Ngô Nhân Dụng
Friday, September 11,
2015 6:48:51 PM
Nhà báo Ðỗ Hùng vừa mới bị
một thứ trưởng bộ Thông Tin Truyền Thông (4T) rút thẻ nhà báo vì viết trên
trang facebook của mình một bài “tếu.” Tếu nghĩa là đùa cợt, nói chơi để cười
cho vui. Chỉ viết tếu thôi mà bị mất chức phó tổng thư ký, mất thẻ là mất cả
quyền làm nghề viết báo, cúi đầu nhận lỗi mất luôn cả danh dự.
Cái tội chính của nhà báo
Ðỗ Hùng, tức Mít Tờ Đỗ, là tếu. Cái óc hài hước này rất quý, loài người mà
không biết cười thì chẳng khác gì đười ươi. Mít Tờ Đỗ nghĩ ra một trò tếu, kể một
chuyện toàn bằng dấu sắc. Thích quá nhịn không được, bèn đưa vào facebook cho bạn
bè đọc chơi. Thế là mang vạ!
Điều tội nghiệp cho nhà
báo này, là ngay trong lúc tếu anh ta vẫn cố giữ “đúng lập trường” của một đảng
viên cộng sản! Anh không hề chỉ trích mà chỉ ca tụng Đảng! Nếu quý vị chưa đọc
đủ chuyện này thì tôi xin dẫn ra mấy câu trong bài của Ðỗ Hùng để coi có thể
nào gán cho anh ta là “chống cộng” hay không: “Lúc ấy, Thế chiến (thứ mấy tớ
đéo nhớ), Đế quốc đánh với Phát xít. Phía Phát xít, Thống chế chết. Đám tướng
tá, lính lác đánh đấm kém, chết hết đéo sót mấy mống. Phía Đế quốc thắng lớn.
Thế chiến kết thúc. Chớp lấy cái thế ấy, bác Ái Quốc, tướng Giáp với mấy chú, mấy
mế xứ Pác Bó vác cuốc, vác giáo mác, vác súng ống xuống đánh phát xít, đánh
Pháp, cướp lấy khí giới, cướp thóc, chiếm bốt, cứ thế đánh tới bến.”
Đỗ Hùng làm đúng bổn phận
một đảng viên, đã ca tụng những công trạng đảng, như “bác Ái Quốc, tướng Giáp”
… “đánh Phát xít, đánh Pháp,” dù đó là những chuyện không có thật.
Thực ra ai cũng biết trước
ngày 19 tháng Tám năm 1945 Nhật đã đầu hàng rồi; còn quân lính, sĩ quan Pháp
còn đang bị Nhật nhốt trong tù. Các bác ấy chỉ cướp lấy quyền trong tay chính
phủ Trần Trọng Kim, chính phủ độc lập đầu tiên của nước Việt Nam kể từ thời
Pháp thuộc. Nhưng là một đảng viên nên Ðỗ Hùng vẫn cứ ca tụng “các bác” theo
đúng sách lịch sử đảng. Đỗ Hùng “giữ lập trường” rất kỹ, tránh không nhắc cả đến
tên nước Mỹ. Ai cũng biết Mỹ đã đánh thắng Nhật Bản, nhưng Hùng viết rằng “Phía
Đế quốc thắng lớn,” làm như Nhật Bản không phải là một đế quốc. Đỗ Hùng khen đảng
mà lại muốn tếu viết toàn dấu sắc, tưởng quá lắm cũng như làm Thơ Bút Tre mà
thôi! Ấy thế mới chết!
Một độc giả Người Việt,
ông hay bà ký tên ClassicalMood đã nhại lối văn tếu này để tỏ lòng thông cảm với
Đỗ Hùng: “Chú bốc máu, thiếu lý trí nói quá gáy nó giáng chức…. Nếu đám hiếu
chiến nó nuốt sống, chú hết hí hoáy. Nhớ đến chết tránh chiếu ánh sáng cái trái
hướng tới cái tốt; chớ mó máy lý thuyết, giáo phái, gái gú chắc chắn chú sống tới
lúc chết.” Một vị độc giả khác, DukeVan còn giải thích: “chính cách viết thấu cáy
thách đố đó mới giết chết chú viết báo xấu số, dám chống đối đám dốt nát” Và
nhân đó khen: “Các chú viết báo trí thức khá lắm, khí phách lắm. Các chú có chức,
có tiếng thế chứ, dám quyết chí tố Bác lí nhí lấp liếm quốc khánh, “móc” chú
Giáp thấp kém. Viết thế đám cán ngố Pác Bó dốt nát tức ói máu muốn chết.”
Cái kiếp nhà văn, nhà báo
phải sách cặp đi hầu các “cán ngố” rất tội. Vì đám cán ngố không biết tếu! Cán
Trương Minh Tuấn, thứ trưởng bộ 4T sung sướng công bố rằng Đỗ Hùng đã ăn năn hối
lỗi: “Hùng thừa nhận và cam kết (từ nay) chỉ sử dụng facebook để từ thiện, nghiệp
vụ báo chí và không đề cập các vấn đề nhạy cảm, đã thừa nhận những sai phạm từ
2014, chấp nhận mọi hình thức kỷ luật.” Nhờ thế còn giữ được một chỗ ngồi ké
trong toà báo. Theo Bích Minh, trong bài “Cuộc đấu đá ngầm đằng sau vụ nhà báo
Ðỗ Hùng bị tước thẻ” trên trang mạng Viet Studies, thì nhà báo Ðỗ Hùng gặp nạn
chỉ vì Thứ Trưởng Trương Minh Tuấn muốn lập công đánh báo chí, hy vọng sẽ được
cất nhắc. Anh bị dùng như “một ‘xác chết’ được đạp xuống để Tuấn 4T tiến lên
cao hơn trên bậc thang quyền lực.”
Đỗ Hùng đã bị Quan 4T cấm
không cho cười! Dù chỉ cười trong đám bạn bè. Đúng là cười trong đám bạn bè,
không ra công chúng. Bởi vì facebook dù gọi là “mạng xã hội” nhưng vẫn là một
cõi riêng tư; không phải nơi công cộng như trên một tờ báo bán ra, ai coi cũng
được.
Facebook là một mạng lưới
của những người quen biết nhau, một nhóm riêng, tự nguyện gia nhập, không phải
của cả “xã hội.” Viết trên facebook, người ta chỉ cốt nói riêng với một số bạn
bè có liên lạc với mình, không viết cho cả “xã hội,” cho bàn dân thiên hạ đọc.
Người nào dịch “social network” là “mạng xã hội” đã dịch sai nghĩa; rồi mọi người
cứ nhắm mắt dùng theo, lâu ngày quên cả cái nghĩa “riêng tư.” Chữ “social” đứng
trước chữ network chỉ có nghĩa là “giao du,” đem dịch là “xã hội” tức là làm
sai nghĩa gốc. Như một “asocial event” có nghĩa là một cuộc tập họp, tiệc tùng,
vân vân, không phải công việc của cả xã hội. Ai không hiểu đúng nghĩa đó, mở tự
điển coi rồi ghép hai chữ lại, dịch đại là “biến cố xã hội” là … giết cả chữ
nghĩa. Từ “civil society” mà dịch là “xã hội dân sự” cũng vậy, chỉ ghép hai
nghĩa dễ thấy trong tự điển mà thôi; mất luôn nội dung quan trọng nhất của
civil society là cách gọi chung những tổ chức của các công dân tự do, tự nguyện
và độc lập.
Viết trên facebook cũng
giống như ngồi uống cà phê với nhau, tha hồ nói tếu, tha hồ chọc ghẹo, có khi
vui đùa chửi nhau, văng tục ra cũng chẳng ai “để bụng.” Vì ai cũng biết, đó là
chỗ riêng tư, nghe rồi bỏ qua. Nếu có ai vào facebook của một người rồi đem
chuyển cho người khác, thì cũng giống như người ta thuật lại một câu nói tếu
trong quán cà phê, ai cũng biết nghe qua rồi nên bỏ!
Nhưng các quan cộng sản
không có thói quen nghe qua rồi bỏ. Họ đã được đào tạo trong một xã hội mà người
dân có bổn phận lén nghe hàng xóm nói, rình mò coi hàng xóm ăn món gì, để báo
công an lập công! Ai lỡ nói gì là họ ghim lấy trong đầu để có dịp là “mách bu”
cho nó chết. Ngày xưa mấy văn nô tố cáo Trần Dần đã dùng chữ “Người” để nói về
con người chung chung, thế là đủ chết, vì “phạm húy.” Chế độ cộng sản không chấp
nhận một “không gian tư nhân.”
Tội của Đỗ Hùng là do cái
tính tếu. Nhưng trong một chế độ do các ông “Nghiêm Văn Túc” cầm quyền thì
không được tếu tự do! Trong chế độ cộng sản, óc hài hước cũng bị hạn chế giống
như khi mua gạo, phải có tem phiếu. Ai cũng vẫn có thể mất hộ khẩu trong “làng
tếu.” Tếu trên lề bên phải thì được, bước chệch một bước là bị chúng nó thiến!
Vua Hài Liên xô Yakov Smirnoff kể rằng mỗi năm một diễn viên hài hước phải nạp
trước các đề tài và câu chuyện cho Sở Kiểm duyệt, rồi suốt năm chỉ được nói
trong vòng cái “giáo án” đó mà thôi. Nếu trong lúc đang diễn trên sân khấu mà
có khán giả la lối chê bai, anh chỉ có thể hẹn: “Yêu cầu sang năm đồng chí trở
lại đây, tôi sẽ có câu trả lời được sở kiểm duyệt chuẩn y!” Vua hài Smirnoff
cho biết ông có thể kể chuyện cười về loài vật, về tôm cá, hay về các bà mẹ chồng,
mẹ vợ; nhưng không được đụng tới chuyện chính trị, nhà nước, tôn giáo, và tính
dục.
Thí dụ, Smirnoff kể chuyện
cô anh kiến kết hôn với một anh voi. Sau đêm động phòng, chú rể lăn ra chết. Cô
dâu khóc: “Anh ơi, từ nay suốt đời em sẽ chỉ lo đào hố chôn anh!” Chuyện tếu về
kiến với voi thì được, không cấm. Nhưng thử nghe một câu chuyện khác. Một khách
hàng đi mua xe hơi Lada. Sau khi thu tiền, người bán hẹn: “Hai mươi năm nữa,
chúng tôi sẽ có xe, mời ông tới lấy.” Khách hỏi: “Thưa đồng chí, lúc mấy giờ?”
“Ông này lạ, 20 năm nữa kia mà? Hỏi giờ trước làm cái gì?” “Thưa đồng chí, vì
sáng hôm đó tôi đã có hẹn. Ông thợ sửa ống nước hẹn tới lúc 10 giờ!” Câu chuyện
này thì bị cấm. Nó thuộc về một “vấn đề nhạy cảm,” theo lối nói của các cán ngố
ở Liên xô thời 1950 – 1990, và Cán ngố Trương Minh Tuấn bây giờ.
Nhưng không ai có thể
đoán trước tất cả những gì là nhạy cảm, cái gì không nhạy! Có lúc cái máu tếu nổi
lên, quên hết cả. Trong thời còn chế độ cộng sản, Đông Đức là nơi sung túc nhất
Đông Âu, thực phẩm đủ no. Ba Lan thì dân được nói tếu nhiều hơn nhưng đói hơn
(vì con bò sữa Ba Lan có cái vú rất dài, bên Nga vẫn vắt sữa). Có một con chó
Ba Lan đi trên đường qua Đông Đức kiếm mẩu xương, thấy có con chó Đông Đức đang
đi ngược chiều. Nó hỏi: Sang bên tớ làm gì? Có cái chó gì mà ăn đâu? Con chó
Đông Đức đáp: Tớ no bụng! Nhưng lâu lâu cũng muốn sủa mấy tiếng cho nó sướng miệng
chứ!
Đấy, cái nhu cầu muốn nói
cho sướng miệng nó làm hại một nhà báo! Đỗ Hùng ngứa miệng quá, quên mất mình
đang làm công chức được đảng trọng dụng, phạm ngay cái tội mà ngày xưa nhà văn
Chu Tử (báo Sống, xuất bản ở Sài Gòn từ năm 1966) gọi là “mó dế ngựa.” Sờ một
cái sẽ bị ngựa nó đá cho. Mó dế chó thì chắc chắn bị nó cắn tay.
Đỗ Hùng đã “phấn đấu vào
đảng,” đã đạp lên trên bao nhiêu đồng đảng khác để leo lên được cái ghế phó tổng
thư ký, có cơ hội “thắt cà vạt đỏ, đi giầy da vàng, ăn tiệc nhồm nhoàm, bay đó
bay đây,” theo cách mô tả của nhà văn Nguyễn Tuân, mà tại sao lại dại dột đi
“mó dế chó” như vậy? Có thể giải thích do cái máu tếu nó mạnh quá, quên đi cả
những quyền lợi phải vất vả mới được hưởng. Nhưng có một lý do quan trọng, là
khung cảnh xã hội chung quanh đang thay đổi.
Xã hội Việt Nam đã thay đổi
rất nhiều. Như Lưu Quang Vũ đã viết từ thời 1980: Dưới hạ giới chúng nó hết sợ
từ lâu rồi! Dân gian đổi trước, đảng viên đổi sau, cán bộ cũng đổi nhưng đổi chậm
hơn. Xã hội giờ hiện đang thay đổi với tốc độ gia tăng, mỗi ngày một nhanh hơn,
một bạo hơn. Sống trong cảnh chung quanh ai cũng hết sợ, chính những công chức
nhu mì ngoan ngoãn nhất cũng “sinh nhờn!”
Một thay đổi lớn trong xã
hội là người ta nhìn thấy chế độ đang rạn nứt rõ ràng. Từ trên xuống, đấu đá
nhau công khai, không thằng nào nể mặt thằng nào. Bộ mặt thật hiện ra, chính
chúng nó không thấy cần phải che đậy nữa. Nhà văn, nhà báo ý thức cảnh phá sản
của đảng cộng sản nhậy bén hơn dân thường. Những người còn muốn giữ phẩm tiết
đã lánh xa chúng nó. Các nhà văn lập văn đoàn độc lập. Các nhà báo lập Câu lạc
bộ nhà báo tự do. Những người còn phải lụy chúng vì miếng cơm manh áo thì ngoài
miệng vâng vâng dạ dạ nhưng trong bụng chửi thầm. Ai cũng chờ tới khi nắm chắc
cái sổ lương là viết những lời “ai điếu” cho chính mình, như Chế Lan Viên, như
Nguyễn Khải.
Chú viết báo tếu quá. Với
máu tếu chú dám mó dế chúng nó, chúng nó mới cắn chú. Chú không biết đám cán ngố
bắt chước bác chúng nó thích nói thánh nói tướng chứ không biết tếu!
No comments:
Post a Comment