Nhóm phóng viên tường trình từ VN
2016-04-18
2016-04-18
.
Phụ
nữ K Dong bên bếp lửa. RFA photo
Tỉnh
Quảng Nam hiện tại vẫn chưa phải là tỉnh bị hạn hán nhưng các huyện miền núi của
Quảng nam đang phải đối mặt với nắng nóng và thiếu thốn. Huyện Trà My với cộng
đồng người K Dong ở nam Trà My, gần thủy điện Sông Tranh 2 đang phải đối mặt với
nắng nóng, thiếu lương thực và động đất. Có thể nói rằng suốt năm năm nay, kể từ
khi phải di dời về khu ở mới để nhường diện tích cho lòng hồ thủy điện, người K
Dong luôn gặp khó khăn. Và nỗi khó khăn vẫn dai dẳng đến hôm nay. Nắng hạn kéo
đến lại một lần nữa làm cho bà con K Dong như sống trên chảo lửa.
Mùa
đói đang tới…
Chị
Ngải, một người K.Dong, hiện sống tại xã Trà Dơn, huyện Nam Trà My, chia sẻ: “Bây
giờ là thủy điện họ lấy hết đất ruộng rồi nên không có gạo ăn. Chủ yếu là đi
làm thuê, đói lên đói xuống. Mỗi ngày nếu được kêu đi làm thì lột vỏ keo cho
người ta kiếm cũng được một trăm mấy chục ngàn đồng để mua gạo. Tết đến thì mấy
hộ nghèo được nhà nước cho hai, ba trăm ngàn chi đó để mà mua gạo. Nói chung là
hết đất rồi, ở đây khó khăn lắm!”.
Theo
chị Ngải, đời sống kinh tế của bà con dân tộc K Dong suốt năm năm nay có chiều
hướng đi xuống bởi hai lý do: Rừng nhà của người K Dong không còn nữa, đã lọt
xuống lòng hồ và; Đời sống mới với động đất liên miên, thiếu lương thực đã khiến
nhiều thanh niên bỏ làng đi làm thuê và rơi vào tội lỗi vì cùng đường.
Chị
Ngải cho biết thêm là gần mười năm trở lại đây, kể từ khi được nhà nước ổn định
chỗ ở trong khu tập trung tái định cư, nghĩa là sau khi bàn giao mảnh vườn và
ngôi nhà quen thuộc cho thủy điện làm lòng hồ, đời sống bà con K Dong có chiều
hướng đi xuống bởi không có ruộng để làm, không có rừng để trồng mà khoản tiền
đền bù có nhà nghe lên đến tiền tỉ nhưng thực nhận lại rất thấp bởi người ta đã
tính vào khoản tiền xây dựng nhà mới trong khu tái định cư.
Nhà
mới trong khu tái định cư tuy tính giá vài trăm triệu đồng, một số tiền cao ngất
trong gần mười năm trước nhưng chưa ở đã thấy rạn nứt và khi ở chưa đầy một mùa
trăng thì xảy ra động đất, tường nứt toác nhiều vệt dài. Nhiều gia đình nghĩ đến
chuyện lên rừng chặt cây làm láng để trú mưa trú nắng và tránh rủi ro khi động
đất xảy ra.
Hiện
tại đã có khoảng mười gia đình chọn bỏ hoang căn nhà mấy trăm triệu đồng để làm
láng bằng lá rừng để ở. Chị Ngải muốn nhấn mạnh là những căn nhà mấy trăm triệu
đồng không phải của nhà nước xây dựng cho dân ở, hoàn toàn không phải vậy mà
đây là tiền đền bù của người dân, số tiền đền bù mỗi mét vuông từ rừng trồng của
người dân chỉ tương đương với một bát phở hoặc vài ổ bánh mì. Và sau khi cộng tới
trừ lui, nhiều mảnh rừng vài hecta của một gia đình cộng với ruộng đồng, nhà cửa,
đất đai, giá đền bù chưa tới một tỉ đồng. Trong khi đó, chỉ cần khai thác rừng
để bán người ta cũng thu được trên mức tiền đó.
Và
sau khi trừ đi trừ lại, số tiền vài trăm triệu của người dân vẫn không được
yên. Thay vì chỉ đất đền bù cho dân và bàn giao tiền để người dân tự xây nhà
theo ý muốn, sở thích. Người ta lại giữ tiền của dân để xây dựng và đương nhiên
là những mẫu nhà cấp bốn được tính với giá vài trăm triệu đồng của dân để rồi
khi vào ở, người K Dong chỉ biết chép miệng vì nó quá lạ, quá khó sinh hoạt và
quá nhanh xuống cấp.
Số
tiền ít ỏi còn lại sau khi trừ vào tiền nhà, bên thủy điện cũng đền bù nhỏ
giọt, mỗi đợt vài chục triệu đồng, chẳng thấm vào đâu. Số tiền này cũng vô tình
làm cho các thanh niên nhanh chóng hư hỏng sau khi sắm xe gắn máy tốc độ cao, để
tóc xanh đỏ và chạy xuống phố ăn chơi, đua đòi. Thời gian ăn chơi đua đòi cũng
ngắn ngủi, hết tiền, họ lại tứ tán đi làm thuê hoặc trộm cắp. Đời sống người K
Dong trở nên đảo lộn, chẳng còn là người K Dong hiền hòa một thuở.
Lại
một mùa đói
Sông
Tranh khô cạn. RFA photo
Ông
Trần Diếc, một cư dân K Dong trong khu tái định cư thủy điện Sông Tranh 2 chia
sẻ thêm:“Cũng có động đất mấy trận rồi. Hôm Tết đến nay có hai, ba trận lớn
rung động hết trơn. Người ta cứ lên đài nói là ba phẩy bảy độ gì đó thôi chứ có
chia sẻ gì đâu. Mùa màng năm nay mất hết trơn. Dân trên Trà Đốc khổ thì cũng khổ
rồi. Nước cạn kiệt rồi, đồng ruộng cháy hết rồi. Nước người ta tích cho thủy điện
đó chứ họ đâu có lo cho dân, ruộng dân bị khô hết. Nhà nước thì cũng chẳng lo
gì đâu. Nói chung là dân khổ lắm. Mùa tới đây sẽ thiếu lúa để ăn…”.
Ông
Diếc cho biết thêm là thời gian gần đây, hầu hết thanh niên K Dong theo những
đoàn làm vàng ở Phước Sơn, Bồng Miêu, Đông Tiễn để khai thác vàng lậu. Khi mỏ
Đông Tiễn bị cấm khai thác và mỏ Bồng Miêu thít chặt quản lýt, không thể khai
thác trộm được nữa thì họ kéo nhau lên Phước Sơn để làm thuê cho những chủ khai
thác vàng lậu.
Cũng
theo ông Diếc, số thanh niên bị nhiễm khí độc trong các hầm mỏ, gặp tai nạn hầm
mỏ thuộc tộc người K Dong ngày càng cao. Điều này gây hoang mang và lo lắng cho
những người như ông. Bởi hiện tại, số người trong độ tuổi lao động của đồng bào
K Dong rất thấp, trong khi đó người già, phụ nữ và trẻ em lại chiếm số đông.
Nghiệt là số đông nhất vẫn là người già và phụ nữ. Điều này dẫn đến hệ quả người
K Dong luôn đối mặt với nghèo đói bởi điều kiện thời tiết, núi rừng ngày càng
khắc nghiệt, thiếu sức lao động và thiếu đất canh tác.
Hiện
tại các phụ nữ K Dong tìm xuống các thành phố, thị trấn để làm thuê, trong đó
chủ yếu là ở đợ, làm ô sin cho nhà giàu. Nhưng việc này cũng là một trở ngại lớn
đối với chị em phụ nữ K Dong bởi khác biệt về ngôn ngữ, điệu sống và lối hành xử.
Ông Diếc nói rằng hầu hết các chị em phụ nữ K Dong khi đi làm thuê đều được chủ
nhà đối xử rất tốt nhờ vào tính thật thà nhưng lại không làm việc được lâu bởi
ngoài việc dọn cỏ, làm đồng ra, dường như họ không biết làm gì khác. Bởi họ
không biết đi chợ với số tiền lớn, một bữa đi chợ của chủ nhà bằng cả tháng ăn
của người K Dong. Việc nấu nướng cũng không hợp khẩu vị. Chính vì vậy, cơ hội
làm thuê của phụ nữ K Dong là không có.
Lại
một mùa nắng hạn kéo đến, nương rẫy khô khốc, việc trồng rừng cũng không có cơ
hội bởi chủ yếu là đi trồng rừng thuê cho những ông chủ mới. Chạy gạo từng bữa,
chạy động đất lai rai, thanh niên một phần hư hỏng, một phần tứ tán kiếm cơm.
Nhà cửa cũng nứt nẻ, không ổn định. Có thể nói rằng người K Dong đang ở trọ
ngay trên quê hương bản quán của mình.
Như
lời của anh Phú, một thanh niên K Dong ở Nam Trà My: “Nói chung thì
cũng rứa thôi chứ rẫy rừng đâu còn mà làm. Làm chi được đâu. Dân ở đây cũng rứa,
có đứa đi làm xa, có đứa ở nhà đi làm keo đồ rứa đó thôi chứ có việc chi để làm
đâu có!”..
Mùa
nắng hạn đang đến, chúng tôi chỉ biết cầu mong cho đồng bào K Dong được mạnh khỏe,
tránh những dịch bệnh không đáng có và nhà nước hoặc những nhà hảo tâm suy nghĩ
về đồng bào K Dong nhiều hơn để họ khỏi bơ vơ, lạc lõng như đang thấy!
No comments:
Post a Comment