Hùng
Tâm/Người Việt
Wednesday,
April 6, 2016 4:15:29 PM
Hoa
Kỳ lao vào một cuộc chiến không kẻ thù?
Tuần
qua, hai sự kiện ngoại giao tại thủ đô Hoa Kỳ lại bất ngờ cho người ta nhìn thấy
một nỗi khó của nước Mỹ.
Trước
hết là nhân thượng đỉnh về tài giảm võ khí hạch tâm, hai tổng thống Pháp Mỹ có
cuộc họp báo. Khi Tổng Thống Francois Hollande nói đến khủng bố Hồi Giáo thì lời
ấy trong băng hình video do Tòa Bạch Cung đưa ra lại bị xóa nhòa. Khi báo chí
nêu câu hỏi, phủ tổng thống Mỹ trả lời rằng đấy chỉ là sơ suất kỹ thuật và phổ
biến lại hình ảnh có lời nói của tổng thống Pháp.
Chuyện
thứ hai là cũng nhân thượng đỉnh này, phòng báo chí của Tổng Thống Barack Obama
cho biết là không có cuộc gặp gỡ giữa ông Obama và tổng thống Turkey là ông
Recep Tayyip Erdoan nhưng sau cùng thì hai vị nguyên thủ đã hội kiến ngày 31
Tháng Ba. Dịp này, dị biệt quan điểm giữa lãnh tụ hai nước được chú ý. Ông
Obama muốn Turkey chú ý đến tổ chức khủng bố xưng danh Nhà Nước Hồi Giáo ISIL
hơn là đảng Công Nhân Kurdistan của dân Kurd, viết tắt theo tiếng Thổ là đảng
PKK. Ngược lại, ông Erdoan lo ngại đảng PKK, cũng vừa có hành động khủng bố
ngay trong Tháng Ba, có thể xé nát xứ Turkey.
Hai
sự kiện ngoại giao ấy cho thấy một vấn đề là minh định kẻ thù, chuyện nan giải
cho nước Mỹ... Hồ sơ Người Việt sẽ tìm hiểu chuyện ấy.
Kẻ
thù là những ai?
Sau
15 năm lao vào một cuộc chiến lâu dài nhất lịch sử, Hoa Kỳ ngày nay vẫn chưa thống
nhất ý kiến là “ta đang chiến đấu chống ai?” Có nhiều lý do giải thích mâu thuẫn
này.
Khi
vụ khủng bố 9/11 xảy ra tại Hoa Kỳ, Tổng Thống George W. Bush lập tức gọi đây
là “Cuộc Chiến Chống Khủng Bố Toàn Cầu,” Global War On Terror, và mở ra chiến dịch
Afghanistan năm 2001 rồi Iraq năm 2003. Cách gọi ấy thật mập mờ vì toàn cầu có
nhiều lực lượng cùng áp dụng phương pháp khủng bố để đạt mục tiêu khác nhau. Sau
đấy, ông Bush lại nêu đích danh ba đối thủ ông gọi là Trục Tội Ác, Axis of
Evil, là Iraq, Iran và Bắc Hàn.
Đây
là ba chế độ hung đồ, có thể áp dụng phương pháp khủng bố, nhưng chưa chắc đã
là kẻ thù mà nước Mỹ phải nghênh chiến, hay tiêu diệt. Có thể chế độ Cộng Sản Bắc
Hàn đã từng có hành vi khủng bố, là gây sự sợ hãi để làm thay đổi quan điểm của
xứ khác, người khác, nhưng khi kéo chế độ này vào cuộc thì Hoa Kỳ lại chẳng có
quyết định lâm chiến hay ít ra là ứng phó.
Vì
vậy, sự mập mờ của Cuộc Chiến Chống Khủng Bố Toàn Cầu càng thêm mơ hồ. Trong
khi ấy, vì tình trạng chiến tranh thực tế, luật hình sự của Hoa Kỳ cũng có thay
đổi như trong thời chiến, mà không minh định kẻ thù.
Tám
năm sau, Chính Quyền Obama lại càng đào sâu mâu thuẫn ấy vì lý do... hợp lý.
Khi
Hoa Kỳ mở ra hai chiến dịch Afghannistan và Iraq, nước Mỹ không lâm chiến một
mình mà còn có đồng minh, trong số này có một số quốc gia Hồi Giáo như Saudi
Arabia, Pakistan, vài nước Trung Á lẫn Iran. Chế độ Tehran có kín đáo hợp tác với
Mỹ trên chiến trường Afghanistan và sau đó còn lợi dụng Hoa Kỳ trên chiến trường
Iraq!
Đấy
là lý do khiến Obama triệt để tránh né dùng chữ “Khủng bố Hồi Giáo” và mở chiến
dịch lấy lòng dân Hồi Giáo ở khắp nơi sau bài diễn văn tại Cairo bên Ai Cập và
Ankara của xứ Thổ.
Chính
quyền ông còn phát minh ra nhiều chữ lạ, như “chống hành động bạo lực quá
khích,” hoặc “bạo lực nơi sở làm” khi có tay khủng bố Hồi Giáo giết người trong
xã hội Mỹ. Vụ Thiếu Tá Nidal Hassan bắn hạ 13 người và làm 30 người bị thương tại
căn cứ Fort Hood ở Texas vào năm 2009 là một thí dụ điển hình mà không độc nhất.
Kết
cuộc thì cả hai Chính Quyền Bush lẫn Obama đều lách chữ để tránh vạch tên kẻ
thù là “Khủng bố Hồi Giáo.” Hậu quả là Hoa Kỳ lâm chiến với một kẻ thù không
tên!
Nhưng
vì sao chuyện ấy lại là vấn đề?
Đánh
kẻ vô danh?
Chiến
tranh chống khủng bố chỉ có thể là chiến lược hay phương pháp, cũng như khủng bố
chỉ là một trong nhiều phương pháp khuất phục kẻ thù.
Trong
mọi cuộc chiến, các phe lâm trận đều có thể áp dụng phương pháp khủng bố, hiểu
theo nghĩa rộng là ào ạt tấn công cả mục tiêu dân sự để gây sợ hãi và đạt mục
tiêu chính trị. Trong Thế Chiến II, Đức quốc xã dội bom lên thủ đô của Anh và
nhiều thành phố Đức bị liên quân Anh Mỹ san thành bình địa. Đấy là hoạt động có
thể được gọi là khủng bố. Nhật Bản cũng đã khủng bố Trung Quốc và bị quân lực
Hoa Kỳ khủng bố. Nhưng khủng bố không thể là kẻ thù. Như trong Thế Chiến II, kẻ
thù của nước Mỹ không thể là các tầu ngầm Đức, chiến hạm Nhật hoặc thủy thủ Nhật
hay Đức mà là hai chế độ phát xít của phe Trục.
Bây
giờ, trong trận chiến chống quân khủng bố Hồi Giáo, kẻ thù là ai? Là quân khủng
bố? Là tư tưởng Hồi Giáo quá khích? Hay một quốc gia Hồi Giáo phổ biến tư tưởng
quá khích và yểm trợ hành động khủng bố? Những câu hỏi ấy thật ra quan trọng vì
ảnh hưởng đến luật lệ hình sự và quy chế tù binh trong thời chiến.
Sau
vụ 9/11, Chính Quyền Bush đã quyết định, với sự đồng ý của Quốc Hội, là đưa
quân khủng bố ra xét xử trước công lý. Hệ thống công lý nào? Tòa Đại hình hay
Tòa Án Quân Sự? Nếu một công dân Mỹ tấn công một công thự hay căn cứ quân sự
Hoa Kỳ thì khi bị bắt sẽ bị truy tố trước tòa án dân sự theo luật hình sự. Nếu
một kẻ thù của nước Mỹ tấn công căn cứ quân sự Hoa Kỳ mà bị bắt thì được coi là
tù binh, nhưng trước hết phải là binh lính, mặc đồng phục trong một đạo quân.
Cách đối xử với tù binh ấy phải phù hợp với Công Ước Geneva năm 1949 về quy chế
tù binh.
Nhưng
khi một kẻ thù của nước Mỹ không mang đồng phục và hành động nhân danh một tổ
chức, thí dụ như al-Qaeda, hoặc một tư tưởng như Thánh Chiến Jihad, thì đương sự
không thể bị xét xử theo luật hình sự trước Tòa Đại Hình, hay là tù binh bị
truy tố trước Tòa Án Quân Sự. Hoa Kỳ đã chính thức ra quân tại Afghanistan và
Iraq, thực tế là khai chiến với hai quốc gia tức là ở trong thời chiến mà lại
không thể đối xử với quân khủng bố từ hai xứ này như tù binh. Họ không phạm tội
hình sự hay quân sự mà phạm tội ác chiến tranh, là war criminal.
Những
lý lẽ rắc rối ấy mới giải thích nỗi khó khăn của Chính quyền Obama khi muốn đưa
ra tòa hình sự mấy tên khủng bố bị Mỹ bắt từ các chiến trường Afghanistan hay
Iraq về giam trong trại tù Guantanamo. Obama gặp sự phản đối của Quốc hội, từ
giới dân cử trong đảng Dân Chủ. Chính quyền Bush đã nát óc suy nghĩ về pháp lệnh
áp dụng cho trường hợp có tuyên chiến mà chẳng có chiến binh như vậy. Đấy là
bài toán của hiện tượng “đánh kẻ vô danh,” tuyên chiến với một kẻ thù không
tên. Vì kẻ thù không là một quốc gia - kể cả quốc gia chưa thành hình như “Nhà
nước Hồi Giáo” ISIL dù đã phần nào có một lãnh thổ - mà là một phong trào được
hướng dẫn bởi một tư tưởng.
Chúng
ta trở lên chuyện khác, tư tưởng nào?
Chống
Hồi Giáo nào?
Trong
Tháng Ba vừa qua, Cộng Hòa Hồi Giáo Turkey của dân Thổ bị ba loại khủng bố tấn
công tại hai nơi là thành phố Istanbul và thủ đô Ankara. Một là do tổ chức ISIL
khích động, vụ kia là do đảng PKK của người Kurd và vụ thứ ba là do một nhóm cộng
sản xưng danh... “Mặt trận Cách Mạng Giải Phóng Nhân Dân đảng Mác-xít” (Marxist
Revolutionary People's Liberation Movement/Party.” Vụ thứ ba là chuyện khôi
hài, chỉ có một nạn nhân là hung thủ, một phụ nữ quá khích đòi tự sát. Hai vụ
kia thì nghiêm trọng hơn nhiều và cho thấy mâu thuẫn hay dị biệt quan điểm giữa
các nước cùng chống Khủng bố Hồi Giáo.
Dù
tránh kết hợp hai chữ Khủng bố với Hồi Giáo, Tổng Thống Obama vẫn muốn Tổng Thống
Erdoan nêu đích danh kẻ thù là lực lượng “Nhà Nước Hồi Giáo” ISIL. Nhìn từ quan
điểm quyền lợi của Thổ, ISIL ở xa không đáng sợ bằng lực lượng Hồi Giáo ly khai
của dân Kurd là đảng Công nhân Kurdistan PKK ngay trong xã hội Turkey. Lực lượng
này mà chiếm được một khu vực của Turkey và kết hợp với dân Kurd tại Iraq và
Syria là Turkey bị loạn to.
Vì
vậy, Erdoan nói ngược với Obama, và bị truyền thông Hoa Kỳ phê phán là hung
hăng, cực đoan và độc tài. Cũng vậy, Tổng Thống Hollande của Pháp có thể nghĩ
khác với tổng thống Turkey: ISIL mới đáng ngại.
Chúng
ta hiểu ra nỗi băn khoăn của Obama, hay nhiều người khác, khi tránh nói đến “Khủng
bố Hồi Giáo” vì có nhiều khuynh hướng Hồi Giáo khác nhau mà không phải Hồi Giáo
nào cũng chơi trò khủng bố. Nhưng dù thông cảm thì cũng phải thấy là những kẻ
quá khích nhất trong thế giới Hồi Giáo đều dùng phương pháp khủng bố. Hiểu rõ
điều ấy nhất vì là nạn nhân đầu tiên chính là người theo Hồi Giáo: họ bị sát hại
nhiều hơn những người theo Thiên Chúa Giáo hay Do Thái Giáo, hay người Tây
phương da trắng.
Khi
tránh xúc phạm người Hồi Giáo, Chính quyền Obama tự đẩy vào thế kẹt: đa số người
Hồi Giáo không hề đồng ý với phong trào Khủng bố Hồi Giáo nhưng chỉ những kẻ khủng
bố quá khích mới thấy là bị xúc phạm khi được nêu đích danh như vậy!
Nếu
phân biệt rõ ràng và gọi đích danh phong trào quá khích này thì Hoa Kỳ và các xứ
khác vẫn có thể huy động được hậu thuẫn Hồi Giáo tại Trung Đông và ở trong nước.
Chỉ vì duy trì sự mơ hồ ấy mà Hoa Kỳ bị tác dụng ngược. Cuộc khảo sát gần đây của
YouGov/Huffington Post cho thấy 51% dân Mỹ đồng ý với việc khai trừ khỏi Hoa Kỳ
những người Hồi Giáo không có quốc tịch Hoa Kỳ.
Ứng
cử viên Donald Trump bên đảng Cộng Hòa khai thác hiện tượng ấy. Nhiều khuynh hướng
bảo thủ hay quốc gia dân tộc Âu Châu cũng vậy.
Hậu
quả rộng lớn hơn vậy là sự thất vọng của người dân, cả Âu lẫn Mỹ, về khả năng đối
phó của chính quyền với một kẻ thù không được minh danh.
Kết luận ở đây là gì?
Hoa Kỳ đang khai chiến với một phong trào, không phải với một tôn giáo hay một quốc gia.
Phong
trào này có đặc tính phi quốc gia hay quốc tế, có thể lan từ xứ này qua xứ
khác.
Nó
được hướng dẫn bởi một tư tưởng quá khích là sự thống trị tất nhiên của đạo Hồi
trên cả nhân loại, bằng cách sát hại bất cứ ai không cùng quan điểm.
Vi
trùng ấy là một, rồi tùy từng cơ thể mà phát tác - để hủy diệt tất cả.
No comments:
Post a Comment