Ngọc
Quang (Thực
hiện)
20/02/16 07:39
(GDVN)
- PGS.TS Nguyễn Văn Nhã cho biết, ở nhiều nước đào tạo đại học 4 năm,
nhưng sinh viên được học rất sâu về ngành, chứ không học nhiều môn vô bổ như ở
Việt Nam.
Vào
tháng 1.2016, Bộ Giáo dục đã có tờ trình đề nghị rút ngắn thời gian đào tạo đại
học từ 3 – 4 năm. Trao đổi với Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Văn
Nhã – nguyên Trưởng Ban Đào tạo Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định, rút ngắn thời
gian đào tạo mà cắt thời gian học ngành thì chẳng khác nào trong bữa ăn để lại
toàn món phụ, cắt đi món chính.
Thưa
Phó Giáo sư, ông có ủng hộ việc rút ngắn thời gian đào tạo đại học không? Và
theo ông, khi rút ngắn thời gian đào tạo thì phải cấu trúc lại thế nào?
PGS.TS
Nguyễn Văn Nhã: Tôi
ủng hộ quan điểm rút ngắn thời gian đào tạo đại học. Chúng ta biết rằng có 4 khối
kiến thức, bao gồm: Kiến thức chung (Chính trị, tư tưởng, ngoại ngữ, toán đại
cương…) có tổng cộng vào khoảng 30 tín chỉ. Gần như tất cả các trường đều học
khối kiến thức chung này. 30 tín chỉ ấy chiếm mất khoảng 1 năm học. Như vậy thực
chất hiện nay đào tạo đại học 4 năm thì học vào chuyên ngành và chuẩn bị cho tốt
nghiệp chỉ có 3 năm.
Ở
châu Âu, nhiều trường áp dụng chương trình đào tạo 3 năm, nghĩa là họ không có
khối kiến thức chung như Việt Nam. Khối kiến thức chung với một số môn học bắt
buộc đều được đẩy ra khỏi chương trình đào tạo chính thức, trở thành điều kiện
cần cho các sinh viên tốt nghiệp. Thí dụ như ngoại ngữ chẳng hạn, sinh viên có
thể học ở đâu cũng được, miễn là cuối cùng phải có được chứng chỉ đúng theo yêu
cầu là đảm bảo yêu cầu.
Trong
chương trình chính khóa thì bao giờ cũng học từ kiến thức cơ sở, sau đó vào kiến
thức ngành, rồi đi sâu vào chuyên ngành. Ở bậc đại học vẫn là kiến thức ngành
chứ chưa thể gọi là chuyên ngành, còn đến sau đại học thì mới đi vào chuyên
ngành.
Thí
dụ như Vật lý rất rộng, phải học cơ, điện, nhiệt, quang… gọi là đại cương; rồi
sau đó mới đi theo phương pháp giảng dạy, hay theo Vật lý lý thuyết hoặc một
lĩnh vực khác chuyên sâu.
Bây
giờ chúng ta đào tạo 3 năm thì có nghĩa là thời gian đào tạo ngành không thể
rút đi được, lý thuyết có thể điều chỉnh ngắn đi, nhưng phải tăng thời gian thực
hành, đây cũng điểm còn yếu với đa phần sinh viên Việt Nam hiện nay.
Vậy
khối kiến thức chung kia phải làm thế nào? Rõ ràng chúng ta cũng chỉ còn cách
là đẩy nó ra khỏi chương trình chính khóa, trở thành các lớp học ngoại khóa, và
cách dạy cũng phải đổi mới, không thể tiếp diễn tình trạng nhồi sọ những môn học
tư tưởng như hiện nay. Thầy cứ đọc, trò cứ chép, rồi thi xong thì chữ thầy trả
lại cho thầy.
Cũng
có người nói rằng, nếu đào tạo rút gọn, lược bớt đi những phần nội dung chính
trị, tư tưởng thì sinh viên được đào tạo ra liệu có còn là người Việt Nam yêu
nước không?
PGS.TS
Nguyễn Văn Nhã: Đấy
là suy nghĩ sai lầm, bởi vì bản thân mỗi chúng ta khi sinh ra là người Việt Nam
thì đã có dòng máu yêu nước rồi.
Trong
cả cuộc hành trình nhiều năm tháng học từ Tiểu học cho tới Trung học cơ sở, rồi
vào phổ thông, các em cũng liên tục được gia đình và nhà trường dạy dỗ truyền
thống của dân tộc. Cho nên sẽ là một sai lầm nếu cứ duy trì cách dạy cũ, tức là
nhồi cho các em những môn học mang tính tư tưởng một cách khô cứng ngay từ khi
bước chân vào giảng đường đại học.
Tôi
lấy thí dụ các em học những ngành về nghệ thuật thì ngay từ ban đầu đã phải dạy
cho các em những môn học cảm nhận được cái hay, cái thú vị của ngành ấy. Hay những
em nào học về Toán thì rõ ràng đam mê của các em sẽ là Toán, vậy phải học những
môn có tính gợi mở của Toán, chứ không thể nào vào học là dạy Triết, nào là
quan niệm phương Đông, quan niệm phương Tây… những kiến thức đó đều hay cả.
Nhưng thiết kế kiểu ấy không phù hợp và nó dễ gây ra tâm lý chán nản cho sinh
viên.
Nếu
rút ngắn thời gian đào tạo mà lại giữ khối kiến thức chung, cắt vào kiến thức
ngành thì có khác nào trong một bữa ăn cắt đi món chính và để lại toàn món phụ.
Thế thì nguy hiểm quá.
Vì
sao trình độ cử nhân của Việt Nam quá yếu?
Cũng
là thời lượng đào tạo 4 năm, nhưng vì sao trình độ của cử nhân Việt Nam với nhiều
nước có sự chênh lệch rất lớn?
PGS.TS
Nguyễn Văn Nhã: Tôi
lấy một thí dụ điển hình là ở nước Mỹ, cũng đào tạo đại học 4 năm, nhưng 4 năm
của họ là làm việc thật, làm việc cật lực, chứ không chia thời gian cho những
môn học như ở ta, để rồi không dùng được vào ngành học.
Tiêu
chí đào tạo của Mỹ rất khoa học, nó được thể hiện rất rõ ràng qua việc sinh
viên phải hoàn thành được một bài tập cụ thể, và phải tham gia được vào một
nghiên cứu ngay từ năm thứ nhất.
Tới
năm thứ hai, sinh viên phải xuống thực tế tại các nhà máy, các cơ sở lao động
và phải có được một bài tham luận.
Tới
năm thứ ba, sinh viên phải tham gia được vào các công trình nghiên cứu khoa học
của thầy cô, để được trực tiếp làm một số việc đơn giản, qua đó hiểu về quy
trình, cách thức làm một đề tài khoa học.
Tới
năm thứ tư, sinh viên phải có một khóa luận thức sự, phải có được công trình
nghiên cứu của riêng mình.
Qua
cả một quá trình học tập, làm việc thực tế như vậy cho nên sinh viên của Mỹ nắm
rất chắc cả lý thuyết với kỹ năng.
Như
vậy, vấn đề đặt ra cho nền giáo dục Việt Nam là khi rút ngắn thời lượng đào tạo
thì cấu trúc phải thay đổi, nhưng thay đổi như thế nào thì cho tới nay cũng
chưa rõ. Tôi mong rằng, Bộ Giáo dục sẽ có tính toán cẩn trọng, lắng nghe ý kiến
của các nhà khoa học, ý kiến của các nhà chuyên môn tâm huyết với giáo dục để
đưa ra được cấu trúc khoa học, phù hợp với mong muốn đổi mới của giáo dục Việt
Nam.
Cùng
với việc tính toán lại thời gian đào tạo đại học, ở bậc phổ thông cũng đồng thời
phải cấu trúc lại để phù hợp với sự đổi mới?
PGS.TS
Nguyễn Văn Nhã: Đúng
như vậy! Tính hệ thống phải được đảm bảo, và cách tốt nhất là làm đồng bộ thì sẽ
nhìn thấy cả một chặng đường định hướng nghề nghiệp từ phổ thông.
Theo
như đề xuất của Bộ Giáo dục thì bậc Trung học phổ thông có 3 luồng, gồm: Định
hướng chung (có tính hàn lâm/khoa học như hiện nay); Định hướng kỹ thuật/công
nghệ; Định hướng năng khiếu (nghệ thuật, thể thao). Với sự phân chia 3 luồng rõ
rệt như vậy, đào tạo sẽ đi vào chuyên sâu rõ rệt hơn.
Điều
tôi muốn nhấn mạnh là với khoảng thời gian 3 năm hoàn toàn có thể xây dựng cho
các em một nền kiến thức cơ bản, đảm bảo cho quá trình vào ngành ở đại học. Thí
dụ, ngoại ngữ sau khi tốt nghiệp phổ thông, các em đạt được trình độ gì? Đừng để
phí 6 năm trời từ trung học cho tới hết phổ thông rồi không đạt được gì.
Tuy
nhiên, vì nhiều lý do khác nhau cho nên có thể triển khai ở bậc đại học trước,
vì đây là nơi đưa sản phẩm trực tiếp ra thị trường. Việc cơ cấu lại thời gian
đào tạo hay giảm bớt số lượng đào tạo với từng ngành, từng trường cũng mới chỉ
là một biện pháp cơ bản có tính mở đầu. Cái mà xã hội quan tâm là chất lượng
đào tạo, đây là vấn đề tự các trường phải vận động nếu không muốn bị tụt hậu, bị
mất sinh viên.
Trân
trọng cảm ơn ông!
Ngọc
Quang (Thực
hiện)
Theo
Giáo dục Việt Nam
----------------------------
No comments:
Post a Comment