TRỰC
TIẾP :
7-7-2015
--------------------------
7-7-2015
Nhân
chuyến đi của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Hoa Kỳ, BBC Việt Ngữ đã hỏi ý kiến
đánh giá của một số học giả nước ngoài về ý nghĩa của chuyến đi này trên phương
diện quan hệ song phương Việt-Mỹ, tam giác Mỹ-Trung-Việt và đặc biệt trong bối
cảnh căng thẳng tại Biển Đông.
James
Bellacqua, nhà phân tích châu Á của CNA, Virginia, Hoa Kỳ
Chuyến
thăm Mỹ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có tiềm năng là một tiến triển rất
quan trọng trong mối quan hệ song phương. Trong hai thập niên qua, quan hệ hai
nước đã đạt được nhiều nhưng vẫn còn có thể làm nhiều hơn nữa.
Đây là lần đầu tiên một Tổng Bí thư của Đảng Cộng sản
Việt Nam thăm Mỹ, lại trùng với dịp kỷ niệm 20 năm ngày bình thường hóa quan hệ
giữa Washington và Hà Nội. Mặc dù tính biểu tượng này dĩ nhiên quan trọng, hai
chính phủ sẽ hy vọng thành tựu cụ thể từ chuyến thăm cũng lớn không kém. Có nhiều
vấn đề mà hai bên có thể đạt được tiến bộ có ý nghĩa.
Đầu tiên là thương mại. Việc Hạ viện Mỹ thông qua
quyền đàm phán nhanh đã bỏ qua trở ngại lớn trong quá trình đàm phán bế tắc vì
TPP. Nếu không có quyền này, viễn cảnh cho TPP ở Mỹ bị xem là đen tối.
Hà Nội từ lâu là một trong những nước ủng hộ TPP mạnh
nhất. Chính phủ ông Obama hy vọng sẽ hoàn tất đàm phán TPP với 12 đối tác vào
cuối năm, và có lý do để lạc quan rằng Mỹ và Việt Nam sẽ loan báo đã kết thúc
thành công thương lượng về TPP trong chuyến thăm này của ông Trọng.
Một vấn đề khác có thể được thảo luận là an ninh, đặc
biệt là lệnh cấm lâu nay của Mỹ không cho bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.
Tháng 10 năm ngoái, Bộ ngoại giao Mỹ loan báo dỡ bỏ một phần lệnh cấm để tăng
cường khả năng bảo vệ an ninh trên biển của Hà Nội.
Nhiều nhà thầu quốc phòng Mỹ đã tới Hà Nội thảo luận
các đơn đặt hàng có thể có với quân đội Việt Nam. Tuy vậy, hồ sơ nhân quyền kém
cỏi của Hà Nội lâu nay vẫn là cản trở chính cho việc dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm.
Dù chưa rõ việc này sẽ diễn ra thế nào tại cuộc gặp, chắc chắc hai bên sẽ thảo
luận và việc dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm không phải là bất khả.
Một loan báo có khả năng sẽ diễn ra hơn là chuyến
thăm đáp lễ của Tổng thống Mỹ đến Việt Nam vào cuối 2015. Hai người tiền nhiệm
của ông Obama đều đã thăm Hà Nội trong hai năm cuối nhiệm kỳ.
Chuyến thăm của Tổng thống Obama đến Việt Nam năm
2015 sẽ gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng Hoa Kỳ xem Việt Nam là đối tác khu vực
quan trọng của họ trong khi tiếp tục nỗ lực tái cân bằng ở châu Á - Thái Bình
Dương.
Thẩm
Đinh Lập, Giáo sư Viện Nghiên cứu Quốc tế, Đại học Phục Đán, Thượng Hải.
Đáng mừng khi Việt Nam và Mỹ tiếp tục cải thiện quan
hệ. Từng là cựu thù, hai nước sẽ tiếp tục biến quan hệ từng đối địch chuyển
sang bình thường.
Có nhiều lĩnh vực hai nước có thể hợp tác - thương mại
và đầu tư, giáo dục, trao đổi con người…
Ngay cả trong lĩnh vực quốc phòng, có thể Hà Nội và
Washington sẽ tìm cách hợp tác, cả về thực chất lẫn biểu tượng.
Vào lúc Mỹ đang “tái cân bằng” ở châu Á, Mỹ cần Việt
Nam là đối tác. Căng thẳng trên Nam Hải có thể là lý do nữa để hai nước tìm kiếm
quan hệ đối tác. Yếu tố Trung Quốc có thể được tính đến trong chuyến thăm này.
Sẽ lý tưởng khi Trung Quốc và Việt Nam tăng cường đối
thoại và hợp tác bằng việc tự kiềm chế. Nếu làm tốt việc này, rõ ràng Việt Nam
sẽ bớt nhu cầu tìm kiếm giúp đỡ từ bên ngoài.
Thời
Ân Hoằng, Giáo sư về Quan hệ Quốc tế và Nghiên cứu Chiến lược, Đại học Nhân dân
Trung Quốc, Bắc Kinh
Địa chính trị rất quan trọng và gần như có tính vĩnh
cửu. Do nhiều nguyên nhân, mà nổi bật nhất hiện nay và trong tương lai có thể
tiên đoán được chính là tranh chấp tại Nam Hải (chủ yếu quanh quần đảo Nam Sa),
dĩ nhiên Việt Nam sẽ nhờ đến các đối thủ của Trung Quốc, đặc biệt là sức mạnh
trên biển của Mỹ.
Nhưng mặt khác, động cơ kinh tế và ý thức hệ cũng
quan trọng, mặc dù không sâu đậm bằng địa chính trị.
Lo ngại về “sự lật đổ” của phương Tây về ý thức hệ,
ít nhất là trong lòng giới đảng viên lớn tuổi và đồ đệ của họ, và nhu cầu có
quan hệ kinh tế không thể thiếu với Trung Quốc, điều mà hầu như tất cả trong đảng
và chính phủ Việt Nam đều thừa nhận, sẽ hạn chế mức độ hợp tác với Mỹ trong cân
bằng quan hệ với Trung Quốc.
Hà Nội phải chơi một trò chơi, và nói chung trong mấy
năm qua, Hà Nội đã chơi tốt trò chơi này.
Collin
Koh Swee Lean, Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược, Đại học Công nghệ
Nanyang, Singapore
Trong những năm gần đây, khi có căng thẳng tại Biển
Đông, chúng ta chứng kiến Việt Nam không chỉ tăng cường quan hệ với các thành
viên ASEAN mà cả với Mỹ, đồng thời duy trì và tăng cường quan hệ với các đối
tác truyền thống, chủ yếu là Nga.
Ngay cả với Trung Quốc, cũng có nhiều trao đổi giữa
quan chức cao cấp hai nước. Điều này cho thấy Việt Nam có chủ ý không làm hỏng
bức tranh quan hệ rộng lớn hơn với các nước láng giềng, kể cả Trung Quốc.
Trong khung cảnh chính sách đối ngoại “cân bằng” này
của Việt Nam, chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đi
thăm Mỹ và gặp Tổng thống Obama.
Tôi tin rằng đây là một phần cố gắng của Hà Nội nhằm
duy trì cân bằng giữa các cường quốc khác nhau. Không ai lại đặt trứng vào một
rổ.
Tôi tin Hà Nội biết những gì cần làm để có lợi nhất.
Mặc dù Hà Nội muốn duy trì quan hệ nồng ấm tuy khó khăn với Trung Quốc, họ cũng
cần tạo lập thêm lối đi mới.
Với Nga, đây là quan hệ an ninh và quốc phòng lâu
năm. Nhưng Việt Nam cũng muốn giảm bớt phụ thuộc vào Nga về quốc phòng.
Chúng ta cũng cần nhớ từ khi có khủng hoảng Ukraine,
Nga và Trung Quốc đã có quan hệ gần gũi hơn. Hà Nội hẳn cũng đã để ý thấy điều
đó. Vì thế quan hệ với Mỹ nay trở nên quan trọng hơn trước đây.
Chuyến thăm của ông Trọng là để duy trì đà đã có nhờ
những diễn biến tích cực vừa qua: dỡ bỏ một phần lệnh cấm bán vũ khí, Mỹ đề nghị
mở rộng trợ giúp an ninh và quốc phòng sau chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng
Ashton Carter.
Chuyến thăm của ông Trọng cũng nhằm mở rộng quan hệ
song phương đã được tăng cường gần đây, và sẽ nhấn mạnh khía cạnh quốc phòng,
an ninh. Có thể Việt Nam sẽ kêu gọi Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí và
bình thường hóa thêm nữa quan hệ quốc phòng và an ninh.
--------------------
No comments:
Post a Comment