Trọng Nghĩa – RFI
Đăng ngày 10-11-2016
Sự
kiện ông Donald Trump bất ngờ được bầu làm tổng thống Mỹ tiếp tục được giới
quan sát phân tích và bình luận rộng rãi. Trong một bài phỏng vấn dành cho ban
Việt Ngữ từ viện Đông Nam Á tại Singapore nơi ông đang được mời đến nghiên cứu,
giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng thuộc trường đại học George Mason (Hoa Kỳ) đã nêu bật
ý nghĩa của sự kiện ông Trump đắc cử, cũng như một số hệ quả đối với nước Mỹ và
thế giới.
Trong lãnh vực đối ngoại, giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng
đã nhấn mạnh đến khả năng đường lối của Mỹ sẽ « diều hâu và cứng rắn hơn »,
trong lúc thách thức đặt ra là cần phải trấn an các đồng minh ở cả châu Âu lẫn
châu Á.
NGHE : GS
Nguyễn Mạnh Hùng - 10/11/2016
Trump
đắc cử : Một vài ý nghĩa
1/ Đây là một
cái tát vào mặt giới lãnh đạo chính trị Hoa Kỳ, cả Cộng Hòa lẫn Dân Chủ. Nó là
cuộc nổi loạn của đám đông bất mãn đối với giới trí thức, truyền thông. Nó là
cái thắng của cảm tính trước suy luận, của cực đoan trước ôn hòa.
Nó là biến thể mới của đảng Know Nothing (chống di
dân) thập niên 1840 và 1850 thế kỷ thứ 19, và bảo thủ cực đoan của Barry
Goldwater trong cuộc bầu cử năm 1964 với câu tuyên bố bất hủ « Cực đoan trong
việc bảo vệ tự do không phải là điều xấu.” Khuynh hướng chính trị này tiềm ẩn
trong lịch sử chính trị Hoa Kỳ và nay được Trump khơi dậy thành công.
Đó
là thắng lợi của chính sách bảo hộ kinh tế, chống di dân, kỳ thị tôn giáo, chủng
tộc, và giới tính trong một thế giới toàn cầu hóa và đa diện.
2/ Nó là thất
bại của giới truyền thông chính mạch và các thăm dò dư luận cứ phần lớn dựa vào
phỏng vấn qua điện thoại với một mẫu phỏng vấn (sample) cũ không còn hiệu lực nữa.
Nhưng điều ấy không có nghĩa là mọi mô hình phỏng
đoán khoa học đều sai. Trong khi các mô hình khác sai, mô hình tiên đoán của
giáo sư Allan J. Litchman tiên đoán đúng về bầu cử tổng thống, từ năm 1984 cho
đến nay vẫn đúng. Ông quả quyết Trump sẽ thắng ngay cả khi đa số các đồng nghiệp
và các cuộc thăm dò dư luận trong giai đoạn cuối đều đoán là Clinton sẽ thắng.
3/ Nó là thái
độ vô trách nhiệm, từ bỏ vai trò lãnh đạo của giai cấp cầm quyền Mỹ (abdication
of leadership). Người dân bầu ra những người đại diện cho quyền lợi của mình,
nhưng họ cũng muốn những người đón vì hiểu biết hơn, hướng dẫn họ. Chính trị
gia phải làm đủ 2 bổn phận: đai diện và lãnh đạo.
Giới lãnh đạo trong nhiều nước ở Âu Châu không có
can đảm hướng dẫn và thuyết phục người dân trong các vấn đề khó khăn nên chọn
giải pháp dễ dàng là dựa vào chính sách mị dân. Brexit là một trường hợp điển
hình: Thủ tướng Anh (Cameron) có quyền vẫn ở trong Cộng Đồng Âu Châu, nhưng vì
bị chống đối và tin vào các cuộc thăm dò dư luận nghĩ rằng buộc người dân phải
chọn thì mình sẽ thắng, và ông đã thua và nước của ông cũng thua.
Trong trường hợp của Trump, lãnh đạo của đảng Cộng
Hòa không có can đảm đoàn kết chống Trump ngay từ đầu vì nghĩ rằng dân chúng sẽ
cho ông ấy ngã ngựa giữa đường. Họ đã làm, và Hoa Kỳ có một tân tổng thống
Donald Trump! Ông là người duy nhất có hai địa chỉ trên đại lộ Pennsylvania: một
ở Nhà Trắng, 1600 Pennsylvania Ave. và một ở Trump International Hotel ở 1100
Pennsylvania Ave.
4/ Chỉ có dân
chủ mới cho ta thấy được thực tế chính trị : người dân có quyền phát biểu bất
mãn của họ qua cuộc bỏ phiếu để thay đổi chính sách công theo ý của họ. Người
ta bất mãn vì hiện tượng toàn cầu hóa và cạnh tranh kinh tế làm họ mất việc
làm, địa vị xã hội đi xuống, chi phí bảo hiểm y tế tăng, sự áp đặt của chính trị
phải đạo (political correctness), chia rẽ và bất lực của giới lãnh đạo ở trung
ương, thất vọng vì 8 năm cầm quyền của một vị tổng thống da đen.
Ông
Trump và những lời hứa khó thực hiện
Đảng Cộng Hòa nay đã nắm được cả Hành Pháp lẫn Lập Pháp.
Họ có ủy nhiệm để thay đổi. Họ không thể làm việc chỉ để phá đám và chọc gậy
bánh xe (ông Obama) nữa. Họ phải chứng tỏ mình làm được việc, và chịu trách nhiệm
trước nhân dân và sẽ bị nhân dân trừng trị nếu thất bại.
Chính quyền Trump sẽ phải đối phó với những vấn đề hết
sức khó khăn để thực hiện lời hứa tranh cử của Trump: xây bức tường ngăn di dân
giữa Mỹ và Mêhicô và buộc Mêhicô trả tiền ; giải quyết và trục xuất 11 triệu di
dân không có giấy tờ hợp lệ ; cải tổ bảo hiểm y tế, lập chương trình mới thay
thế cho Obamacare; đánh bại ISIS (tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo), trừng phạt Iran,
giải quyết các cuộc khủng hoảng ở Libya và Syria, chế tài kinh tế đối với Trung
Quốc, đàm phán lại hiệp ước NAFTA và TPP, trấn an các đồng minh ở Âu Châu và Á
Châu…
Tất cả những vấn đề trên đòi hỏi khả năng chuyên môn
và một thái độ cẩn trọng, trong khi ấy, tổng thống tân cử rất ít hiểu biết về
chính trị quốc tế, và các cố vấn hiện có của ông không sẵn sàng.
Tờ báo có khuynh hướng bảo thủ thiên giới tài phiệt
Wall Street Journal cho biết trong giai đoạn tranh cử, các cố vấn của Trump chỉ
đưa ra những talking points ghi trên 1, 2 trang giấy hoặc bản ghi nhớ (memos)
dài tối đa là 20 trang, khác hẳn với các ứng viên khác khi bộ máy tranh cử của
họ soạn các nghiên cứu chính sách một cách chi tiết và rõ rệt hơn.
Đối
nội : bảo thủ lâu dài ; đối ngoại : diều hâu hơn
Về chính sách đối nội thì vì khả năng bổ nhiệm một số
thẩm phán Tối Cao Pháp Viện có khuynh hướng bảo thủ của tân tổng thống, nước Mỹ
sẽ đi vào một khuynh hướng chính trị bảo thủ trong nhiều năm tới.
Về đối ngoại, vì chưa biết các cố vấn của ông Trump
sẽ là ai cho nên khó đoán được chính sách đối ngoại của Mỹ, nhưng căn cứ vào
tuyên bố của ông Trump và một số tướng lĩnh ủng hộ ông, người ta có thế đoán rằng
chính sách đối ngoại mới có tinh cách “diều hâu” và cứng rắn hơn.
Chính sách ấy có thế làm hài lòng những người chỉ
trích thái độ “nhu nhược” của chính quyền Obama, nhưng cũng có thể đưa Hoa Kỳ
vào những cuộc chiến tốn phí và không lối thoát.
Về khía cạnh tích cực, ông Trump có thể làm một cái
deal với Nga để yên vấn đề ở Trung Âu và Trung Đông, mà dồn toàn lực đối phó với
Trung Quốc ở Á châu.
Thách
thức lớn : Trấn an các đồng minh Âu Á
Dưới mắt các nhà lãnh đạo và giới chuyên viên ngoại
quốc, ông Trump thể hiện hình ảnh của một Nước Mỹ Xấu Xí (The Ugly America)
của thế kỷ 21, thay thế cho hình ảnh Người Mỹ Xâu Xí (The Ugly American)
của thập niên 1950 trong cuốn tiểu thuyết của William Lederer và Eugene
Burdick.
Vi thế, thách thức lớn của ông Trump là làm sao hàn
gắn và trấn an được các đồng minh Âu châu và Á châu của Mỹ. Nước Mỹ không có khả
năng trí lực, tài lực, và nhân lực để hành động một mình như ông ấy tưởng.
Điều làm người ta lo ngại là :
(1) sự thiếu hiểu biết và kinh nghiệm của ông Trump
về những vấn đề thế giới phức tạp ;
(2) tính nóng nẩy, hiếu thắng, và độc tôn của ông
không thích hợp với những tình huống phức tạp, tế nhị, và đòi hỏi sự tự chế.
Điều hy vọng là với tính quyết liệt và sự khôn ngoan
của một con buôn, ông ấy có thế có những quyết định thực tiễn và làm được một số
thương lượng có lợi cho nước Mỹ.
No comments:
Post a Comment