Ngô Nhân Dụng
Tuesday,
November 10, 2015 2:32:15 PM
Người
Việt Nam phải ngả mũ tỏ lòng kính phục dân tộc Miến Ðiện. Cuộc bỏ phiếu ngày Chủ
Nhật vừa qua là một bước lớn trên tiến trình dân chủ hóa. Cả nước Myanmar đáng
ca ngợi, từ những người dân nghèo nàn, ít học ở thôn quê cho tới các nhà tranh
đấu vận động dân chủ; và cả đến đảng cầm quyền mới bị thất cử. Cả ba, chính quyền,
đối lập và dân Miến cùng chung một bước vững chắc trên đường xóa bỏ chế độ độc
tài lạc hậu đã kéo dài hơn nửa thế kỷ, qua một cuộc bỏ phiếu trong sạch và tự
do, hiếm đạt được ở những nước n mới bắt đầu thí nghiệm “luật chơi dân chủ” lần
đầu.
Phóng
viên báo Washington Post phỏng vấn một ngư dân, ông Sein Kyaw Thee, 45 tuổi. Mỗi
ngày ông Thee bán cá được số tiền tương đương với 15 đô la Mỹ. Ông nói ông bỏ
phiếu cho đảng NLD vì ông kính trọng bà Suu Kyi. Ông hy vọng bà sẽ đem Miến Ðiện
tới tương lai phồn thịnh.
Phóng
viên hãng thông tấn Al Jazeera của Qatar, một nước Á Rập, thuật lời ông Kyi
Win, một thường dân ở thủ đô Rangoon khi nghe tuyên bố đảng của bà Aung San Suu
Kyi thắng 70% số ghế trong Quốc Hội: “Chúng tôi đã chờ suốt 50 năm nay! Kết quả
này vượt trên cả điều tôi mong đợi!” Ông Kyi Win, 70 tuổi, đã chờ đợi gì? Ông
không chỉ chờ ngày bà Suu Kyi chiến thắng. Năm mươi năm trước thì bà Suu Kyi
chưa hoạt động chính trị. Ông Kyi Win và những người dân Miến cùng tuổi đã chờ
50 năm, kể từ năm 1962 khi các tướng lãnh cướp chính quyền rồi công bố một thứ
chủ nghĩa xã hội bắt dân chúng phải theo, tới ngày hôm nay được sống tự do dân
chủ!
Nhà
báo cũng phỏng vấn bà Daw Khin Myo Sett, bà đi bỏ phiếu lần đầu tiên. Trong cuộc
bỏ phiếu tự do sau cùng mà đảng Liên Minh Dân Tộc Dân Chủ (NLD) do bà Suu Kyi
lãnh đạo toàn thắng trước đây 25 năm thì cô mới 14, chưa đến tuổi được đi bầu.
Nhóm quân nhân cầm quyền đã xóa bỏ kết quả cuộc bầu cử, bà Suu Kyi bị quản
thúc, và từ đó đảng NLD tẩy chay không tham dự bầu cử, cho tới năm 2011. Cử tri
Khin Myo Sett năm nay 39 tuổi, mong mỏi điều gì khi đi bỏ phiếu lần đầu? Bà
nói: “Tôi hy vọng chính quyền mới sẽ cải thiện giáo dục và hệ thống y tế để cho
cuộc sống của con cháu tôi tốt đẹp hơn thế hệ tôi.”
Ðó
là niềm ước vọng của 30 triệu người dân Myanmar khi họ dùng lá phiếu hòa bình lật
đổ chế độ độc tài trong ngày Chủ Nhật vừa qua! Mà đó cũng là ước vọng của mọi
phụ nữ ở khắp Á Châu, đặc biệt ở Việt Nam: cải thiện giáo dục và y tế, vì thế hệ
tương lai!
Hơn
hai phần ba dân Myanmar sống ở thôn quê, kiếm ăn bằng vườn ruộng và sông hồ,
nhiều nơi lợi tức dưới hai đô la một ngày. Phần lớn họ không biết chữ, thua xa
nông dân và ngư dân Việt Nam. Phòng bỏ phiếu phải niêm yết những bảng chỉ dẫn bằng
hình ảnh cho cử tri biết cách thi hành quyền công dân. Nhưng 80% các cử tri đã
đi bày tỏ ý kiến của họ qua lá phiếu, trừ hơn một triệu người thiểu số Rohingya
theo Hồi Giáo bị coi không phải là công dân. So với dân Việt Nam, các cử tri Miến
Ðiện không phải là những người hiểu biết về chính trị nhiều lắm, họ cũng chưa
có kinh nghiệm sống dân chủ bao giờ. Nhưng rõ ràng họ biết một điều: Phải thay
đổi chính trị thì đất nước mới tiến bộ! Phải chấm dứt một chế độ tham nhũng bất
công và bất lực, chế độ độc tài đã kìm hãm dân trong cảnh nghèo nàn, lạc hậu
hơn nửa thế kỷ.
Dân
Myanmar may mắn vì những người cầm quyền còn theo luân lý cổ truyền, các tướng
lãnh cai trị chuyên chế với các chính sách ngu dốt nhưng vẫn biết tôn trọng các
quy tắc đạo lý do tổ tiên để lại chứ không thờ phụng một chủ nghĩa ngoại lai hủy
diệt tôn giáo và gia đình. Các ông tướng trong đảng cầm quyền đã nghĩ lại, biết
đặt lợi ích của dân tộc lên trên quyền lợi đảng phái và cá nhân. Cho nên năm
2011, các tướng lãnh đã quyết định thay đổi hệ thống chính trị, dù biết họ sẽ mất
những quyền hành, lợi lộc mà họ đã từng hưởng. Tổng Thống Thein Sein và bà Suu
Kyi tin tưởng và hợp tác với nhau cùng hướng dẫn nước Myanmar trên đường dân chủ
hóa.
Chính
quyền và quân đội sẵn sàng tôn trọng kết quả cuộc bỏ phiếu vừa qua. Kết quả bầu
cử công bố trên màn ảnh truyền hình cho toàn dân coi. Ngay tại thủ đô Naypyidaw
do các ông tướng mới lập ra đảng NLD cũng thắng thế mặc dù đa số dân ở đó là
gia đình các công chức và quân đội, thân chính quyền. Kết quả bất ngờ này chứng
tỏ công việc bỏ phiếu và kiểm phiếu hoàn toàn trong sạch. Cả tờ báo của đảng cầm
quyền cũng viết bài ca ngợi, gọi cuộc bỏ phiếu vừa qua là “Rạng đông mở đầu một
thời kỳ lịch sử mới!” Ông Shwe Mann, chủ tịch đảng Liên Minh Ðoàn Kết và Phát
Triển, USDP, đang nắm quyền, cũng là chủ tịch Quốc Hội đương nhiệm, gọi điện
thoại chúc mừng đối thủ U Than Nyunt thuộc đảng NLD để chấp nhận thất cử. Gần
đây ông còn có nhiều hy vọng sẽ lên làm tổng thống, nếu thỏa hiệp được với đảng
NLD.
Bà
Aung San Suu Kyi và đảng NLD chiến thắng, Nhưng cuộc tranh đấu cho tự do dân chủ
của họ, và của dân tộc Myanmar, chưa chấm dứt. Trong những ngày sắp tới, Liên
Minh NLD và bà Suu Kyi sẽ tiếp tục đấu tranh, nhưng phải chấp nhận “giao đấu
theo luật chơi,” mặc dù luật chơi chưa hoàn toàn dân chủ như họ mong muốn. Ðây
cũng là một hiện tượng tự nhiên, vì thực ra dân chủ tự do là một cuộc vận động
liên tục không biết bao giờ chấm dứt, vì xã hội loài người thay đổi và không một
chế độ dân chủ nào có thể coi là đã hoàn hảo.
Một
vết đen trong cuộc bỏ phiếu vừa qua là 1,300,000 người không được coi là công
dân, vì họ thuộc sắc dân Rohingya và theo Hồi Giáo, đã từ bán đảo Ấn Ðộ chạy
qua sống ở Miến Ðiện. Ðảng NLD cũng chưa dám lên tiếng bênh vực cho những người
Rohingya bởi vì không dám chống lại đầu óc kỳ thị của những người không hiểu biết.
Ðây là một điểm khiến dư luận quốc tế chỉ trích người dân Miến và đảng NLD cũng
như bà Suu Ky. Nhưng họ đành phải chịu, không thể làm gì hơn được, vì cần phải
nhiều thời gian mới có thể thay đổi dân trí.
Các
đại biểu Quốc Hội thuộc đảng NLD và bà Suu Kyi còn phải làm việc trong khuôn khổ
một bản Hiến Pháp do chế độ quân phiệt soạn ra. Chỉ có một cách xóa bỏ óc kỳ thị
nhanh chóng là ghi thêm một tu chính án vào Hiến Pháp, xác định quyền bình đẳng
giữa các chủng tộc, tôn giáo; đồng thời Quốc Hội phải làm lại luật về quyền nhập
tịch của các di dân. Cả hai điều này sẽ còn bị trở ngại vì dù thắng 70% số phiếu,
đảng NLD chưa nắm được toàn quyền hành động.
Trước
hết, trong cuộc bỏ phiếu ở Quốc Hội vào Tháng Ba năm tới đảng NLD không thể bầu
bà Aung San Suu Kyi lên làm tổng thống. Vì bản Hiến Pháp hiện hành cấm những
người có vợ, hay chồng, và con quốc tịch nước khác được ứng cử tổng thống. Bọn
quân phiệt trước đây đã ghi điều này vào Hiến Pháp chỉ cố để ngăn cản bà Suu
Kyi, vì chồng con bà đều quốc tịch Anh. Ðảng NLD cũng không thể bỏ phiếu thay đổi
Hiến Pháp, vì muốn tu chính Hiến Pháp cần hội đủ hơn 75% số đại biểu trong Quốc
Hội. Hiến Pháp hiện hành lại dành sẵn 25% số ghế cho quân đội, nghĩa là do các
tướng lãnh chọn. Do đó, nếu khối đại biểu quân nhân đó không chịu thì không thể
nào sửa Hiến Pháp.
Do
đó, đảng NLD phải đưa ra mọt ứng cử viên tổng thống khác bà Suu Kyi. Trong năm
qua họ đã điều đình với phe quân nhân tìm một người được họ chấp nhận để bầu
làm tổng thống, có thể là ông Thein Sein, hoặc ông Shwe Mann, nếu phe quân nhân
đồng ý sẽ tu chính Hiến Pháp. Cuối cùng họ không đồng ý. Ðảng LND cũng có thể
đưa ra một tướng lãnh khác, như cựu tổng tư lệnh, Tướng Tin Oo, một người vẫn ủng
hộ bà Suu Kyi; nhưng ông Tin Oo đã 88 tuổi.
Dù
sang năm ai sẽ lên làm tổng thống thì cũng không thay đổi được bản Hiến Pháp,
trong đó các chức vụ bộ trưởng quốc phòng, nội an và an ninh biên giới phải do
ông tướng tổng tư lệnh chọn! Muốn sửa đổi điều này, cũng cần trên 75% số phiếu
trong Quốc Hội!
Bà
Suu Kyi và đảng NLD cũng sẽ phải làm việc trong khuôn khổ chật hẹp của bản Hiến
Pháp; chờ đến ngày có cơ hội thay đổi Hiến Pháp. Dù chiếm đa số, đảng NLD cũng
còn phải hợp tác với các đảng chính trị nhỏ, tổng cộng gần 90 đảng, rất nhiều đảng
chỉ đại diện cho các nhóm thiểu số ở địa phương.
Tóm
lại, dù thắng lớn trong cuộc bầu cử ngày Chủ Nhật, Aung San Suu Kyi sẽ còn phải
hoạt động trong khuôn khổ một Hiến Pháp do chế độ cũ soạn ra.
Bà sẽ phải tôn trọng Hiến Pháp đó cho tới khi có thể thay đổi. Ðảng NLD quyết định tham dự cuộc bầu cử vừa qua cho thấy họ và bà Suu Kyi tin tưởng hai điều. Thứ nhất, cuộc bỏ phiếu sẽ diễn ra trong sạch, thẳng thắn, phe quân nhân không tìm cách gian lận. Thứ hai, dân chúng Miến Ðiện muốn thay đổi chế độ. Cả hai đều diễn ra như họ mong đợi.
Bây
giờ, đảng NLD phải đóng vai trò mới, trở thành một đảng cầm quyền, dù quyền
hành còn bị hạn chế. Họ không thể dành hết thời giờ cho việc tranh đấu đòi sửa
Hiến Pháp. Dân bầu họ vào Quốc Hội để lo cho cả 30 triệu người, chứ không phải
chỉ lo cho một số chính trị gia. Khi chấp nhận tham gia tranh cử, họ cũng chấp
nhận các luật chơi, theo đúng luật chơi, chờ tới ngày có thể sửa luật chơi cho
tiến bộ hơn. Dân chủ hóa là một con đường rất dài, tiến từng bước một, được một
bước rồi lại tính thêm tiến thêm các bước khác.
Trong
mấy năm tới đảng NLD sẽ phải chứng tỏ khả năng cai trị. Phải đưa ra những đạo
luật thay đổi cuộc sống của người dân, cải thiện giáo dục, y tế, phát triển
kinh tế, bảo vệ công bằng xã hội. Cầm quyền là một thử thách lớn, còn khó hơn
khi đóng vai đối lập tranh đấu cho dân chủ tự do. Tranh đấu nhằm cổ động nâng
Dân Khí lên cao. Qua những cuộc bầu cử vừa qua, dân tộc Miến Ðiện cho thấy Dân
Khí đã rất cao. Dân tộc đang phục sinh. Bây giờ có quyền bính trong tay, đảng
NLD còn phải lo nâng cao Dân Trí và phục vụ Dân Sinh nữa.
Người
Việt Nam nhìn tấm gương Miến Ðiện để tính sao cho dân tộc mình có thể cùng tiến
bước được như họ.
No comments:
Post a Comment