07.04.2016
Hô
khẩu hiệu ‘Trường học thân thiện’ nhưng bạo lực học đường ngày càng gia tăng!
Từ
năm học 2008-2009, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) chủ trương thực hiện cuộc vận
động “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở các trường học trong cả nước.
Mô hình này Bộ GD-ĐT cho là một bước “đột phá” nhưng thực ra nó đã có từ những
thập kỷ cuối của thế kỷ trước do Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) đề xướng.
Trước đây, ngành giáo dục nước ta đã có phương châm, khẩu hiệu hành động súc
tích nhưng ý nghĩa thật sâu sắc: “Kỷ cương, tình thương, trách nhiệm”. Phương
châm này phù hợp và nhất quán với khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”. Không
phải ngẫu nhiên mà người ta đưa từ “kỷ cương” (cũng như chữ “lễ”) ở phía trước,
mà đó là kinh nghiệm giáo dục được đúc kết từ ngàn đời nay. Cách đây mấy ngàn
năm Khổng Tử, người được tôn vinh là “vạn thế sư biểu” trong Luận ngữ đã nói :
“Dưỡng bất giáo, phụ chi quá; giáo bất nghiêm, sư chi đọa”. Nghĩa là: Nuôi con
mà không dạy dỗ là lỗi của người cha; dạy dỗ mà thầy không nghiêm là lỗi ở người
thầy”. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng từng nói: Phải làm cho “trường ra trường,
lớp ra lớp, thầy ra thầy, trò ra trò”. Rõ ràng, yếu tố kỷ cương, kỷ luật phải
được đặt lên hàng đầu và là điều kiện tiên quyết trong giáo dục. Có lẽ vì xem
nhẹ mặt này nên lãnh đạo ngành giáo dục mới thay khẩu hiệu “Kỷ cương, tình
thương, trách nhiệm” bằng khẩu hiệu “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”
đã có ở châu Âu từ… đầu thế kỷ trước !
Hệ
lụy của sự hình thức, hô khẩu hiệu nhiều mà làm ít trong “phong trào” này đã dẫn
đến sự bất cập hiện nay ở trường học: “trường học thân thiện” nhưng bạo lực học
đường ngày càng gia tăng! Những video clip do học sinh tung lên mạng gần đây
cho thấy, học sinh hiện nay không chỉ nhẫn tâm bạo lực với bạn mà còn vô cảm lạnh
lùng. Không ít video clip trên youtube có cảnh học sinh đánh bạn, đánh rất tàn
nhẫn, nhiều em đánh một em, thậm chí còn xé áo làm nhục bạn giữa đường. Trong
khi đó, nhiều em ở ngoài lạnh lùng đứng xem, có em còn quay điện thoại để đưa
lên facebook … giải trí.
Trong
giáo dục phải có tình thương, trách nhiệm nhưng tình thương, trách nhiệm phải
đi đôi với kỷ cương, và kỷ cương phải đặt lên hàng đầu. Không có kỷ cương phép
nước thì xã hội tất loạn. Ngay trong nhà chùa, nơi mà lòng từ bi bác ái đặt lên
hàng đầu thì vẫn có “giới”, “luật”, nếu tăng ni phật tử phạm “giới”, “luật” thì
sẽ bị xử phạt nghiêm khắc.
Bạo
lực học đường không chỉ giữa học sinh với học sinh mà còn giữa giáo viên với học
sinh. Từ chuyện ở Lào Cai, một cô giáo đánh một học sinh 6 tuổi bầm tím mặt vì
em không viết đúng chính tả, ông bảo vệ dâm ô với 20 bé gái tiểu học, đến chuyện
một thầy giáo dạy nhạc xâm hại nữ sinh lớp 6 đến 5 lần ngay ở một đô thị văn
minh là ở thành phố Hồ Chí Minh là một hồi chuông báo động về nạn bạo lực học
đường, “loạn” học đường.
Hô
hào quản lý dạy thêm, học thêm mà dạy thêm, học thêm vẫn cứ tràn lan
Dạy
thêm, học thêm đang phát triển “tràn lan”. Trước đây phổ biến ở bậc trung học,
bây giờ cả ở bậc tiểu học. Đáng thương cho con trẻ phải học nhồi nhét suốt cả
tuần, học như cái máy, không có thời gian nghỉ ngơi, giải trí để tái tạo chất
xám.
Trước
sự bức xúc của xã hội, từ năm 2012, Bộ GD-ĐT đã ban hành quy định về dạy thêm,
học thêm. Trước đây, dạy thêm học thêm diễn ra tại nhà, gần đây được “tổ chức” ở
trường, gọi là “đưa vào quản lý”. Các sở giáo dục trong thời gian gần đây chỉ đạo
các trường quản lý dạy thêm bằng hình thức yêu cầu giáo viên muốn dạy thêm phải
đăng ký với lãnh đạo nhà trường, cùng với việc khai báo thời gian, địa điểm dạy
thêm, số lượng học sinh, các tiêu chuẩn về phòng ốc, ánh sáng … Thế nhưng đó chẳng
qua là hình thức mà thôi, vì được mấy giáo viên khai báo “thật thà” để bị khiển
trách, xử lý khi số lượng học sinh học quá đông, thu tiền học phí cao hơn quy định?
Và ai sẽ là người đi kiểm tra, xử lý những giáo viên dạy thêm không theo quy định
trên?
Phụ
huynh vì mong muốn con em “bằng bạn bằng bè”, sợ giáo viên “phân biệt đối xử”
nên phải cho con đi học thêm. Điều đó vô tình thỏa hiệp với việc dạy thêm, học
thêm. Bên cạnh đó chương trình học quá tải cũng là nguyên nhân của nan đề này.
Giáo viên thì vì miếng cơm manh áo, dạy được lớp nào thì dạy, kiếm thêm thu nhập.
Lấy tiền học sinh, tất nhiên phải thiên vị, tạo mọi điều kiện để học sinh học
thêm đạt điểm cao, đó là lẽ thường tình.
Bao
giờ giáo viên lấy dạy thêm làm nguồn thu nhập thì còn đó nan đề dạy thêm,
học thêm.
Chống
bệnh thành tích nhưng vẫn chạy theo thành tích!
Vì
thành tích phổ cập tiểu học, trung học cơ sở nên nhà trường ép học sinh đến trường,
ép lên lớp. Vì sợ tỷ lệ học sinh bỏ học, lưu ban cao làm mất thành tích thi đua
nên nhiều trường tìm mọi cách để “đẩy” học sinh lên lớp, biến các em thành
“trái chín non, chín ép”. Điều đó giải thích vì sao nhiều học sinh cấp THPT vẫn
đọc không nên câu, viết không nên chữ, không biết tính cộng trừ nhân chia số
âm, số dương, phân số…
Nói
chống bệnh thành tích nhưng lớp nào có tỷ lệ học sinh yếu kém, lưu ban nhiều
thì giáo viên chủ nhiệm lớp đó sẽ bị cắt thi đua. Cách ra đề thi, chấm thi gần đây
rất dễ dãi, không phân biệt và sàng lọc trình độ học sinh. Coi thi tốt nghiệp
mà giám thị nào công tâm, nghiêm túc lập biên bản thí sinh vi phạm quy chế thì
sẽ bị xem là hiện tượng “không bình thường”, bị dị nghị, bị phân biệt đối xử.
Còn chấm thi tốt nghiệp thì “linh động”, “thiên biến vạn hóa” để tỷ lệ thí sinh
đỗ cao, để địa phương mình đạt thành tích cao hơn năm trước.
Phong
trào “trường chuẩn” gây ra nhiều hệ lụy, nó như trái còn xanh ép chín vội mà
“hóa chất” can thiệp là tỷ lệ ảo. Tiêu chí học lực số học sinh xếp loại yếu,
kém không quá 5% đã đẩy học sinh ngồi nhầm lớp, nhiều em lên lớp “oan”.
Tiêu chí tỷ lệ học sinh bỏ học và lưu ban hàng năm không quá 5%, trong đó tỷ lệ
học sinh bỏ học không quá 1% đã “hô biến” những em bỏ học thành học sinh
“chuyển trường”, học sinh “đi học nghề”, thậm chí tên các em đó vẫn còn trong
danh sách (ảo) nằm trong hồ sơ trường chuẩn.
Hội
nghị giáo dục nào cũng “hô vang” khẩu hiệu “Nói không với tiêu cực trong thi cử
và bệnh thành tích trong giáo dục”, nhưng trường nào, tỉnh nào cũng ham thành
tích, ham cái danh hiệu “trường đạt chuẩn quốc gia”.
‘Giáo
dục toàn diện’ mà thực ra là dạy chữ đơn thuần!
Với
phương châm “giáo dục toàn diện”, ngành giáo dục đặt ra nhiều môn học như âm nhạc,
mỹ thuật đối với học sinh tiểu học. Với bậc trung học, học sinh còn học “công
nghệ”, hướng nghiệp, nghề phổ thông, hoạt động ngoài giờ lên lớp. Nhưng chẳng
cái nào ra hồn cả, chẳng qua là “cưỡi ngựa xem hoa”, mang tính hình thức chứ
không mang tính thực chất. Buồn cười nhất là môn Nghề phổ thông, dạy và học thì
qua loa lấy lệ nhưng em nào cũng đạt chứng chỉ loại giỏi để được cộng 2 điểm
trong xét tốt nghiệp!
Giáo
dục toàn diện đâu phải phát sinh nhiều môn phụ linh tinh, hình thức mà phải là
giáo dục cả đức, trí, thể, mỹ, giáo dục cả kỹ năng sống, thái độ ứng xử đối với
thiên nhiên và con người. Thấy mà buồn cho thái độ ứng xử, lời ăn tiếng nói
cách ăn mặc, thị hiếu thẩm mỹ của học sinh của học sinh hiện nay. Không ít em
nói tục, chửi thề, tóc nhuộm xanh nhuộm đỏ, áo quần “hở trên, hở dưới”, thái độ
thì vô cảm, thờ ơ với đời sống xung quanh, hiểu biết thì hời hợt, nông cạn, phần
lớn chỉ biết rập khuôn theo những giáo điều trong sách vở.
Khó
có thể liệt kê, phân tích hết đầy đủ những mâu thuẫn, nghịch lý trong giáo dục
Việt Nam hiện nay. Đây chỉ là góc nhìn của một người trong cuộc với bao nhiêu nỗi
niềm, trăn trở. Lời nói thẳng khó nghe nhưng chẳng lẽ im lặng mãi. Sợ rằng, thấy
vô lý, mâu thuẫn mà vẫn im lặng thì đó cũng là tự mâu thuẫn với chính mình vậy.
----------------------
* Các
bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm
hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment