Chỉ còn vài ngày nữa, Tổng thông Obama sẽ ra đi và
chuyển giao quyền hành cho Donald Trump, người thắng cử Tổng Thống trong năm
2016.
Với gương mặt dịu dàng, phóng khoáng, điềm tỉnh và dễ
gây thiện cảm Obama trông không khó chịu như George W. Bush hay nạt nộ như
Donald Trump. Xét về nhân cách, Obama rất được hâm mộ như John F. Kennedy ở nhiều
quốc gia trên thế giới.
Thành
quả chính trị qua hai nhiệm kỳ cầm quyền
Về
phương diện kinh tế:
Nước Mỹ dưới chính quyền Obama đã vượt qua cuộc khủng
hoảng kinh tế trầm trọng. Obama đã thực hiện một chương trình phục hưng kinh tế
với 800 tỷ USD và cứu nguy nền kỹ nghệ ô tô bằng trợ cấp tài chính.
Mục tiêu tạo việc làm và tăng lương, chính quyền
Obama đã đạt được nhiều thành quả. Hơn 2,16 triệu việc làm mới đã làm mức độ thất
nghiệp giảm đáng kể. Tỷ lệ thất nghiệp đã từ 10% ở năm 2010, nay giảm xuống mức
4,6%. Lương tối thiểu mỗi giờ được tăng thêm 2,9%. Ngoài ra chương trình
Obamacare nhờ cải cách y tế đã giảm lượng công dân không có bảo hiểm y tế từ 16
xuống 9%.
Cán cân thương mại bị khiếm khuyết nặng và nợ công
tăng cao. Khởi đầu nhiệm kỳ Obama vào năm 2009, nợ công khoảng 10600 tỷ USD
nhưng nay đã vọt lên 20000 tỷ USD.
Về
nội chính:
Obama muốn một nước Mỹ hài hòa, nhưng đất nước nay bị
phân hóa hơn bao giờ hết. Trong bài diễn văn cuối cùng về hiện tình quốc
gia "State of the Union", Obama đã lấy làm tiếc về
tình trạng mất niềm tin và chia rẽ trong xã hội. Nguyên nhân nước Mỹ phân hóa
không chỉ ở lỗi lầm của chính quyền Obama, mà phần lớn do đảng cộng hòa, phong
trào dân túy bảo thủ cực hữu Tea-Party và những thành viên lãnh đạo như Donald
Trump, Ted Cruz cự tuyệt hỗ trợ chính trị.
Đối với di dân, Obama muốn hợp thức hóa tình trạng
cư trú bất hợp pháp cho 4 triệu người, nhưng Đảng Cộng Hòa chiếm đa số trong quốc
hội chống đối.
Vị Tổng Thống da màu đầu tiên muốn làm người trung
gian hòa giải, nhưng đã bất lực trước tình trạng cảnh sát giết người da đen.
Nhiều cuộc biểu tình, bạo loạn đã diễn ra liên tục và có nguy cơ gây ra tranh
chấp chủng tộc. Là người muốn hòa giải, kết cục Obama bị xem là kẻ phân
hóa.
Người dân đã thất vọng và không còn tin tưởng nhiều
vào chính quyền như những năm khởi đầu nhiệm kỳ. Obama không cải cách được luật
vũ khí, không giữ lời hứa giải tỏa nhà tù Guantanamo ở Cuba cũng như không mang
lại hòa bình cho Irak và A Phú Hãn. Obama cho phép mở rộng cuộc chiến Drohnen ở
nhiều nơi gây thương vong cho thường dân vô tội, Obama đã tránh né không ân xá
cho cựu nhân viên tình báo trung ương Snowden, và thậm chí còn chủ trương phạt
nặng người tố giác những lạm dụng dữ liệu cá nhân của các cơ quan nhà nước theo
luật (Espionage Act 1917).
Sự chiến thắng của Trump được dư luận xem như một
cách thanh toán chính trị và chỉ dấu rõ ràng cho sự thất bại trong chính sách nội
chính của chính quyền Obama. Trong tương lai nhiều thành quả để đời của Obama
như Obamacare có thể bị người kế nhiệm dẹp bỏ.
Về
phương diện đối ngoại:
Obama đã cải thiện được mối bang giao giữa Mỹ và các
quốc gia thù nghịch như Cuba, Ba Tư, Việt Nam. Người mang giải Nobel Hòa bình
đã có nhiều nỗ lực tìm giải pháp dung hòa trong lãnh vực biến đổi khí hậu.
Trong các cuộc thương thảo, Tổng Thống Obama không cao ngạo, luôn giữ sự điềm đạm.
Obama đã kết thúc chiến tranh Irak bằng sự can thiệp
quân sự. Tuy nhiên nước này đến nay vẫn còn chìm đắm trong cuộc nội chiến. Tại
Syria, thái độ lưỡng lự của chính quyền Mỹ đã không tạo ổn định cho nước này.
Lúc thì Obama lên tiếng đe dọa sẽ mang quân vào chống Tổng thống Baschar
al-Assad, lúc lại xuống thang hòa dịu. Đối với Israel và sắc dân Kurds, Obama
không hỗ trợ nhiệt thành. Chính chính sách đối ngoại không cương quyết của Obama
đã làm khủng bố của Nhà nước Hồi giáo (IS) có cơ hội bành trướng và phát triển.
Trên trường chính trị thế giới, Hoa Kỳ dưới sự lãnh
đạo của Obama đã để mất ưu thế vì những sai lầm và thiếu khôn ngoan ngoại giao.
Nga Sô đang phục hồi vị thế dù bị cấm vận chính trị và kinh tế. Trung quốc ngày
càng lấn áp. Đồng minh Saudi-Arabia tự lập liên minh lãnh đạo cuộc chiến chống
Ba Tư làm tình hình Trung đông thêm phần phức tạp. Thế giới thấy vắng bóng một
chiến lược ngăn chặn chiến tranh hữu hiệu của Obama.
Ngay Minh Ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng trở nên
yếu kém vào cuối nhiệm kỳ của Obama. Vì Obama không xem trọng và lưu tâm, nên
quan hệ giữa các thành viên trong Liên minh NATO không còn nồng nàn và NATO
đang trở thành một mô hình lỗi thời.
Quan hệ Mỹ-Nga dưới thời Obama trở nên tồi tệ. Obama
liên tục ban hành nhiều biện pháp cấm vận và kình chống Nga như thời chiến
tranh lạnh. Cuộc chiến Ukrain bùng nổ, trong đó Mỹ cũng có phần trách nhiệm.
Mang tâm trạng thù nghịch Tổng Thống Nga Putin, Obama vào cuối nhiệm kỳ đã cáo
buộc tin tặc Nga đã ảnh hưởng vào cuộc bầu cử Tổng Thống Mỹ 2016 và ra lệnh trục
xuất 35 nhà ngoại giao Nga. Người kế nhiệm sắp tới Donald Trump đã không đồng
tình với cáo buộc của Obama và tuyên bố ngược lại, khen ngợi Putin khôn ngoan
và mong muốn hợp tác với Nga trong tương lai.
Nói chung, Âu châu và nhiều quốc gia đánh giá tiêu cực
thái độ chống Nga của Obama. Vị Tổng Thống mang giải hòa bình khởi đầu muốn
tránh chiến tranh, nhưng sau cùng lại tạo ra nguy cơ có thể đe dọa hòa bình thế
giới.
Khi Obama trở thành Tổng Thống Mỹ nhiều quan sát
viên đã nhất trí: Vị tổng thống ra đời ở Hawaii và 4 năm thời niên thiếu sống ở
Nam Dương sẽ đưa nước Mỹ hướng về Thái Bình Dương.
Trong hơn bảy năm qua, ông Obama đã đến thăm hầu hết
các nước trong vùng - trong đó có nhiều nước đến hai lần, như Nam Dương
(Indonesia 2010, 2011), Miến Điện (Myanmar 2012, 2014), Mã Lai Á (Malaysia
2014, 2015) và Phi Luật Tân (Philippines 2014, 2015). Trong chiều hướng bình
thường hóa toàn diện với quốc gia cựu thù, Obama đã thăm viếng Việt Nam từ ngày
23 đến 25. 05. 2016. Dư luận nhận định chuyến công du Việt Nam nhằm giúp Obama
khẳng định chính sách xoay trục sang châu Á.
Chính quyền Obama đánh giá Á Châu-Thái Bình Dương là
trọng tâm của kinh tế và chiến lược thế giới trong thế kỷ 21 nên Mỹ muốn xây dựng
mối liên kết sâu rộng với một khu vực đang phát triển đồng thời tăng cường sự
hiện diện tại khu vực thông qua quan hệ thương mại. Hiệp định đối tác xuyên
Thái Bình Dương (TPP) sẽ là công cụ giúp Mỹ điều chỉnh lại chiến lược kiềm chế
sự trổi dây của Trung Cộng. Các quốc gia Á châu đã đặt nhiều niềm tin vào sự thực
thi Hiệp định TPP. Nhưng tiếc rằng, Tân Tổng Thống Donald Trump đã tuyên bố Mỹ
sẽ rút khỏi TPP.
Thay
lời kết
Thành quả chính trị qua hai nhiệm kỳ cầm quyền của
Obama đang gây nhiều tranh luận. Obama đã thành công trong lãnh vực kinh tế,
nhưng lại không nhận được sự thừa nhận của người dân trong các chính sách đối nội.
Là người muốn quốc gia thống nhất, hài hòa, nhưng kết quả đất nước bị phân hóa
trầm trọng. Về mặt an ninh - đối ngoại, khởi đầu Obama theo đuổi một chiến lược
thức dụng, ít tham vọng. Obama đã cải thiện bang giao với các nước cựu thù như
Cuba, Ba Tư, Việt Nam. Nhưng vào những năm sau cùng của nhiệm kỳ, Obama đã mắc
nhiều lỗi chiến lược khi phân tán sức lực cho ba mặt trận: chống Khủng bố, chống
Nga và kiềm chế Trung Cộng thay vì hòa hoãn với Nga và quyết tâm giải quyết cuộc
chiến ở Trung Đông để tập trung năng lực cho chiến lược chuyển trục về Á
Châu.
Có một điểm son cho Obama, chính quyền của ông không
tạo ra những vụ tai tiếng bê bối như vụ Lewinsky thời Bill Clinton hay Ba
Tư-Contra thời Ronald Reagan. Obama là người lãnh đạo trong sạch và đứng đắn.
Những cá tính của Obama sẽ khiến mọi người nhớ đến một khi không tìm được phẩm
chất đạo đức lãnh đạo ở người kế nhiệm.
11.01.2017
No comments:
Post a Comment