10/04/2017
Mặc
dù vấp phải không ít sự ngờ vực và thậm chí cả dèm pha, song lời kêu gọi tổng
biểu tình đòi các quyền dân sinh, dân chủ và chống hiểm hoạ Trung Quốc vào các
ngày Chủ Nhật bắt đầu từ 5/3/2017 do linh mục Nguyễn Văn Lý phát động vẫn tạo
ra được sự lan tỏa nhất định, khiến nhà cầm quyền Việt Nam phải đối phó khá vất
vả hơn một tháng qua.
Người dân xuống đường phản đối Formosa ở Nghệ An, 5/3/2017. (Ảnh:
Facebook Lê Văn Sơn)
Tổng
biểu tình: vì sao?
Dưới sức nặng của những sai lầm chồng chất, các chế
động cộng sản ở Liên Bang Soviet và Đông Âu trước kia đều lần lượt sụp đổ. Kết
cục đó trước hết xuất phát từ nguyên nhân nội tại; các nhân tố bên ngoài đơn giản
là chỉ giúp cho quá trình đó diễn ra nhanh hơn. Một trong những nhân tố bên
ngoài có tác dụng tích cực như thế là các cuộc biểu tình ôn hòa của các tầng lớp
nhân dân. (Điều này cũng lặp lại trong các cuộc Cách Mạng Màu diễn ra ở Đông Âu
đầu thập niên 2000).
Ở Việt Nam cũng vậy. Mặc dù sự sụp đổ của chế độ cộng
sản trên dải đất hình chữ S là điều tất yếu, song nếu người dân không tự đứng
lên qua các cuộc biểu tình ôn hòa để đòi nhà cầm quyền cộng sản phải trả lại
các quyền tự do cơ bản chính đáng cho mình thì còn rất lâu nữa họ mới “tự giác”
làm điều đó.
Các
cuộc xuống đường từ ngày 5/3
Có lẽ thành công đáng kể nhất của lời kêu gọi tổng
biểu tình vừa qua là đã hâm nóng lại được bầu không khí đấu tranh vốn đã phần
nào lắng xuống trước sự đàn áp khốc liệt của nhà cầm quyền, đặc biệt là thể hiện
qua các cuộc xuống đường đầy khí thế của nhân dân hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.
Đòi hỏi của người dân là hoàn toàn chính đáng: Formosa phải đền bù thỏa đáng
cho nạn nhân của đại thảm hoạ môi trường do họ gây ra ở Miền Trung; dự án
Formosa Hà Tĩnh phải chấm dứt hoạt động vì không đảm bảo được những đòi hỏi
nghiêm ngặt về môi trường; Formosa Hà Tĩnh cũng như những kẻ đứng đằng sau nó
phải bị khởi tố; nhà cầm quyền phải trả lại cho dân các quyền tự do cơ bản đã
được ghi rõ trong Hiến pháp Việt Nam cũng như trong các công ước quốc tế mà Việt
Nam đã ký kết.
Trước đòi hỏi chính đáng và khí thế của người biểu
tình, nhà cầm quyền đã không dám mạnh tay trấn áp, ngay cả khi hàng ngàn bà con
tràn vào trụ sở UBND huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh) sáng ngày 3/4 và bắt giữ một viên
công an trà trộn vào người dân ném đá kích động bạo loạn.
Đáng tiếc là lời kêu gọi tổng biểu tình đã không nhận
được sự ủng hộ tích cực của một số người đấu tranh ở Hà Nội và Sài Gòn, hai
trung tâm mạnh nhất của phong trào dân chủ Việt Nam nhiều năm qua. Trong đó, một
bộ phận tuy không ủng hộ (với lý do là thực lực phong trào còn yếu, nhà cầm quyền
đang tăng cường đàn áp…) nhưng cũng không phản đối; số còn lại thì viện những
lý do nực cười như Cha Lý không đủ uy tín, hay lời kêu gọi đó chỉ là trò lừa đảo
của “Thủ tướng” Đào Minh Quân… để công khai phản đối. Mặc dù số người ủng hộ lời
kêu gọi vẫn đông hơn số dèm pha, song trong bối cảnh lực lượng đấu tranh còn mỏng,
chừng đó đã đủ khiến nhân tâm bị phân tán, lực lượng bị chia rẽ. (“Nuôi quân ba
năm, dụng một giờ” – có những dấu hiệu cho thấy bàn tay của an ninh cộng sản đằng
sau sự dèm pha vô lối đó.)
Tổng
biểu tình: như thế nào?
Từ trước tới nay, các cuộc biểu tình dẫn tới sự sụp
đổ của một chế độ độc tài trên thế giới thường diễn ra tại những đô thị là
trung tâm kinh tế - chính trị của quốc gia. Biểu tình ở các đô thị lớn dễ kéo
theo sự tham gia của đông đảo quần chúng; một khi sức mạnh đám đông lan tỏa, quần
chúng vượt qua được sự sợ hãi ban đầu, cuộc biểu tình có khả năng vượt ra ngoài
khả năng kiểm soát và đàn áp của nhà cầm quyền. Do tầm quan trọng của các đô thị
lớn trong đời sống chính trị quốc gia, nguy cơ hệ thống bị tê liệt rồi dẫn tới
sụp đổ là rất cao.
Tại Việt Nam, Hà Nội và Sài Gòn là hai trung tâm
chính trị và kinh tế quan trọng nhất cả nước. Nếu đám đông ban đầu đủ lớn, các
cuộc biểu tình ở hai thành phố này rất dễ biến thành đại biểu tình, khiến hoạt
động bình thường của thành phố bị tê liệt. Trong bối cảnh hệ thống đã bị phân
hóa sâu sắc và ruỗng mục đến tận rường cột, điều này thực sự đe doạ đến an nguy
của chế độ.
Ngoài ra, đặc điểm địa lý của Việt Nam khác với hầu
hết các quốc gia đã từng diễn ra các cuộc biểu tình ôn hòa dẫn đến thay đổi chế
độ. Địa thế của Việt Nam hẹp về chiều rộng và trải dài trên 3 ngàn km. Quốc lộ
1A kéo dài từ Lạng Sơn đến Cà Mau là tuyến đường giao thông huyết mạch xuyên suốt
quốc gia, rất nhạy cảm không chỉ về an ninh quốc phòng mà cả an ninh kinh tế,
khi được ví như mạch máu của nền kinh tế. Nếu Quốc lộ 1A bị chia cắt, không chỉ
giao thông Bắc - Nam bị tê liệt mà hoạt động bình thường của nền kinh tế cũng bị
ảnh hưởng nghiêm trọng.
Kể từ khi vụ đại thảm hoạ môi trường do Formosa Hà
Tĩnh gây ra bùng phát ở Miền Trung, một số lần ngư dân đã đổ ra quốc lộ 1A để
biểu tình đòi Formosa bồi thường thiệt hại và chấm dứt hoạt động ở Hà Tĩnh. Mặc
dù mới chỉ diễn ra ở quy mô nhỏ và mang tính chất ôn hòa song các cuộc biểu
tình đó cũng đã khiến giao thông Bắc - Nam nhiều lần bị ách tắc.
Các cuộc xuống đường của ngư dân Miền Trung trong gần
một năm qua, đặc biệt là từ ngày 5/3 đến nay, có thể được xem như những cuộc tập
dượt hướng đến cuộc tổng biểu tình cuối cùng.
Vấn đề còn lại là hoạt động biểu tình ôn hòa ở Hà Nội,
Sài Gòn và các thành phố khác cần tiếp tục như thế nào. Trước đây, các cuộc biểu
tình chống Trung Quốc hay phản đối một chính sách không hợp lòng dân nào đó ở
Hà Nội và Sài Gòn thường do các tổ chức xã hội dân sự (XHDS) phát động. Tuy
nhiên, do bị nhà cầm quyền khủng bố và bao vây kinh tế nên các tổ chức XHDS chậm
phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu, số lượng người tham gia chưa nhiều. Những
nhân vật nổi bật trong phong trào dân chủ hoặc bị bắt rồi kết án tù, hoặc bị
giám sát chặt chẽ. Chưa hết, hầu như tổ chức XHDS nào cũng bị an ninh cộng sản
cài cắm người nhằm theo dõi, phá hoại và gây chia rẽ từ bên trong.
Trong bối cảnh đó, để chuẩn bị lực lượng cho các cuộc
biểu tình ôn hòa trong tương lai, các nhà hoạt động cũng như những người tâm
huyết với phong trào đấu tranh dân chủ cần phát triển lực lượng theo cách phát
triển mạng lưới của hoạt động bán hàng đa cấp: mỗi thành viên trong mỗi tổ chức
XHDS xây dựng nhóm bí mật của mình (gồm những bạn bè, người thân chưa tiện lên
tiếng hay hoạt động công khai) và giữ bí mật về nhóm với các thành viên trong tổ
chức XHDS đó; đến lượt mình, mỗi thành viên trong nhóm lại kêu gọi thêm thành
viên hoặc tự xây dựng nhóm bí mật của riêng mình. Mỗi khi biểu tình diễn ra,
các thành viên XHDS sẽ khích lệ các thành viên trong nhóm bí mật đi theo quan
sát để họ bạo dạn dần. Nếu cuộc biểu tình bị đàn áp, họ chỉ cần đứng ngoài quan
sát; nếu không bị đàn áp, họ thậm chí có thể hoà vào cuộc biểu tình. “Đội quân
tuyến hai” này là lực lượng mà an ninh cộng sản e ngại nhất, bởi họ vừa đông vừa
khó kiểm soát.
Các cuộc “biểu tình du kích” mà nhiều người đấu
tranh đang áp dụng ở Hà Nội và Sài Gòn hiện nay cần được nhân rộng vì chúng vừa
có tác dụng khuấy động phong trào, thức tỉnh nhân dân, vừa khiến nhà cầm quyền
phải vất vả đối phó. Địa điểm biểu tình là những tuyến phố nhiều người qua lại
hay khu dân cư đông đúc.
Ngoài ra, hoạt động cướp đất núp dưới vỏ bọc là các
dự án kinh tế - xã hội đang tạo ra một đội ngũ dân oan ngày càng đông đảo, đặc
biệt là xung quanh các đô thị lớn trong cả nước. Lực lượng này cần được tổ chức
và kết nối với các tổ chức XHDS đấu tranh cho quyền lợi người dân cũng như kết
nối với nhau để tham gia hoạt động biểu tình ôn hòa đòi dân quyền, dân chủ và để
nhất tề đứng lên khi thời cơ chín muồi.
Bài viết này không nhằm mục đích kích động bạo loạn,
mà chỉ ủng hộ các cuộc biểu tình ôn hòa, bất bạo động của người dân trong cuộc
đấu tranh để giành lại các quyền tự do cơ bản mà họ đã bị tước đoạt hơn 2/3 thế
kỷ qua. Nếu một cuộc chuyển đổi
thể chế êm thấm không được lựa chọn, cuộc tổng biểu tình cuối cùng dưới
chế độ cộng sản tất yếu sẽ diễn ra. Và e rằng đến lúc ấy chính quyền cộng sản
Việt Nam không còn có thể định đoạt được tính chất ôn hòa hay bạo động của nó.
No comments:
Post a Comment