“Bất hạnh thay cho
những đất nước cần đến anh hùng!”
Nguyễn Hoàng Văn
19/12/2025
Những
tranh cãi quanh người hùng Ahmed Al Ahmed trong vụ khủng bố tại bãi biển Bondi
của thành phố Sydney làm tôi nghĩ đến lời trên, được Bertolt Brecht ký thác vào
nhà khoa học Galileo, như một nhân vật của mình.
Bertolt
Brecht là nhà thơ, nhà soạn kịch Đức và vở kịch The Life of Galileo ra
đời năm 1938 như một lời cảnh tỉnh lúc chủ nghĩa phát xít đang lên ngôi và cuốn
hút giới bình dân Đức. Trong vở kịch, Galileo bị bắt, bị đưa ra trước tòa án
tôn giáo và, trong một phân cảnh, khi môn sinh Andrea đến thăm thầy, ca tụng thầy
là bậc anh hùng: “Unhappy is the land that breeds no hero!”, ông thầy Galileo
liền bác bỏ: “No, Andrea… unhappy is the land that needs a hero” (*).
Ahmed
Al Ahmed thực sự là một anh hùng, rất đáng để chúng ta ngưỡng mộ. Nhưng vụ khủng
bố tại Bondi là một điều bất hạnh của nước Úc với những mầm mống hận thù tôn
giáo và chủng tộc. Có sự bất hạnh đó, nước Úc mới “cần” một anh hùng như Al
Ahmed.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/12/1-92.jpg
Thủ
hiến bang New South Wales Chris Minns đến thăm Ahmed Al Ahmed tại bệnh viện.
Ông người trở thành anh hùng sau khi khống chế kẻ xả súng trong vụ tấn công ở
bãi biển Bondi, Australia. Nguồn: Instagram
Nhưng
bất hạnh hơn là tình trạng sản xuất ra “nhu cầu anh hùng” cho dân tộc.
Trong
khoa học về kinh doanh thì nếu công chúng không có nhu cầu, nhà sản xuất phải vận
dụng các mánh khóe quảng cáo để tạo ra nhu cầu và đó là nguyên lý cốt lõi của kỹ
nghệ như thời trang. Chính trị cũng vậy, nếu công chúng không có hận thù thì
các đảng phái sẽ sử dụng những mánh khóe tuyên truyền để tạo ra hận thù, đó là
điều mà phát xít, cộng sản đã thực hiện và MAGA đang theo đuổi.
Trong
vụ khủng bố vừa rồi, Thủ tướng Do Thái Benjamin Netanyahu đã bộp chộp rêu rao rằng
người hùng trong vụ khủng bố Bondi là người Do Thái.
Dễ
hiểu thôi, “nhu cầu” của Netanyahu là một anh hùng Do Thái, xả thân cứu mạng
người Do Thái trong lễ hội tôn giáo của Do Thái giáo. Có như vậy thì Netanyahu
mới có thể nhấn mạnh đến “tư thế nạn nhân” cũng như phẩm chất của người Do Thái
mà làm nhẹ tư thế nạn nhân của những tín đồ Hồi giáo ở dải Gaza.
Nhưng
sự thật thì Ahmed là người Syria, theo đạo Hồi nên Netanyahu tảng lờ, không
thèm đính chính, làm như mình chưa hề nói gì.
Xét
theo những điều như thế thì dân tộc Việt Nam chúng ta là một dân tộc đại bất hạnh.
Chúng
ta có nhiều anh hùng vĩ đại như Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung
v.v. bởi sự bất hạnh về chính trị địa lý: “Trời thì ở xa quá, mà Trung Quốc
gần quá”. (Lời này, tôi nhại theo ông Porfiario Diáz, Tổng thống Mexico từ
1877 đến 1911: “Poor Mexico, so far from God and so close to the United States”
– Khốn nạn thay cho Mexico, Thượng Đế thì xa quá mà Mỹ thì gần quá!)
Đó
là thực tế lịch sử mà chúng ta phải đối mặt. Tuy nhiên từ ba phần tư thế kỷ
chúng ta còn phải “cáng đáng” những anh hùng sản xuất và những mối thù sản xuất
theo “nhu cầu”, mà một trong những nhà sản xuất thù hận giỏi nhất là Tố Hữu.
Mỉa
may thay, nhà thơ sản xuất hận thù này lại có cái nhìn khác hẳn với điều đại bất
hạnh của dân tộc, khi xem Trung Quốc là quê hương:
Bên
kia biên giới là nhà
Bên
ni biên giới cũng là quê hương
Tố
Hữu viết lời này vào năm 1959, trong bài “Đường sang nước bạn” và, cũng trong
bài này, đã nhiệt liệt ca ngợi Mao, kẻ sau này đã ra lệnh chiếm quần đảo Hoàng
Sa:
Mao
Trạch Đông!
Tôi
đã thấy: dáng Người cao lồng lộng
Đẹp
như một ngọn cờ hồng
Trên
mặt người, mặt đất, mênh mông.
Trong
khi đó thì Tố Hữu – đặc biệt trong những bài thơ sáng từ năm 1962 đến 1972, in
trong tập Ra Trận – đã liên tiếp sản xuất hận thù giữa người
Việt với người Việt bằng cách bịa đặt về thực tế ở miền Nam. Những bài kích động
hận thù này viết ra không ngoài mục đích phụ họa cho chủ trương “bạo lực cách mạng”
ở miền Nam, nghĩa là kích động nội chiến.
Bản
chất phản lý trí của cái công nghiệp kích động nội chiến không chỉ thể hiện
trên phương diện khái niệm mà còn ở phương diện kỹ thuật, thể hiện ở những chi
tiết vặt vãnh nhất, có thể thấy qua lời cổ vũ bộp chộp của Chế Lan Viên, trong
bài thơ “Trận tuyến này cao hơn cả màu da”, viết vào tháng 8 năm 1967:
Vinh
quang nhất là những người nổ súng
Vinh
quang hơn là những kẻ đi đầu.
_________
Chú
thích:
(*) https://defendingpeople.substack.com/p/unhappy-the-land-in-need-of-heroes
No comments:
Post a Comment