29/09/2018
Cung Oán Ngâm Khúc của Nguyễn Gia Thiều (1741–1798)
viết bằng chữ Nôm cả thảy 356 câu. Kiệt tác của ông có hàng trăm câu được nhắc
nhở như những hạt ngọc tiếng Việt, trong đó có 4 câu thứ 101-104.
Tuồng ảo hóa đã bày ra đấy
Kiếp phù sinh trông thấy mà đau.
Trăm năm còn có gì đâu
Chẳng qua một nấm cổ khâu xanh rì !
Nhiều sách khác chép:
Trăm năm còn có gì đâu
Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì
Cho đến khi ai đó tìm được bản viết tay của cụ Ôn
Như Hầu Nguyễn Gia Thiều và thấy câu 104 cụ dùng chữ “cổ khâu” là đúng nhất (cổ:
cũ , khâu: gò, mộ / chữ nho).
Các nhà nghiên cứu phê bình văn học theo quan điểm
mác- xit chê rằng nhà thơ quí tộc Nguyễn Gia Thiều đắm chìm trong triết lý của
chủ nghĩa hư vô, tiêu cực. Nhưng dân gian và nhất là các bậc hiền triết lại ưa
thích câu thơ triết lý nhân sinh đó sau khi đã hoàn thành bổn phận con người.
Trước thời đại Nguyễn Gia Thiều, Đức Thánh Trần
nguyên tước hiệu Hưng Đạo đại vương - Trần Quốc Tuấn (1228–1300) để lại Di cảo
được tái hiện lại trong tiểu thuyết lịch sử “Đức Thánh Trần”. Tác giả: nhà văn
Trần Thanh Cảnh, nhà xuất bản Hội nhà văn.
Nhà văn tâm đắc lời huấn dụ của Đức thánh Trần:
Đất chật người đông, xin đừng bắt ông làm quan lớn Mộ
Con yêu cháu quí, hãy để người hoá cỏ thành cây.
Thánh Trần sinh thời được phong chức Tiết chế, như
bây giờ tương đương “đại tướng, tổng tư lệnh quân đội”. Ngài di chcu1 cho con
cháu đốt xác, chôn xương, xóa dấu tích. Ngôi mộ của ngài được san phẳng trên bề
mặt đất, để Ngài được mau chóng hoà vào đất nước theo đúng di nguyện của Ngài.
Dòng họ Trần vinh hiển, quyền uy trấn thiên hạ nhưng không dám nại ra lý do nào
để làm trái Di huấn của ngài. Trái lại dân chúng khắp nơi tự nguyện lập đền thờ
Ngài. Người dân ba miền đều nhớ ngày 20 tháng 8 âm lịch là ngày giỗ ngài và họ
hẹn rủ nhau hành hương vào dịp ấy. Thậm chí cái ấn giả bằng giấy do đời nay chế
ra cũng trở nên thiêng liêng trong phong tục phát ấn Đền Trần. Bỏ qua việc những
người lợi dụng phát ấn với sự đồng loã của chính quyền địa phương để trục lợi,
nhưng chúng ta thấy niềm tín ngưỡng của dân gian chẳng phải ngẫu nhiên..
Tình cờ thay, đến thời Lê - Trịnh lại có nhà thơ quí
tộc Nguyễn Gia Thiều tước hiệu Ôn Như Hầu có cùng quan niệm về “nấm cổ khâu”.
Và cũng tình cờ nữa, để hình dung “nấm cổ khâu”, có
thể chiêm ngưỡng ngôi mộ cỏ của văn hào Lev Tolstoi nước Nga thế kỷ XIX –XX.
Nhà văn Tolstoi niềm tự hào của nước Nga cổ cận đại, di sản của cả nhân loại.
Chuyện kể rằng trong Thế chiến II, khi mặt trận chống phát xít Đức lan đến gần
làng quê Iasnaia Poliana nơi sinh văn hào quí tộc Tolstoi, một sư đoàn trưởng
pháo binh xe tăng của Hồng quân cho liên lạc gặp chỉ huy quân Đức hung hãn tàn
bạo xin kéo quân đi nơi khác pháo kích để bảo tồn ngôi mộ cỏ của văn hào. Tên
thủ lĩnh quân đội Đức đồng ý. Hẳn là anh ta cũng biết và cảm tiếng tăm đức độ
nhà văn quí tộc Nga. Ngày nay làng quê và ngôi mộ cỏ được người du lịch văn hóa
cả thế giới đến nước Nga chiêm bái và suy ngẫm.
Ngôi mộ của Lev Tolstoi. Nga. Ngày 30 tháng 4 năm
2017. Ảnh: pond5
Suốt các triều đại lịch sử phong kiến Việt Nam chỉ
có nhà Nguyễn làm lăng mộ kỳ công hơn cả. Tuy nhiên, đó là những công trình kiến
trúc và phối cảnh chứa đựng đầy giá trị thẩm mỹ dân tộc và đặc biệt là tính
khiêm tốn. Khiêm tốn ở chỗ không chiếm đất rộng, không xây hoành tráng. (ngày
nay các Lăng vua nhà Nguyễn là những điểm nhấn của quần thể Di sản văn hóa thế
giới tại Huế).
Ông Tổng bí thư thường hay nhắc nhở đảng viên cán bộ
“giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc”, thậm chí còn sinh ra Nghị quyết mang nguyên
câu nói ấy (Đại hội X Đảng đã nhấn mạnh kế thừa, phát huy và phát triển giá trị
văn hóa trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế: “Xây dựng và hoàn thiện giá trị,
nhân cách con người Việt Nam, bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong
thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập kinh tế quốc tế).
Thực ra thì chẳng biết ông Tổng thích “bản sắc nào ?
- nhà Trần hay nhà Lê, nhà Nguyễn, hay là bản sắc dân gian thể hiện trong ca
dao tục ngữ dân tộc ? Liệu di nguyện về cái chết và tang ma của người sáng lập
Đảng (Di chúc) có được các đảng viên “học tập và làm theo” mà coi như triết lý
không ?
Chỉ biết rằng, lời ông Tổng huấn thị như nước đổ đầu
vịt. Bao nhiêu biệt phủ của quan chức đảng rải khắp nước Việt từ Yên Bái đến tận
Bến Tre. Biệt phủ “dương trạch” ấy kiêm luôn cả chức năng “âm phần”. Họ chỉ
khoe khoang giàu sang nhiều tiền lắm của chứ không có mấy năng lực thẩm mỹ văn
hoá đặc trưng nào cả (trung tướng CA Hữu Ước xây sẵn âm phần ngoại ô Hà Nội và
đặt tên mỹ miều là “Khu văn hóa tâm linh” được xây dựng trên mảnh đất rộng 1,5
ha, tiến hành xây dựng từ năm 2014. Trong không gian “tâm linh” này, tướng Ước
đã xây dựng một quần thể bao gồm đình, chùa, khu thờ tự, ao cá, rất nhiều cây
xanh và các phiến đá quý. Tướng Ươc rất khôn, xây cùng lúc cả “dương trạch” và
“âm phần” lại đặt tên mơ hồ là “khu văn hoá tâm linh” ?! Ý hẳn anh ta xóa lằn
ranh ngăn cách giữa hai cõi: “cõi tạm” và “cõi vĩnh hằng”. Khôn bá cháy !
Dân
gian ngày nay
Người cao tuổi xứ mình bây giờ đa phần đều nói rất
trơn tru từ “Cõi tạm”, rất thích khấn nguyện được siêu thoát. Thoát cho mau khỏi
cõi đời cực nhọc bất công kêu trời không thấu. Tín ngưỡng thờ cúng đền chùa và
lập thêm chùa mới tưng bừng cả nước từ bắc chí nam… Bà Q.chủ tịch Nước cũng cầu
mong anh CT.Trần Đại Quang “giấc ngủ bình an” đi vào cõi “vĩnh hằng”, nghĩa là
bà ấy cũng xem đời này là “cõi tạm” ! (xem sổ tang- báo Vietnamnet đăng và
trang web văn phòng CTN).
Thế sao thực tế các vị lại chăm lo quá đáng cho cái
xác phàm sau khi chết ? Phải chăng để linh hồn người mất quẩn quanh mãi cõi tạm
không thể siêu thoát đến cõi vĩnh hằng? Hay là để tưởng thưởng cho gia đình người
“có công” hưởng thụ?
Bởi vậy theo đà kinh tế thị trường, nghề dịch vụ hậu
sự lại phát triển mạnh mẽ vào bậc nhất xứ này.
Chỉ một thành phố nhỏ trung du có hàng chục cơ sở
kinh doanh dịch vụ tang ma, đặc biệt là mộ đá làm sẵn. Mồ mả đẹp kiên cốnhư thế
thì siêu thoát thế nào được!. “Buông” làm sao bây giờ ? “Bỏ” thì tiếc hùi
hụi. Nhất là khi những người được hưởng chính sách chẳng phải tốn tiền xây âm
phần.
Liệu nghị quyết của Đảng CSVN có đi vào cuộc sống nếu
các “ông to” không ai chịu làm gương ?
Thơ cố, triết lý cổ về sự sống và cái chết thực ra rất
tương hợp với triết lý lành mạnh dân gian.
Một góc khu Văn hóa Tâm linh của tướng Nữu Ước. Ảnh:
Dân Việt
Nữ nhà văn Y Ban suy ngẫm về sự cố lễ truy điệu “rụng
một con chữ”: “Một cái lá rụng xuống cũng có lý do của nó thì chữ G cũng
thế.
Chữ G rụng xuống khiến “Vô Cùng” thành “vô cùn”. Ừ
thì cứ cho là ngẫu nhiên nó thế. Nhưng cái bỗng dưng này chẳng phải bỗng dưng của
con người mà là bỗng dưng của đất trời.
Chữ G rụng xuống khiến "Vô Cùng" thành
"vô cùn".
Đất trời dung dưỡng“ba tấc đất” chứ không dung thứ
“ba héc ta”. Hỏi có những vua chúa nào ở xứ này khiến Đất Mẹ phải bỏ ra đến 3
ha bờ xôi ruộng mật ở vùng đất thuần nông chỉ để dung nạp một thân xác ?”.
Tại sao lại phải vin vào đất trời ? Bởi còn biết tin
vào ai nữa ở cái cõi này? Đất trời minh bạch lắm.
Đấy là suy ngẫm tâm linh của nhà văn ngày 27/9.
Còn tôi suy ngẫm tâm linh về đôi câu đối cổ nhân để
lại.
未歸三尺土難保百年身
既歸三尺土難保百年墳
“Vị quy tam xích thổ, nan bảo bách niên thân.
Ký quy tam xích thổ, nan bảo bách niên phần”.
Dịch là:
“Chưa về với ba thước đất, khó mà giữ được thân mình
đến trăm tuổi.
Đã về với ba thước đất, cũng khó mà giữ được cái mộ
đến trăm năm”.
Đâu phải cứ đầu tư đá quí granite đá đỏ và đá trắng
sẽ giữ ngôi mộ vĩnh cửu với thời gian!.
No comments:
Post a Comment