Lan
Hương, phóng viên RFA
2017-06-09
2017-06-09
She who has no master(s) tạm dịch là “Những người phụ
nữ tự làm chủ mình” là một dự án văn học với sự tham gia các nhà văn nữ hải ngoại
gốc Việt. Dự án này do chị Dao Strom thành lập, chị cũng là một trong 9 thành
viên của nhóm bao gồm Angie Chau, Lan Duong, Anna Moi, Hoa Nguyen, Thao P.
Nguyen, Isabelle Thuy Peland, Aimee Phan, Julie Thi Underhill. Đây đều là các
tác giả nổi tiếng và từng đoạt giải thưởng về văn học tại Mỹ.
Những phụ nữ trong Dự án She who has no master(s) tạm
dịch là Những người phụ nữ tự làm chủ mình. Courtesy of daostrom.com
Lan Hương phỏng vấn người thành lập nhóm là chị Dao
Strom, và một thành viên khác là chị Aimee Phan để hiểu thêm về dự án này.
Lan
Hương: Chào chị Dao Strom, và chị Aimee Phan. Các
chị có thể cho biết mục đích thành lập nên dự án “She who has no master(s)”?
Aimee
Phan: Chị Đào thành lập nhóm của chúng tôi vào năm
2014 với ý tưởng là hiện nay có rất nhiều nữ nhà văn người Việt trên khắp thế
giới. Tuy nhiên chưa có một cách gì để họ có thể giao tiếp và hợp tác cùng với
nhau. Tôi nghĩ rằng yếu tố hấp dẫn những người tham gia nhóm nhất đó là cơ hội
để hiểu về nhau, chia sẻ công việc với nhau và được truyền cảm hứng làm việc
khi cùng hợp tác với nhau. Đó cũng là một trong những lý do chính thôi thúc tôi
tham gia vào dự án này. Ngoài ra tôi cũng có cơ hội được thử nghiệm các tác phẩm
của tôi.
Dao
Strom: Một nguyên nhân khác nữa khiến tôi lập ra nhóm
này là để tạo lập nên một hình thức văn học ở đó nhiều nhà văn nữ cùng có tiếng
nói và cùng mang lại những trải nghiệm khác nhau. Chúng tôi có rất nhiều cách
nhìn chung với nhau chẳng hạn như về Việt Nam, về chiến tranh,… nhưng bên cạnh
đó chúng tôi cũng có nhiều trải nghiệm khác nhau, bao gồm việc xuất thân khác
nhau. Đó cũng là một yếu tố chúng tôi muốn gửi gắm trong các tác phẩm của
mình.
*
Lan
Hương: Các chị có nghĩ việc mình không nói được tiếng
Việt là một trở ngại khi các chị muốn viết về Việt Nam?
Aimee
Phan: Tôi không nghĩ khả năng nói tiếng Việt là nhân
tố tiên quyết trong các tác phẩm của chúng tôi. Phải đến phân nửa trong chúng
tôi không nói được tiếng Việt nhưng không vì vậy mà chúng tôi thấy mình không
được “Việt” bằng những người khác. Đó là lý do chúng tôi dành thời gian để viết
về văn hoá Việt Nam và những trải nghiệm của chúng tôi. Bởi vì chúng tôi nghĩ
điều quan trọng là chúng tôi muốn theo đuổi giấc nghệ thuật của mình đến cùng,
chỉ cho nhau thấy vì sao giấc mơ này quan trọng với chúng tôi, và rằng chúng
tôi muốn nuôi dưỡng nó và trở thành một phần của nó hiện tại và tương lai.
*
Lan
Hương: Điều gì khiến các chị thành lập một nhóm
các nhà văn là phái nữ?
Dao
Strom: Một trong những lý do chúng tôi lập nhóm chỉ
dành cho phái nữ là vì một phần lớn các tác phẩm văn học kể cả là trong văn hóa
Mỹ hay Việt Nam do phái nam viết. Đặc biệt là những trải nghiệm trong chiến
tranh ở Việt Nam thường được viết và đọc bởi những người đàn ông trực tiếp tham
gia cuộc chiến. Nhưng chúng tôi lại muốn khai thác một khía cạnh khác về cuộc
chiến đó với những góc nhìn từ phụ nữ, trẻ em, hay những người con của các chiến
binh chẳng hạn. Chúng tôi muốn tạo một không gian để những tiếng nói vốn không
được chú ý đến có cơ hội hợp tác với nhau phá vỡ sự im lặng đó.
Aimee
Phan: Tôi đồng ý với chị Đào. Tôi nghĩ rằng một trong những
lý do khiến tôi tham gia nhóm này là vì tiếng nói của phụ nữ trong văn học Việt
Nam được ưu tiên. Một điều mà tôi rất quý trọng về nhóm của chúng tôi là chúng
tôi luôn gắn kết với nhau, tìm thấy và tôn trọng tiếng nói của nhau và mang tiếng
nói đó đến với mọi người.
*
Lan
Hương: Các tác phẩm của các chị xoay quanh những
chủ đề gì?
Dao
Strom: Chúng tôi viết nhiều thứ lắm chẳng hạn như những
điều thầm kín về phụ nữ, những người giới tính chưa xác định, những người yếu
thế,… Chúng tôi muốn nhắn gửi rằng điều mạnh dạn là chúng tôi dám chia sẻ câu
chuyện và trải nghiệm của mình và biết đâu chúng tôi sẽ tìm được sức mạnh khi
liên kết với nhau và cùng đưa nhau thoát khỏi tình trạng là nạn nhân của bất cứ
vấn đề gì.
*
Lan
Hương: Nhiều ý kiến nói rằng các tác phẩm văn
chương của phái nam thường được chú ý hơn của phái nữ. Các chị nghĩ gì về điều
này?
Aimee
Phan: Đó chính là lý do mà chúng tôi muốn thông qua dự
án “She who has no masters” để truyền đạt rằng tiếng nói của phụ nữ là cực kỳ
quan trọng trong việc truyền tải văn học Việt Nam.
Strom
Dao: Chúng ta đang sống trong một thế giới vẫn còn
hiện tượng trọng nam khinh nữ. Vì vậy chúng ta cần nỗ lực để phụ nữ được lên tiếng
và tiếng nói của họ được lắng nghe.
*
Lan
Hương: Qua cuộc nói chuyện này các chị có muốn nhắn
gửi điều gì đến những người phụ nữ yêu mến và muốn theo đuổi con đường văn học
nghệ thuật nhưng vì một lý do gì đó họ chưa thực hiện được?
Strom
Dao: Tôi muốn nhắn nhủ rằng các bạ hãy cứ tiếp tục viết,
đừng sợ hãi điều gì cả. Tôi biết là phụ nữ, và tôi cũng là một người mẹ, đôi
khi việc theo đuổi giấc mơ của chúng ta còn gặp nhiều trở ngại vì còn phải chăm
sóc con cái và gia đình. Nhưng mặc cho những trở ngại đó tôi tin chúng ta có thể
tìm cách để tiếng nói và những câu chuyện của mình được mọi người lắng nghe chứ
không chỉ giữ riêng cho bản thân.
Aimee
Phan: Tôi mong những người phụ nữ muốn được viết
nhưng vì lý do gì đó không thể, hãy hiểu rằng tiếng nói của các bạn rất quan trọng
và những câu chuyện của các bạn sẽ làm cho nền văn học thêm phong phú và những
câu chuyện đó đáng được kể. Và chính các bạn nên là những người kể ra câu chuyện
đó.
*
Lan
Hương: Cám ơn những chia sẻ của hai chị. Nếu quý vị
quan tâm có thể tìm đọc nhiều tác phẩm của nhóm như :
- Quiet As They Come của Angie Chau,
- This Is All I Choose To Tell: History and
Hybridity in Vietnamese American Literature của Isabelle Thuy Peland,
- We Should Never Meet của Aimee Phan,
- The Gentle Order of Girls and Boys của Dao Strom,
- Veterans of Peace của Julie Thi Underhill …
No comments:
Post a Comment