Mon,
02/22/2016 - 04:38 — canhco
Mỗi
năm có ba chữ C to đùng vào những ngày tháng Giêng, khi người Việt vẫn mang nặng
tâm lý là tháng ăn chơi, tháng lễ hội và cờ bạc mà trong những trò ăn chơi ấy lộ
rõ tính cách người Việt, hay ít ra một bộ phận rất lớn người Việt một cách thảm
hại.
Chém. Tại sao vẫn còn lễ tục
dã man này trong xã hội văn minh khi nhà nước vẫn một hai cho rằng cả nước đang
hòa mình vào thế giới phẳng, nơi mà cuộc sống của từng người bên này bán cầu
cũng được nhín ngắm, sờ mó, thậm chí rình rập của người khác ở phía bên kia.
Chém
lợn ở làng Ném Thượng năm nay xem ra thiếu ầm ỉ, đám rước ông “lợn” lèo tèo vài
trăm người với hình bác to đùng đi trước. Vài người theo sau với lộng, cán, trống
cùng với phướn và ông lợn nằm trên xe cây coi bộ buồn rầu ủ rũ lạ. Lễ hội chém
lợn được đông đảo người trẻ tham gia, không biết nếu có dịp ra nước ngoài du học
các em trả lời sao khi bạn bè ngoại quốc hỏi các em nghĩ sao về hình ảnh
dã man này?
Bên
cạnh lễ hội phanh thây lợn của làng Ném Thượng Bắc Ninh thì người dân Đồ Sơn Hải
Phòng lại có nguồn vui chọi trâu không kém phần dữ tợn. Con vật giúp người nông
dân ngoài đồng, hiền lành chăm chỉ với công việc ngàn năm trên mảnh ruộng Việt
Nam bị đem ra giết nhau với đồng loại. Biết ơn trâu cày người ta cho hai con chọi
với nhau, kết quả cả hai lăn đùng ra chết!
Không
biết cộng đồng nông nghiệp miền Bắc khi thấy người bạn cày của mình ngã xuống với
sự hả hê gần như tàn bạo của con người thì những khán giả đa số là nông dân
chung quanh sẽ nghĩ sao?
Chọi trâu không có ở miền
nam vì trên những thửa ruộng cò bay thẳng cánh ấy hình như người nam bộ ý thức
được rằng “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, mặc dù đó chỉ là một con trâu, một sinh vật
chỉ biết vẫy đuôi khi người ta vuốt ve nó. Trong cái vẫy đuôi ấy người miền nam
lại thấy mối tương quan giữa người với trâu trong khi người miền bắc không thấy
như thế.
Đó
là trâu với người, còn người với người thì sao?
Họ
không chém, không chọi nhưng họ cướp.
Chữ C, cướp, thứ ba hình thành từ
vài năm gần đây khi các lễ hội giữa người với người rộ lên và người ta chăm
chăm nhìn vào vật được tuyên truyển quảng bá là có sức mạnh thay đổi cuộc đời
người cướp dược nó. Thứ nhất là “phết” và kế đó là “lộc” Hai vật vô tri bỗng
dưng lấp lánh và linh thiêng như thánh, có khả năng làm hàng chục ngàn trai
tráng nhào vào tranh cướp, đạp lên nhau không khoan nhượng, giật được nhưng
không thể thoát ra khỏi cái đám đông cuồng si ấy….Phết, lộc sau đó không biết về
tay ai nhưng bao năm qua không một cán bộ cao cấp nào công khai rằng mình cướp
được nó, kể cả ông Bộ trưởng bộ Văn hóa thông tin du lịch, người cổ vũ cho những
trò cướp giật này hàng năm để thu hút du lịch.
Hãy
cùng báo chí quan sát lễ khai ấn năm nay sẽ thấy, sự nhếch nhác, vô trật tự, bất
lực của cơ quan chức năng mặc dù đã gửi hàng ngàn cảnh sát cơ động và dân phòng
tới giữ trật tự.
Ngay
cổng vào đền, người có vé đại biểu, tức những quan chức có máu mặt, chen lấn
vào cửa trước khi những người không phải là đại biểu tràn vào. Hàng ngàn đại biểu
như thế nói lên điều gì? Họ tới nơi đây để tuyên dương nền văn hóa cổ của Việt
Nam hay kéo nhau tới để hy vọng vào bổng lộc mà triều đình XII sẽ ban phát cho
họ?
Thanh
niên trai tráng đa số khỏe và lực lưỡng chừng như chỉ chờ hai ngày giật phết và
cướp lộc để chứng tỏ cơ bắp của mình. Phía sau đó là ước muốn nóng rực một chức
quan mà thánh thần sẽ ban cho không cần tài năng hay trí tuệ. Tâm lý nông nghiệp
và lạc hậu này lại được chính nhà nước cổ vũ, tuyên truyền thì thật là lạ! Người
thì bảo đó là kế sách ngu dân để trị, kẻ khác lại cho rằng văn hóa truyền thống
cần được duy trì chẳng qua dân trí thấp nên nét đẹp của lễ hội bị biến tướng…
Ôi
không lẽ tới thế kỷ 21 dân trí của nước ta mới thấp, còn những năm tháng trong
chiến tranh trước đây lễ hội vẫn có vẫn đông sao không xảy ra những điều khó
coi như vậy?
Hãy
nhìn hàng ngàn đại biểu có vé vào cửa đền Trần hẵng nói. Đây là quan trí rõ
ràng khi kéo nhau đi xin lộc cho ước muốn thăng quan tiến chức. Người dân chẳng
qua là đám ăn theo, chút hy vọng cỏn con vì đã biết chốn ấy không thể là chỗ của
mình.
Văn
hóa lễ hội miền Bắc không kém và thấp lè tè như biểu hiện như chúng ta thấy
bởi bên cạnh những buổi lễ đầy tính chất cướp biển ấy là một lễ hội mà không
ông quan nào muốn tham gia như lễ hội đền Trần dù nó đậm chất nhân văn hơn bất
cứ lễ hội nào, nó có cái tên rất đẹp: Lễ Minh thệ.
Từ
sau năm 2003 lễ hội này được phục dựng lại và mỗi năm vào ngày 14 tháng Giêng
âm lịch tại thôn Hoa Liễu xã Thuận Thiên huyện Kiến Thụy, Hải Phòng dân làng tập
trung lại trong một không khí trang nghiêm và nhất cử nhất động đều theo đúng
những gì mà cả làng đã làm từ nhiều chục năm về trước. Tâm điểm của lễ hội minh
thệ này là từ quan chí dân tham dự sẽ trực tiếp nói lên lời thề với đất trời
tiên tổ những điều tốt nhắm tới xã hội, nhân quần và cho chính bản thân mình. Lời
thề được đọc lên trước các anh linh và có nội dung như sau:
“Ai dùng của công dùng vào việc công xin thần linh ủng hộ;
ai lấy của công dùng vào việc tư, cầu thần linh đả tử; làm tôi bất trung, làm
con bất hiếu, xin thần linh tru diệt".
Sau
khi nghe lời thề, người dân tham dự sẽ cùng hô to hai lần : “y như miệng thề” để
tỏ quyết tâm giữ lời thề do bô lão đọc lên, và như vậy là gần như toàn cái thôn
nhỏ bé ấy không chừa một ai. Lễ hội tuy có hình thức thần linh nhưng tính nhân
văn của nó không thể bàn cãi nhiều hơn, nó nói lên mục đích làm cho guồng máy
xã hội tiến dần tới đạo đức làm người và uốn nắn quan chức trở về với lương tâm
và bổn phận.
Tiếc
một điều từ khi lễ hội được phục dựng lại đôi khi quan chức có tới dự nhưng hầu
hết với tư cách “tham quan, chứng kiến” không ai cùng hô to câu “y như miệng thề”
như dân chúng trong vùng.
Báo
chí cũng nói, năm nay lễ hội Minh thề tại
Hải phòng vắng khách! Thật là một cái tựa nhiều ẩn dụ.
Quan chức không về và nhất là không dám mở miệng thề vì dù sao trong thâm tâm họ, trời đất thánh thầ
-------------------------
Người
Việt Online
Sunday,
February 21, 2016 3:31:13 PM
No comments:
Post a Comment