25.08.2015
Đọc báo chí trong nước mấy tháng vừa qua, điều ám ảnh
tôi nhiều nhất là các vụ sát nhân dã man có khi chỉ vì những lý do hết sức nhỏ
nhặt, thậm chí, vu vơ, hay nói theo một số nhà báo trong nước, là “lãng xẹt”.
Tối ngày 8 tháng 8 vừa qua, trong một quán karaoke ở
Hải Phòng, nghĩ là anh Nguyễn Tuấn Định nhìn “đểu” mình, một số thanh niên dùng
tuýp sắt đánh anh đến bị chấn thương sọ não, phải chở vào bệnh viện cấp cứu.
Chưa đã cơn giận, các thanh niên này còn chạy đến bệnh viện dùng dao chém chết
anh Định ngay trên băng-ca lúc chờ bác sĩ khám và chữa.
Mấy ngày sau, ở Bến Tre, Huỳnh Văn Phương và Lê Văn
Tèo, cả hai đều 35 tuổi, đi xe gắn máy, bị đụng quẹt vào xe của anh Phạm Văn
Phường, 25 tuổi. Phương và Tèo nhào xuống đánh anh Phường. Chưa đủ, Phương và
Tèo chạy vào một căn nhà dọc đường lấy dao ra cắt cổ anh Phường. Nạn nhân chết
ngay tại chỗ.
Ra đường thì thế; ở nhà có an toàn hơn không? Không.
Cũng trong mấy tháng vừa qua, ở Việt Nam xảy ra mấy vụ giết người, ở đó, cả gia
đình đều bị giết.
Như vụ giết người tại Nghệ An, chẳng hạn. Vy Văn Mằn
vào vườn của anh Lô Văn Thọ hái trộm mấy trái chanh, bị anh Thọ bắt gặp. Hai
người cãi vã nhau. Mằn nhào đến đánh anh Thọ. Chưa đủ. Mằn chụp con dao chém
liên tục vào đầu anh Thọ khiến anh Thọ chết tại chỗ. Vợ anh Thọ, chị Lê Thị Yến
thấy vậy sợ hãi ôm con chạy trốn. Mằn rượt theo. Gặp bà Chương, mẹ anh Thọ, Mằn
chém chết; sau đó, chém chị Yến và cả đứa con chị địu trên lưng, mới một tuổi.
Như vậy, chỉ vì mấy trái chanh, Vy Văn Mằn giết cả gia đình anh Lô Văn Thọ, kể
cả một em bé sơ sinh.
Vụ giết người ở Nghệ An xảy ra chưa bao lâu thì đến
vụ giết người cũng tàn độc không kém ở Bình Phước. Nguyễn Hải Dương, 24 tuổi, bị
gia đình người yêu phản đối, bèn rủ bạn đến nhà người yêu cũ, giết sáu người
trong gia đình, kể cả người mình từng yêu. Chỉ có một em bé chưa tới hai tuổi
là được tha mạng.
Rồi xảy ra vụ án ở Yên Bái. Vì một sự tranh chấp nhỏ
trên mảnh đất làm nương, Đặng Văn Hùng, 26 tuổi, xô xát với anh Trần Đức Long.
Bị đánh, Anh Long bỏ chạy, Hùng rượt theo, chém tới tấp vào đầu vào cổ anh Long
nhiều nhát. Chị Hoa, vợ anh Long, bỏ chạy. Hùng rượt theo, chém chị chết. Chưa
hết. Hùng chạy vào nhà anh Long, chém chết em vợ anh Long. Cũng chưa hết. Thấy
con trai anh Long, mới hai tuổi, đang đứng trên giường, Hùng “tiện tay” nhào đến
chém mấy nhát khiến bé chết ngay tại chỗ.
Kể ra, ở đâu cũng có hiện tượng giết người. Ở Tây
phương, không kể các cuộc khủng bố, thỉnh thoảng vẫn có những tên tâm thần cầm
súng bắn xối xả vào đám đông. Tuy nhiên, những vụ giết người vì các vụ cãi cọ
hay tranh chấp vu vơ nho nhỏ rất hiếm hoi. Ở Việt Nam trước đây, nơi người dân
được xem là hiền hoà và hiếu hoà, những vụ giết người như thế cũng khá hiếm
hoi. Vậy tại sao bây giờ những vụ giết người tàn bạo như thế lại xảy ra nhiều
đến như vậy?
Tiến sĩ Đỗ Cảnh Thìn, Phó giám đốc Trung tâm nghiên
cứu tội phạm học thuộc Học viện Cảnh sát Nhân dân, cho các vụ thảm án liên tục
như vậy là không bình thường. Hơn nữa, ông còn cho những tội ác “không bình thường”
ấy không phải là cái gì “đột xuất bất ngờ” mà chỉ là “hệ quả của sự tác động từ
nhiều yếu tố tiêu cực”. Những “yếu tố tiêu cực” ấy là gì?
Theo ông Thìn, “trong cuộc sống hiện nay có rất nhiều
áp lực, nhiều cạnh tranh, sức ép từ việc làm, khó khăn về kinh tế, vướng mắc
trong đời sống, sự phân tầng xã hội diễn ra gay gắt, những mặt tiêu cực của yếu
tố thị trường, những mâu thuẫn, xung đột, tranh chấp trong cuộc sống hàng ngày…
đã làm cho một bộ phận dân chúng, nhất là những người trẻ tuổi không thích nghi
được”. Vì không thích nghi được, nhiều thanh niên “dễ bị chấn thương tinh thần,
không định vị được giá trị cuộc sống” và “mất phương hướng, tiêu cực trong suy
nghĩ và hành động, đặc biệt là những hành động cực đoan, gây tội ác”.
Đỗ Cảnh Thìn còn đổ lỗi “những hình ảnh bạo lực, lạnh
lùng, vô cảm; lối sống nặng về tranh đoạt vật chất, thích hưởng thụ, chạy theo
đồng tiền bằng mọi giá hay những phương thức, thủ đoạn tàn bạo, dã man, phi
nhân tính của tội phạm… lan tràn trên sách báo, phim ảnh, Internet đang hàng
ngày, hàng giờ tác động, "thẩm thấu" vào nhận thức, lối sống, hành vi
của không ít người, nhất là những người trẻ tuổi kỹ năng sống hạn chế, kiến thức,
kinh nghiệm sống còn non nớt, từ đó dễ dẫn đến những hành vi lệch lạc chuẩn mực xã hội.”
Tuy nhiên, vấn đề là: tại sao ở các nước khác, cũng
thị trường hoá, cũng đầy những phim ảnh bạo động, thanh niên lại không bị “chấn
thương” và “mất phương hướng” để dẫn đến những vụ giết người một cách độc ác
như thế? Nguyên nhân chính, như vậy, không phải chỉ ở nền kinh tế thị trường
hay phim ảnh.
Theo
tôi, có hai nguyên nhân nên để ý: luật pháp và văn hoá.
Trước hết, về phương diện văn hoá, lâu nay đã có nhiều
người lên tiếng báo động về sự suy đồi trong đạo đức xã hội. Tất cả các giá trị
thiêng liêng, các chuẩn mực trong quan hệ giữa người và người đều bị phá sản. Mọi
người ào ạt chạy theo lợi nhuận và những quyền lợi cá nhân. Người ta đâm ra vô
cảm trước những nỗi đau khổ của người khác. Người ta có khuynh hướng sử dụng bạo
lực để giải quyết mọi tranh chấp. Ở trường học, chỉ cần một chút xích mích, học
sinh, kể cả học sinh nữ, ẩu đả và hành hạ nhau trước cái nhìn dửng dưng của các
học sinh khác. Ngoài đường, chỉ cần đụng quẹt xe một chút xíu, người ta chửi bới,
hơn nữa, đánh đá nhau. Trong xã hội, bạo lực được xem là cách chính để giải quyết
mâu thuẫn. Trong môi trường văn hoá như thế, không có gì đáng ngạc nhiên khi một
số người sẵn sàng giết người một cách dễ dàng và dã man như chúng ta từng thấy
qua các bài tường thuật trên báo chí.
Nguyên nhân thứ hai là về luật pháp. Luật pháp Việt
Nam khắc nghiệt nhưng không nghiêm minh. Khắc nghiệt ở chỗ Việt Nam vẫn còn duy
trì án tử hình và trên thực tế, rất nhiều người bị án tử hình vì tội giết người,
nhưng không nghiêm minh vì có rất nhiều người phạm tội, dưới nhiều hình thức và
với nhiều mức độ khác nhau, vẫn vô can, thậm chí, sống ung dung và thanh thản
ngoài đời. Đó là lý do tại sao Đặng Văn Hùng giết chết đứa con anh Trần Đức Long: “Giết để sau này
không bị trả thù”. Hùng sợ đứa bé mấy chục năm sau, lớn lên, trả thù mình mà
không hề sợ vì tội giết người hàng loạt như vậy sẽ bị án tử hình. Rõ ràng người
ta không tin và cũng không sợ pháp luật. Không tin nên người ta sẵn sàng động
chân động tay để giải quyết mọi xung đột. Không sợ nên chỉ vì những xung đột
nho nhỏ, người ta có thể xuống tay giết người không hề một chút đắn đo suy
nghĩ.
Để ngăn chận các vụ giết người vì cãi vã, bởi vậy,
không những cần củng cố các giá trị văn hoá, người ta cần phải làm cho pháp luật
thực sự nghiêm minh.
Blog / Nguyễn
Hưng Quốc :
No comments:
Post a Comment