt hơi cay, bắt bà Bé ra ngoài, trong lúc bà cùng hai người khác nhất định cố thủ trong lều để canh gác đất. Khói cay kiến bà Bé bị sặc sụa ngã quay lơ xuống.
Khi thấy những cụ già bị đàn áp, dân ở đây đã mạnh mẽ khua chiêng đánh trống để hô hào nhau phản kháng. Công an đã xông vào bắt anh Nguyễn Hữu Quý, người thanh niên lớn tiếng nhất. Họ còng tay anh lại, ném anh lên xe, và định đưa anh đi. Nhưng nông dân ở đây đã túa ra, xúm vào nâng xe của công an lên, nhất định giải cứu cho anh Quý, do đó đã tạo ra cuộc náo loạn nói trên.

Liều chết một mất một còn

Trong khi tình hình ở xã Trường Yên náo loạn như thế, thì nông dân ở xã Cẩm Điền, tỉnh Hải Dương ,một mặt ngày đêm cử người canh gác để kịp thời ngăn cản việc xe ủi vào san bằng đất của họ, và phản kháng khi cần, mặt khác họ âm thầm lên kế hoạch đối diện với một cách cưỡng chiếm đất kín đáo và thâm độc hơn.
Cụ Thành, 70 tuổi, một nông dân ở đây cho biết hơn 150 hộ dân ở xã Cẩm Điền nhất định không bán đất với giá rẻ mạt và sẽ đấu tranh bằng cách dùng luật pháp cùng nhờ phương tiện truyền thông giúp đỡ, tuy nhiên nếu cần thì họ nhất định liều chết để bảo vệ quyền công dân, và phương tiện sinh nhai duy nhất của mình.
“Chúng tôi kiên quyết là không giao mặt bằng, họ mua như thế là trái pháp luật, chúng tôi kiên quyết không bán. Nếu bây giờ họ cho người về một là chở đất đổ vào, mà hai là cho mấy san máy ủi vào thì chúng tôi giữ. Giữ không được, mà nếu mà cố tình mà cán lên xe, cho xe máy ủi mà cán lên chúng tôi thì lập tức chúng tôi phải chiến đấu thôi, chiến đấu để mà tự vệ thôi, kể cả phải đổ máu cũng phải chiến đấu.”

Nhưng dư luận lo ngại cho số phận của những người dân ở đây và không biết họ sẽ cầm cự được bao lâu nữa vì anh Toàn, cũng là nông dân Hải Dương cho biết chính quyền địa phương đã cương quyết tìm mọi cách chiếm đất cho bằng được và đang giết chết hết lúa của họ:
“Bây giờ thì chả còn tí ruộng nào, nó cướp hết rồi! Đấy thì chúng tôi không bán nhưng mà nó không cấp nước, nó không bơm nước để cho dân cấy, vụ chiêm này là không được cấy rồi, bây giờ quá mùa rồi. Đấy, đấy, đất canh tác đấy. Từ trong Tết là chúng nó không bơm nước cho dân chúng tôi. Chúng tôi đã gửi đơn lên thủ tướng chính phủ thế nhưng mà đến bây giờ chưa thấy trả lời gì. Nói chung là chiêm này thì chúng tôi không có thóc gạo ăn. Chết thì cũng chưa chết mà đói thì có...”

Cụ Thành khẩn khoản lên tiếng kêu cứu:
“Chúng tôi nhờ báo nhờ đài nói cho thế giới người ta biết Việt Nam làm cái việc này, có cái việc lộn xộn này, nói cho đến tai các nhà lãnh đạo đảng và nhà nước chúng tôi, yêu cầu các vị phải về trực tiếp họp với dân.”

Để tôi nói lại với ông ấy vậy

Đài Á Châu Tự Do đã tìm cách tiếp xúc với ông Phan Nhật Bình, chủ tịch tỉnh Hải Dương để tìm hiểu sự việc. Nội dung buổi điện đàm được ghi âm lại như sau:
“Alô, chúng tôi là thông tín viên Hà Giang của đài Á Châu Tự Do, xin phép được nói chuyện với ông Phan Nhật Bình, chủ tịch tỉnh Hải Dương được không ạ ?
- Thì cứ nói đi xem nào ?
- Dạ thưa chúng tôi được tin trong nước cho biết là hiện giờ ở tỉnh Hải Dương đang có tranh chấp đất đai rất là căng thẳng giữa chính quyền địa phương với nông dân. Khoảng hơn 150 hộ không muốn bán đất, nhưng đang cảm thấy họ bị cưỡng bách bán bởi vì chính quyền nói rằng đó là lệnh trên và họ bị bắt buộc phải nhận cái giá mà chính quyền đưa ra, ngoài ra cũng có việc nước canh điền của họ đã bị cúp đi, từ hồi Tết đến bây giờ, thành ra người ta không có thể canh tác được. Xin ông, với tư cách là chủ tịch tỉnh Hải Dương có thể cho chúng tôi biết thêm về vấn đề này được không ạ ?
- Hm, thôi thôi thế thì, vâng, tôi nghe thế, thì tôi nói lại với ông ấy vậy.”

Đánh động lương tâm thế giới

Nhưng nếu nhà nước cứ tiếp tục không có biện pháp gì ngoài việc chuyển đơn khiếu nại của dân từ cơ quan này đến cơ quan khác, thì sao ?
Anh Luân, một thanh niên khác ở tỉnh Hải Dương cho rằng nếu tình trạng này cứ kéo dài thì người dân ở đây chuẩn bị đánh động lương tâm thế giới: Anh nói:
“Chúng tôi sẽ mang cụ già lên rìa đường đi ăn xin, kêu là hết ruộng rồi, cho các cháu nghỉ học để lên đường đi ăn xin thôi, xong nếu mà cố lắm thì đi bộ lên chính phủ nữa để kêu chính phủ, mà chính phủ không trả lời nữa thì chúng tôi chỉ có nước về chúng tôi đứng ở rìa đường chúng tôi đi ăn xin…”

Giới quan sát cho rằng dù âm thầm hay náo loạn, những người nông dân Việt Nam thấp cổ bé miệng đang phải đối phó đơn phương với sự cưỡng bách đất đai của chính quyền địa phương khắp nơi. Và dù dưới chính sách cải cách ruộng đất hay kỹ nghệ hóa đất đai, người dân vẫn mãi là nạn nhân của một nan đề trầm trọng mà nhà quyền Việt Nam không muốn hay không thể giải quyết được.

Hà Giang, thông tín viên RFA