ÔI, DÒNG SÔNG ĐỒNG NAI . . .

Ôi, dòng sông  . . .

NGUYỄN HÀNG TÌNH

Thứ Tư, 03/11/2010, 06:01 (GMT+7)

http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Thoi-su-suy-nghi/409011/Oi-dong-song.html

TT – Từng ngụm nước người Sài Gòn, Biên Hòa uống vào hằng ngày đều thuộc mạch nguồn sông Đồng Nai từ thượng nguồn Nam Tây Nguyên chảy về.
Từng đọt trà non ngọt B’Lao, cọng rau xanh Đơn Dương hay mỗi hạt cà phê nồng nàn Di Linh, hạt điều giòn tan Bù Đăng đến từng con cá tươi thơm Trị An hay La Ngà cũng được sinh dưỡng từ lưu vực dòng nước mang tên “Đồng Nai” ấy.

Sẽ không có sự sống và một nền văn hóa mang đặc trưng rất riêng từ trong xa xưa ở vùng chuyển tiếp nơi cuối dãy Trường Sơn xuống miệt châu thổ kia, nếu miền Đông không có dòng sông mẹ Đồng Nai.

Và cũng sẽ không có một vùng kinh tế mạnh mẽ và đầy năng động miền Đông hiện nay, là đầu tàu kéo nền kinh tế cả nước nếu thiếu đi dòng nước dịu ngọt sông Đồng Nai ấy.

Thế mà bây giờ nhìn lại, dòng sông ấy được chặn làm chín khúc để cất chín nhà máy thủy điện.
Cộng thêm các chi lưu trực thuộc thì sẽ có thêm 11 nhà máy thủy điện tầm trung khác nằm trên lưu vực sông Đồng Nai.
Lâm Đồng là địa bàn xương sống của dòng chảy Đồng Nai, có 45 nhà máy thủy điện lớn nhỏ đã, đang và sẽ mọc lên từ các sông chính và chi lưu.

Hôm đầu tháng 4, cơ quan quản lý tài nguyên ở Lâm Đồng lần đầu hé mở sự thật lâu nay: “để có 1MW điện thường phải chịu mất 16ha rừng”.
Lâu nay bấm bụng mà san núi bạt đồi, xóa bỏ rẫy nương điệp trùng trên khắp dải đất nam Tây nguyên… cho sự ra đời những hồ chứa nước phát điện mênh mông thì giờ đây thủy điện cũng bắt đầu gặm vào rừng quốc gia Cát Tiên – một khu dự trữ sinh quyển và đa dạng sinh học.

Với con sông này, tuần trước Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam cảnh báo: “Nguồn nước đã ngày càng hạn chế do nhu cầu ngày càng cao. Những hiểm họa ngày càng nhiều trong hiện trạng quản lý, khai thác, sử dụng nó”.

Trong khi Viện Sinh học nhiệt đới (TP.HCM) chỉ ra một hiện trạng biến đổi hệ sinh thái dòng sông, sự suy giảm nhanh các loài thủy sinh ở con sông này thì Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam trách móc: “Quy hoạch bậc thang thủy điện trên dòng sông hiện nay đang bị thay đổi một cách tùy tiện, không được xem xét hiệu ích tổng thể về cấp nước, phòng lũ, đẩy mặn, dòng chảy môi trường…”.

Hi sinh sinh thái, sông ngòi, cơ hội mưu sinh của cư dân trên lưu vực là phải mang lại sự phát triển bền vững, hợp lý, chứ không phải để làm tăng nỗi lo, nỗi mất mát cho cộng đồng.
Tỉnh Lâm Đồng cho biết: “Chưa hề có chủ đầu tư thủy điện nào thực hiện việc trồng bù lại rừng cho số rừng đã mất vì thủy điện cả, dù trong các dự án đều có cam kết thế”.

Sở Tài nguyên – môi trường Lâm Đồng khi nêu một loạt tác động do làm thủy điện gây ra, cũng tự lên tiếng rằng riêng chuyện mất (phải giải tỏa) nương rẫy, làng mạc của bà con trên cao nguyên cho thủy điện đã tạo ra một nỗi đau: “Nỗi nhớ nhung về làng quê cũ, thứ giá trị tinh thần, khó có thể bù đắp được”.

Những dòng sông đang cầu mong con người hiểu nó, hiểu thấu đáo hay nói cách khác là cần một chiến lược phát triển sông ngòi ở Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế hiện nay.

-----------------------------------

Thủy điện tác động xấu lên sông Đồng Nai 

18/04/2010 

http://vea.gov.vn/VN/hientrangmoitruong/quantracmt/QTMTXQ/Pages/Th%E1%BB%A7y%C4%91i%E1%BB%87nt%C3%A1c%C4%91%E1%BB%99ngx%E1%BA%A5ul%C3%AAns%C3%B4ng%C4%90%E1%BB%93ngNai.aspx

Đó là cảnh báo của TS Đào Ngọc Tứ, giám đốc Trung tâm Phát triển bền vững tài nguyên nước và thích nghi biến đổi khí hậu (nguyên phó tổng thư ký Ủy ban sông Mekong VN), cũng như của nhiều nhà khoa học, chuyên gia tại hội thảo khuyến nghị của Ủy ban Thế giới về đập với phát triển thủy điện lưu vực sông Đồng Nai.

Mối lo lũ lớn

“Việc phát triển thủy điện, quy hoạch bậc thang thủy điện thay đổi tùy tiện sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cân bằng nguồn nước trong công tác cung cấp nước cho đời sống, công nghiệp, nông nghiệp... Ngoài ra khi hồ chứa nước của đập thủy điện phía trên xả thì hồ dưới thấp sẽ phải xả theo, cứ thế theo hiệu ứng dây chuyền sẽ gây ra ngập lụt nghiêm trọng cho vùng hạ lưu” - thạc sĩ Nguyễn Vũ Huy, Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam, lo lắng.

Cùng chung quan điểm, TS Tứ cho rằng việc xả lũ dây chuyền là cực kỳ nguy hiểm. Bài học xả đập thủy điện tại miền Trung trong mùa lũ năm vừa qua vẫn còn nguyên giá trị và chúng ta phải học thuộc.

Các đập thủy điện đồng loạt xả nước khi mưa lũ hoặc tích nước khi nắng hạn đều gây ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt cũng như hoạt động kinh tế cho các tỉnh thành như Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM - một vùng công nghiệp lớn, là trung tâm kinh tế của phía Nam.

“Các đập thủy điện trên sông Đồng Nai phát triển khá nhanh, mỗi tỉnh, mỗi nhà đầu tư có cách quản lý riêng trên đập thủy điện của mình. Vậy chúng ta đã tính toán vận hành liên hồ chưa? Ai là người chịu trách nhiệm và đưa ra cơ sở pháp lý để vận hành liên hồ? Trong khi đó, Tập đoàn Điện lực VN không phải là đơn vị quản lý các đập thủy điện do tư nhân đầu tư. Vậy sắp tới chúng ta phải quản lý các đập thủy điện này thế nào để mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất?” - ông Nguyễn Xuân Phóng, trưởng phòng quy hoạch thủy lợi Đông Nam bộ, đặt vấn đề.

Thủy điện xếp lớp

Sông Đồng Nai bắt nguồn từ vùng núi phía bắc thuộc cao nguyên Lang Bian (Lâm Đồng). Từ độ cao 1.770m, dòng nước chính của sông đổ nghiêng xuống tới tỉnh Đồng Nai, cộng với lưu lượng nước dồi dào nên được coi là nơi lý tưởng để xây dựng các hệ thống thủy điện dạng bậc thang.

Theo ông Đậu Xuân Thủy - Công ty CP tư vấn xây dựng điện 2, từ đề xuất của Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công thương), năm 2002, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt mười bậc thang trên sông Đồng Nai với 15 công trình thủy điện.

Thế nhưng đến nay con số công trình thủy điện trên dòng sông chính và các lưu vực cũng như phụ lưu đã tăng rất nhiều.

Tổng cộng trên lưu vực sông Đồng Nai hiện có 26 dự án thủy điện lớn nhỏ. Trong đó đã có chín dự án thủy điện được đưa vào vận hành, khai thác, số còn lại đang được xây dựng hoặc thiết kế kỹ thuật.

Việc có quá nhiều dự án thủy điện trên lưu vực sông Đồng Nai đã gây lo ngại cho các nhà khoa học và giới chuyên môn. Mối lo lớn nhất mà các nhà chuyên môn đưa ra là việc gây tình trạng thiếu nước trong mùa khô và lũ lụt trong mùa mưa.

Theo Tuoitre

-----------------------

ĐỌC THÊM  :

Người Lao Động | Thủy điện băm nát sông Đồng Nai -CAND Online | Thủy điện sắp “bóp chết” sông Đồng Nai?

thiennhien.net | Sông Đồng Nai: Mối lo lớn mang tên thuỷ điện

.

.

.