Lê
Diễn Ðức
Monday,
December 01, 2014, 3 ;08:13 PM
Winston
Churchill, cựu thủ tướng Anh quốc, có lần nói đùa
nhưng rất có lý rằng, “Dân chủ là mô hình dở nhất
của một chính quyền, trừ tất cả những mô hình được
biết tới từ trước đến nay.”
Tức
là dân chủ không phải là một mô hình hoàn hảo, nhưng
là liệu pháp giải quyết tốt nhất mà nhân loại có
được trong lịch sử của mình.
Nhìn
nhận rõ nhất các giá trị dân chủ là những người đã
từng trải qua hệ thống phi dân chủ. Karl Popper
(1902-1994), nhà triết học người Áo, người đề xuất
các ý tưởng về một xã hội mở trong đó sự bất đồng
chính kiến được chấp nhận và được xem như một tiền
đề để tiến tới việc xây dựng một xã hội hoàn
thiện, viết rằng, “Một ai đó từng sống trong một mô
hình quyền lực độc tài mà không thể loại bỏ nó nếu
không đổ máu, sẽ hiểu rằng, mặc dù dân chủ, không
phải là hoàn thiện, nhưng nó tạo nên một cái gì đó
để suy nghĩ và xứng đáng chết vì nó.”
Tôi
là người đã sống ở cả hai chế độ Cộng Sản ở
Việt Nam và Ba Lan. Tôi đã tới và trải nghiệm tự do
dân chủ ở nhiều quốc gia như Ðức, Pháp, Úc, Canada hay
Mỹ, là chứng nhân của sự sụp đổ chế độ Cộng Sản
ở Ba Lan (năm 1989) và chứng kiến tiến trình xây dựng
dân chủ nhọc nhằn, khó khăn nhưng thành công trên đất
nước này qua 25 năm nay. Vì thế tôi là người hiểu biết
và trân trọng các giá trị dân chủ, mà theo tôi, trước
hết là quyền được bầu cử tự do, báo chí truyền
thông tự do và nhà nước được tạo nên trên nền tảng
của các định chế có khả năng kiểm soát trật tự xã
hội.
Dân
chủ là số đông, dù không nhất thiết đồng ý, nhưng
phải biết tôn trọng chính kiến của thiểu số còn lại.
Bởi vì dân chủ được xây dựng trên hệ thống của
các lập trường, quan điểm đối nghịch nhưng song song
là sự thỏa hiệp.
Trong
chế độ dân chủ, các đảng phái hoặc tổ chức chính
trị, ít nhất hai, tranh giành quyền lực nhà nước, cạnh
tranh nhau bằng các chương trình, mà xã hội thông qua lá
phiếu cử tri ủy nhiệm cho họ quyền quản trị điều
hành đất nước.
Trong
trường hợp, không một đảng chính trị nào đạt được
đa số tuyệt đối số phiều bầu, hoặc đa số ghế
trong Quốc Hội, một chính phủ liên minh sẽ được thành
lập với sự tham gia của đối thủ. Tuy nhiên, tiếng nói
quyết định cuối cùng sẽ thuộc về đảng mạnh hơn.
Hans
Kelsen (1881-1973), một nhà luật học người Mỹ gốc Áo
nói rằng, “Dân chủ, không thể chối cãi và chắc chắn,
là một nhà nước đảng trị.” Có nghĩa rằng, các đảng
phái chính trị thực thi vai trò tổ chức cũng như chuyển
tải ý nguyện chính trị của nhân dân, đồng thời là
trung gian giữa nhân dân với các cơ quan nhà nước.
Tuy
nhiên, sự tranh đua các mục đích chính trị không loại
trừ khả năng tìm kiếm giải pháp chung. Dân chủ đặt
ra sự tranh đua, nhưng không phải tranh đua cho bản thân
nó. Logic của thể chế đòi hỏi sự sáng suốt xây dựng
sự thỏa hiệp. Không có sự thỏa hiệp và đồng thuận
về lập trường, nhiều khi chỉ là sự bắt buộc phải
chấp nhận nó ở vị thế thiểu số, sẽ không thể vận
hành được bộ máy dân chủ. Diễn đàn nằm trong khuôn
khổ các định chế dân chủ để tìm kiếm sự thỏa
hiệp giữa các đảng phái chính trị chính là Quốc Hội
đa đảng. Dân chủ khác biệt với các thể chế không
dân chủ là, sự thỏa hiệp trong nó không chỉ là khả
năng có thể mà còn là sự mong muốn.
Leszek
Kolakowski (1927-2009) người Ba Lan, một trong số ít các nhà
triết học của Ðông Âu giành được sự thừa nhận ở
đỉnh cao tri thức ở Châu Âu và thế giới, nói rằng,
“Dân chủ là một công cụ chuyển tải những cuộc xung
đột giữa các cá nhân và cho phép giải quyết, đôi khi
thậm chí loại bỏ, đôi khi làm suy yếu đi, mà không cần
sử dụng bạo lực.”
Những
người tham gia các cuộc tranh luận xã hội, cần phải có
ý thức tôn trọng chính kiến khác mình. Ðiều này sẽ
tạo ra nên sự hài hòa, ổn định trật tự và kìm hãm
những cảm xúc xã hội cực đoan. Các chế độ độc tài
ở mọi nơi luôn luôn gạt bỏ sự thỏa hiệp và tiêu
diệt khả năng phát triển của các khuynh hướng chính
trị khác ngoài khuynh hướng mà chúng định hướng.
Việt
Nam hiện nay nằm trong hệ thống chính trị độc đảng
cầm quyền của đảng Cộng Sản Việt Nam, không có lực
lượng đối lập trong Quốc Hội. Ðây là một nền cai
trị hoàn toàn áp đặt, không có sự lựa chọn tự do
của cộng đồng xã hội. Không một khuynh hướng chính
trị nào khác ngoài ý thức hệ Mác-Lenin chen chân được
vào Quốc Hội. Cho nên tất cả các kỳ họp của cái gọi
là “quốc hội” bao giờ cũng “thành công tốt đẹp”
và các chủ trương, chính sách đạt đồng thuận đến
hơn 90%.
Trong
một bối cảnh như thế, đi tìm một biểu tượng chung
cho tổ quốc Việt Nam, thậm chí cho phong trào tranh đấu
dân chủ là chưa đúng thời điểm.
Hiện
nay đã hình thành một số nhóm dân sự trong nước, như
Hội Phụ Nữ Nhân Quyền, Hội Cựu Tù Binh Lương Tâm,
Con Ðường Việt Nam, Hội Anh Em Dân Chủ, Hội Nhà Báo
Ðộc Lập, Hội FC-NO U, v.v... Mỗi hội, nhóm đều có
logo riêng, thể hiện đường lối, tiêu chí hoạt động
của mình. Tuy nhiên những hoạt động của các hội, nhóm
này đang trong bước khởi đầu, rất manh mún, chưa đủ
mạnh để thu hút một phong trào xã hội rộng lớn trên
bình diện cả nước, nên logo chỉ dừng lại ở vị trí
biểu tượng của nhóm ấy mà thôi.
Biểu
tượng của phong trào tranh đấu xã hội thường tự nó
nảy sinh từ phong trào và mặc nhiên được thừa nhận,
ví dụ như hoa hồng ở Georgia, màu cam ở Ukraina, mảnh
vải Jeans ở Belarus, hoa lài ở Tunesia, hay cái dù ở Hồng
Kông...
Chọn
lựa biểu tượng của tổ quốc Việt Nam, lại càng khó
hơn với một chiều dài lịch sử phức tạp, dường như
triều đại sau luôn xóa bỏ mọi biểu tượng của triều
đại trước, chiến tranh Nam-Bắc huynh đệ tương tàn,
rồi cả nước bị đẩy vào vòng cai trị của ÐCSVN.
Do
đó mọi sự chọn lựa hiện hay, cho dù lý luận như thế
nào về sự ra đời hay cội nguồn, cũng đều chỉ là
của một thiểu số, không được nhân dân ba miền của
một nước Việt Nam thống nhất chọn lựa dân chủ thông
qua một Quốc Hội do dân bầu ra, hoặc thậm chí một
cuộc trưng cầu dân ý. Vì thế không thể nào áp đặt
biểu tượng của một thiểu số nào đó lên phần còn
lại. Mọi tranh cãi, cố lý giải cho khuynh hướng của
mình đều mất thời gian và không đi đến đâu.
Tuy
nhiên, vì đấu tranh và mong muốn Việt Nam có một xã hội
tự do dân chủ và công bằng, từng nhóm thiểu số có
quyền gìn giữ và trân trọng biểu tượng của mình,
thậm chí cả khi biểu tượng chung được lựa chọn dân
chủ mà không phù hợp với mong muốn riêng.
Dân
chủ là một mục tiêu chung tối thượng, không thể vì
biểu tượng nọ, logo kia của từng hội, nhóm thiểu số
mà cản trở nó.
Dân
chủ cũng là một sân chơi bình đằng và lành mạnh với
những nguyên tắc phổ quát bất di bất dịch. Chấp nhận
dân chủ thì phải chấp nhận các nguyên tắc ấy của
luật chơi.
No comments:
Post a Comment