Asia’s quiet anger with ‘big, bad’ China
Người dịch: Hiền Ba
Đăng bởi anhbasam on 02/06/2011
Tháng trước, một người đàn ông đã đi xe máy đến sát cổng tòa đại sứ Trung Quốc ở Hà Nội được bảo vệ nghiêm ngặt rồi phất một tấm biểu ngữ to như tấm chăn trải giường có dòng chữ “Trung Quốc không có quyền cấm đánh bắt cá hoặc chiếm các quần đảo của Việt Nam” và ngay sau đó đã châm lửa đốt chiếc xe máy của mình. Khi lửa bắt đầu bốc lên cao, người đàn ông phản kháng này đã bị một nhân viên an ninh lôi ra khỏi chỗ đó. Sự kiện này đã được một người dân ghi hình lại, song báo chí của nhà nước Việt Nam không hề có một dòng tin nào.
Thế nhưng trong tháng này, cũng với cách làm thu hút sự chú ý tương tự như người đàn ông nọ tự châm lửa đốt chiếc xe máy của chính mình, chính phủ Việt Nam đã lên tiếng phản đối Trung Quốc. Tại một cuộc họp báo được tổ chức gấp gáp, bộ ngoại giao Việt Nam đã cáo buộc Bắc Kinh gây ra “một sự vi phạm nghiêm trọng” ở Biển Hoa Nam được Hà Nội gọi bằng một cái tên khác mà người ta có thể đoán được ý định của họ: Biển Đông. Bắc Kinh được tuyên bố là đã sử dụng những khẳng định chủ quyền “không có cơ sở pháp lý” đối với toàn bộ biển này và biến biển này thành “ao nhà” của Trung Quốc.
Sự kiện đã khiến chính phủ Việt Nam phải dùng đến ngôn ngữ có lửa như vậy đã xảy ra vào tuần trước ở vùng biển cách bờ biển của Việt Nam 120 hải lý mà cả Hà Nội và Bắc Kinh đều khẳng định chủ quyền. Việt Nam nói rằng một chiếc tàu tuần tra của Trung Quốc đã cắt đứt cáp nối với một chiếc tàu khảo sát của Việt Nam. Đường cáp này dường như nằm ở độ sâu 30 mét dưới mặt nước, điều này hàm ý tàu của Trung Quốc đã được trang bị những máy cắt dùng ngoài khơi.
Tàu tuần dương của Trung Quốc thường xuyên ngăn cản tàu đánh cá của Việt Nam ở vùng biển có tranh chấp, bắt giữ tàu rồi đòi tiền chuộc để được thả. Xung đột với các tàu thăm dò dầu khí thì xảy ra ít hơn, mặc dù Việt Nam nói rằng đây không phải là lần đầu tiên tàu của Trung Quốc đã cắt đứt cáp của Việt Nam.
Trung Quốc tuyên bố họ có chủ quyền đối với toàn bộ Biển Hoa Nam là nơi nằm tiếp giáp với Philippine, Malaysia, Brunei, Indonesia và Việt Nam. Các nước này, kiên trì bám vào nguyên tắc “nơi nào có đất thì nơi đó có chủ quyền biển”, hiện đang có những tuyên bố chủ quyền chồng chéo nhau đối với các vùng biển ở ngoài khơi mỗi nước. Hà Nội đã giễu cợt đường đứt đoạn mà Trung Quốc vẽ trên bản đồ để biểu thị chủ quyền của họ đối với toàn bộ vùng biển này là Trung Quốc đang thè lè ra cái “đường lưỡi bò”. Ngoài ra còn có những tuyên bố tranh chấp đối với Quần đảo Paracel [Hoàng Sa] và Spratly [Trường Sa].
Hà Nội đang ở trong tình huống mà giáo sư môn chính trị học Brantly Womack ở Đại học Virginia gọi là một “mối quan hệ bất cân xứng” với Bắc Kinh. Thương mại của Việt Nam với Trung Quốc bị thâm hụt 12 tỉ đô la, chủ yếu là nhập khẩu máy móc, máy tính, hóa chất và hàng may mặc. Xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là hàng hóa. Rất nhiều người Việt Nam trong thâm tâm giữ mối thù ghét ngàn đời đối với ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc đều cho rằng Trung Quốc đã bóp chết nền công nghiệp mới manh nha của Việt Nam.
Sự tức giận người hàng xóm to xác mà xấu tính thỉnh thoảng lại bùng lên. Đáng chú ý nhất là hồi năm 2009 có một đợt phản đối dự án Trung-Việt trị giá hàng tỉ đô la để khai thác bô-xít ở Tây Nguyên. Thậm chí Võ Nguyên Giáp, vị anh hùng từng chiến đấu bên cạnh Hồ Chí Minh, cũng lên án dự án này là có hại cho môi trường, xã hội và quốc phòng của Việt Nam. Tướng Giáp từng là bộ trưởng quốc phòng hồi năm 1979 khi Việt Nam và Trung Quốc có chiến tranh ở biên giới tuy không kéo dài nhưng đẫm máu.
Mối quan hệ bất cân xứng nói trên thường khiến Hà Nội buộc phải cung kính Trung Quốc, Giáo sư Womack nói. Nhưng điều này chỉ có kết quả nếu như Trung Quốc đến lượt mình cũng phải tôn trọng “những lợi ích và quyền tự trị” của Việt Nam. Ông mô tả mối quan hệ này giống như chế độ chư hầu xưa kia theo đó các nước chư hầu phải tỏ lòng tôn kính đối với hoàng đế Trung Hoa. Bằng cách tỏ ra tôn kính và thừa nhận ưu thế của Trung Quốc, các nước hầu như sẽ được Trung Quốc để cho yên ổn.
Cái khó của Việt Nam hiện nay dường như là họ đang phải cố gắng tìm ra một cách tồn tại phù hợp với thời nay. Ngoại trừ Ấn Độ và có thể là cả Nhật Bản nữa, còn thì tất cả các nước châu Á khác đều đang có mối quan hệ bất cân xứng tương tự đối với Trung Quốc. Hãy xem trường hợp của Philippine. Philippine cũng than phiền rằng tàu của Trung Quốc quấy nhiễu một tàu khảo sát dầu khí của họ ở ngoài khơi bờ biển Philippine. Nhưng khi tôi đặt vấn đề này với Tổng thống Benigno Aquino III thì ông đã nói với tôi là nước ông hầu như bất lực vì hải quân thì toàn tàu cũ mua lại còn không quân thì chẳng có lấy một chiếc chiến đấu cơ nào để mà hãnh diện cả. “Nếu chơi quyền Anh thì một người bọn tôi có thể hạ được 15 người bọn họ,” ông nói [Philippine rất nổi tiếng với môn quyền Anh].
Trong ngắn hạn thì thái độ quyết đoán của Trung Quốc dường như đã gây ra những kết quả ngược lại sự mong đợi. Các nước nhỏ hơn đang tụm lại với nhau dưới sự bảo trợ của hiệp hội các nước Đông Nam Á. Ngoài ra họ cũng xích lại gần hơn với Mỹ trong khi Mỹ lại vừa tái cam kết sẽ có sự hiện diện mạnh mẽ ở Thái Bình Dương khi Mỹ gọi Biển Hoa Nam là một khu vực có lợi ích chiến lược và điều này đã khiến Trung Quốc khó chịu.
Nhờ sự phản đối của Việt Nam, Biển Hoa Nam sẽ là vấn đề nổi bật tại diễn đàn quốc phòng thường niên Đối thoại Shangri-La được tổ chức trong tuần này ở Singapore. Năm nay, cả bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Lương Quảng Liệt và bộ trưởng quốc phòng Mỹ Robert Gates đều sẽ tham dự. Có thể sẽ có những sự nổi nóng. Nhưng cũng sẽ có vô khối những tranh luận suông về sự cần thiết phải có sự minh bạch hơn nữa giữa hai cường quốc này để đảm bảo những xung đột trên biển không bị tuột ra khỏi tầm kiểm soát.
Nhưng ai cũng biết là hải quân Trung Quốc hiện nay đang ở thế thịnh. Nếu đúng vậy thì sự ảnh hưởng của Mỹ ở khu vực này tất nhiên sẽ ở thế suy. Khi tôi hỏi ông Aquino về việc quay sang tìm kiếm sự bảo vệ của nước Mỹ thì ông đã trả lời ngay tắp lự. “Giá như họ vẫn còn ở đây,” ông đã trả lời như vậy. Những nước như Việt Nam và Philippine đang cảm thấy may mắn nếu được Mỹ ủng hộ. Nhưng sớm muộn thì họ cũng hiểu rằng họ sẽ buộc phải tìm cách thỏa hiệp với Trung Quốc.
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2011
---------------------
Asia’s quiet anger with ‘big, bad’ China
By David Pilling
Published: June 1 2011 22:36 | Last updated: June 1 2011 22:36
Last month, a man rode up to China’s well-protected embassy in Hanoi, unfurled a bed-sheet-sized banner reading “China has no right to ban fishing or take Vietnam’s Paracel islands” and promptly set fire to his motorbike. As the flames blazed skywards, the protester was marched away by a Vietnamese security official. Not a word about the incident, captured in an amateur video, has appeared in the Vietnamese press.
But this month, in the rhetorical equivalent of motorbike immolation, the Vietnamese government was itself protesting against China. At a hastily convened weekend press conference, the foreign ministry accused Beijing of committing a “serious violation” in the South China Sea, which Hanoi predictably calls something else – the East Sea. Beijing was said to have used “legally groundless” claims to assert its ownership of the whole sea and turn it into its “home pond”.
The incident that provoked such kerosene-fuelled language took place last week, 120 nautical miles off the coast of Vietnam in waters claimed by both Hanoi and Beijing. Vietnam said a Chinese patrol boat cut cables trailing from one of its survey ships. The cables were apparently 30m under water, implying the Chinese vessel was equipped with deepwater cutters.
Chinese coastguard vessels routinely detain Vietnamese fishing boats in disputed waters, capturing them and charging a ransom for their release. Clashes with oil survey ships are rarer, although Vietnam said this was not the first time Chinese vessels had cut cables.
China claims almost the entire South China Sea, which also borders on the Philippines, Malaysia, Brunei, Indonesia and Vietnam. These countries, sticking to the principle of “where there is land, there are sea rights”, have overlapping claims to waters off their coast. Hanoi ridicules the dotted line that China draws on maps to indicate its ownership of the entire sea as like a lolling “bull tongue”. There are also competing claims to the Paracel and Spratly islands.
Hanoi has what Brantly Womack, professor of politics at the University of Virginia, calls an “asymmetric relationship” with Beijing. Vietnam runs a $12bn trade deficit with China, which is the chief source of its machinery, computers, chemicals and textiles. Vietnam’s exports are mostly commodities. Many Vietnamese, who have centuries of resentment stashed up against the dominant culture, believe China has strangled local industry at birth.
Anger against the big, bad neighbour occasionally flares up. Most notably, in 2009, there was a fight over a multibillion dollar Sino-Vietnam development of bauxite reserves in Vietnam’s Central Highlands. No less a figure than Nguyen Giap, the hero who fought alongside Ho Chi Minh, condemned the Vo project as harmful to Vietnam’s environment, society and national defence. Gen Giap had been defence minister in 1979 when Vietnam and China fought a brief, but bloody, border war.
This asymmetrical relationship normally obliges Vietnam to be deferential, says Prof Womack. But that only works if China, in turn, respects Vietnam’s “interests and autonomy”. The relationship he describes resembles the tributary system by which kingdoms once paid obeisance to imperial China. By showing deference and admitting China’s superiority, countries would be largely left alone.
The jostling with Vietnam appears to be an attempt to work out a similar modus operandi for the modern age. With the exception of India, and possibly Japan, all Asian nations have a similarly asymmetric relationship with China. Take the Philippines. It, too, has complained that Chinese ships hassled an oil-survey vessel off the Philippine coast. But, when I put the issue to Benigno Aquino III, the president, he told me there was little his country could do with a second-rate navy and an air force that boasted not a single fighter jet. “If we were to engage in a boxing match, there’s 15 of them for every one of us,” he said.
In the short term, China’s assertiveness appear to have backfired. Smaller nations are huddling together under the auspices of the Association of Southeast Asian Nations. They are also moving closer to the US, which has restated its commitment to having a strong presence in the Pacific and annoyed China by calling the South China Sea an area of strategic interest.
Thanks to Vietnam’s protest, the South China Sea will dominate this weekend’s Shangri-La Dialogue, an annual regional defence forum held in Singapore. This year, both Liang Guanglie and Robert Gates, the defence chiefs of China and the US, will be attending. There could be some fireworks. But there will also be plenty of talk about the need for greater transparency between the two powers to ensure that maritime frictions don’t get out of hand.
Everyone knows, though, that China’s naval might is waxing. As it does, US regional influence will surely wane. When I asked Mr Aquino about turning to the US for protection, he didn’t miss a beat. “If they are around,” he replied. Countries like Vietnam and the Philippines are happy for American support. But sooner or later, they know they are going to have to reach accommodation with China.
.
.
.
No comments:
Post a Comment