Phạm Chí Dũng
Friday, August 28, 2015 5:30:07 PM
“Bản
Dự thảo 4 đi ngược lại với quyền tự do về tín ngưỡng và tôn giáo, gây lo ngại
nhiều hơn là đem lại sự bình an cho mọi người” - Ðức cha Cosma Hoàng Văn Ðạt, tổng
thư ký, thay mặt Ban Thường Vụ Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam nói thẳng thừng về dự
luật Tín Ngưỡng Tôn Giáo được đạo diễn bởi các nhân vật quen thuộc trên sân khấu
“tự do tôn giáo trong luồng.”
Tháng 5, 2015, trong một động tác gấp rút như thể cố
tình, Bộ Nội Vụ và Ban Tôn Giáo Chính Phủ đã “chuyển gấp” dự luật Tín Ngưỡng
Tôn Giáo lần thứ tư đến các tôn giáo trong nước “để xem và góp ý,” nhưng chỉ được
góp ý trong một thời gian rất ngắn. Ngay lập tức sau đó, một số tổ chức tôn
giáo như Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam và hai Tòa Giám Mục Bắc Ninh cùng Kontum
chính thức có phản hồi với người chịu trách nhiệm tối cao về luật ở VN - Chủ Tịch
Quốc Hội Nguyễn Sinh Hùng và Ban Tôn Giáo Chính Phủ được phụ trách bởi một viên
tướng công an “biệt phái” - về dự thảo luật đó.
Lịch
sử lặp lại
Vào năm 2015, một lần nữa khung luật pháp về tín ngưỡng
và tôn giáo lại được nhà nước VN mang ra “cải thiện.” Ðến tháng 5, 2015, dự luật
Tín Ngưỡng, Tôn Giáo đã được dự thảo đến lần thứ tư. Thời điểm này lại trùng với
khoảng thời gian mà Bộ Ngoại Giao và Bộ Công An VN “đang chuẩn bị tích cực cho
chuyến đi Hoa Kỳ của TBT Nguyễn Phú Trọng.”
Chính quyền VN đã chứng tỏ họ là người vẫn có thể uốn
nắn lịch sử, nếu quả tình lịch sử không diễn biến đúng với ý họ.
Tám năm trước, vào năm 2007, VN cũng chấp chới “điều
chỉnh” một số nội dung liên quan đến tín ngưỡng và tôn giáo, trùng với khoảng
thời gian mà chính thể này được tham dự vào bàn tiệc WTO, được người Mỹ bóc
tách khỏi Danh sách các quốc gia cần quan tâm đặc biệt về tôn giáo và nhân quyền
(CPC), và lần đầu tiên Nguyễn Minh Triết - chủ tịch nước với triết lý sống mãi
“Việt Nam và Cuba thay nhau thức canh cho hòa bình thế giới” - đặt chân lên đất
nước cựu thù để tương đạo với Tổng Thống Mỹ George Bush.
Hiển nhiên và cứ như một quy luật, cứ mỗi lần “VN có
nhu cầu đối ngoại,” chính thể này lại bắt đầu xem xét nhằm cởi nới đôi chút những
nội dung nhân quyền và tôn giáo mà thường bị Hoa Kỳ và phương Tây đặc biệt lên
án.
Tuy nhiên vào năm nay, mọi sự đã biến đổi hẳn so với
năm 2007 về mức độ phản đối và phản kháng của phong trào dân chủ. Nếu năm 2007
chưa thể xem là có được hoạt động xã hội dân sự rộng rãi ở VN, thì từ năm 2013
đến nay đã chứng kiến nhiều tổ chức xã hội dân sự độc lập ra đời, trong đó có một
số tổ chức tôn giáo độc lập của Phật Giáo Thống Nhất, Phật Giáo Hòa Hảo Thuần
Túy, Cao Ðài Nhơn Sanh, và được đẩy lên cao hơn mang tính mạng lưới kết nối như
Hội Ðồng Liên Tôn VN với sự phát triển hơn về số lượng và phản biện.
Thậm chí ngay cả khối tôn giáo còn nằm trong vòng kiềm
tỏa của chính quyền cũng không giữ nỗi thái độ bình thản trước quá nhiều từ
“xin-cho” cứ liên tục biến hiện trong dự luật Tín Ngưỡng Tôn Giáo.
Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam đã phản ứng dự luật Tín
Ngưỡng Tôn Giáo với ba kiến nghị. Thứ nhất “Không đồng ý Dự thảo Luật Tín ngưỡng,
tôn giáo.” Thứ hai “Ðề nghị soạn lại một bản Dự thảo khác phù hợp với xu thế tự
do, dân chủ và mang tầm vóc của xã hội tiến bộ.” Và thứ ba “Bản dự thảo mới phải
được tham khảo ý kiến từ các tổ chức tôn giáo; đặc biệt các tổ chức tôn giáo phải
được công nhận tư cách pháp nhân và được pháp luật bảo vệ.”
Còn nhận định của Tòa Giám Mục Bắc Ninh do Linh Mục
Tổng Ðại Diện Giuse Nguyễn Ðức Hiểu ký tên thay mặt giáo phận thì không giấu vẻ
mỉa mai: “Theo nhiều nước tiên tiến trên thế giới, những văn bản quy phạm pháp
luật sinh ra nhằm ngăn chặn những người thực thi pháp luật lạm dụng quyền đối với
người dân; nhưng nhìn nhận cách khách quan, những điều nêu trong Dự thảo 4 muốn
tái lập cơ chế Xin-Cho trong các sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo. Cơ chế Xin-Cho
biến quyền tự do của con người thành những thứ quyền Nhà nước nắm trong tay và
ban lại cho người dân qua những thủ tục cấp phép.”
Mới đây, Khối Nhơn Sanh Cao Ðài còn tổ chức một cuộc
hội thảo với yêu cầu hủy bỏ dự thảo lần thứ 4 của dự luật Tín Ngưỡng Tôn Giáo.
Vào cuối tháng 8, 2015, một phái đoàn của Ủy Ban Tự Do Tôn Giáo Hoa Kỳ (USCIRF)
đã đến Sài Gòn và đã có cuộc tiếp xúc với những giáo chức thuộc Khối Nhơn Sanh
Cao Ðài để tìm hiểu về tình hình tự do tôn giáo tại Việt Nam từ năm 2007 đến
nay và tình hình hoạt động của Ðại Ðạo Tam Kỳ Phổ Ðộ.
Kết
quả đầu tiên
Sau một thời gian đấu tranh không mệt mỏi, các tôn
giáo ở VN có vẻ đã đạt được kết quả đáng khích lệ đầu tiên. Tại phiên họp vào
giữa tháng 8, 2015 của Ủy Ban Thường Vụ Quốc Hội, một số quan chức có trách nhiệm
đã phải nêu ra những “chuyển đổi” đáng chú ý về dự luật Tín Ngưỡng, Tôn Giáo:
“Việc quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo vẫn
còn nặng nề; còn nhiều quy định, trình tự, thủ tục can thiệp sâu vào hoạt động
nội bộ của các tổ chức tôn giáo” - Chủ nhiệm Ðào Trọng Thi.
“Kết cấu của dự thảo luật cho thấy hơi nghiêng nhiều
về quản lý Nhà nước. Rất nhiều điều, khoản nhắc đến các thuật ngữ như điều kiện,
cho phép, chấp nhận...” - Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc Hội
Trương Thị Mai.
“Thường trực Ủy ban cho rằng, cần chuyển đổi phương
thức quản lý Nhà nước đối với tín ngưỡng, tôn giáo từ kiểm soát sang giám sát
và hướng dẫn; từ cơ chế xin phép - cấp phép hoặc đăng ký - chấp thuận sang cơ
chế đăng ký - thẩm định theo các điều kiện được quy định cụ thể, rõ ràng, tăng
cường hình thức thông báo trước một thời hạn nhất định.”
Dường như Quốc Hội VN đang dần phải thay đổi quan điểm
và “cách làm” cho phù hợp hơn với Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính
trị mà Nhà nước VN đã ký kết từ năm 1982, sau một số lần dự thảo nhưng bị giới
chức sắc trong tôn giáo, đặc biệt là Công Giáo, phản ứng mạnh mẽ về quan điểm
tiếp tục bó trói và cơ chế xin-cho.
Tín
hiệu song trùng
Song trùng với dự luật Tín Ngưỡng Tôn Giáo, chỉ đến
gần đây mới le lói một vài tín hiệu cho thấy các cơ quan chuyên trách của VN bắt
đầu cởi nới hơn đôi chút đối với những nội dung siết đóng trong dự luật về hội.
Hội Ðồng Tư Vấn các dự án luật, pháp lệnh triển khai
thi hành Hiến pháp 2013 - một cơ quan then chốt về soạn thảo luật - vào giữa
tháng 8, 2015 đã có một số đề nghị với chính phủ về dự thảo luật về hội mà Bộ Nội
Vụ đang xây dựng.
Theo cơ quan này, dự luật về hội nên ghi nhận quyền
lập hội của công dân theo tinh thần bảo đảm quyền tự quyết, tự quản, tự chủ, tự
chịu trách nhiệm của hội, thay vì quá tập trung vào mục tiêu quản lý nhà nước với
hội.
Cũng theo Hội Ðồng Tư Vấn, Nhà nước không nên can
thiệp vào công tác nhân sự của các hội bằng cơ chế công nhận và bãi nhiệm chức
danh người đứng đầu. Thay vào đó, Nhà nước nên tôn trọng kết quả bầu cử ban
lãnh đạo do chính thành viên tổ chức xã hội quyết định. Hội chỉ cần báo cáo kết
quả bầu cử cho cơ quan nhà nước để các cơ quan này có thông tin thực hiện quản
lý nhà nước.
Về việc hình thành các hội, nhóm tự phát, hoạt động
mang tính nội bộ thời gian qua là vận động tự nhiên của xã hội. Theo Hội Ðồng
Tư Vấn, loại hội tự phát này khá nhiều, đa dạng, trong nhiều lĩnh vực khác
nhau. Dự luật về hội không nên đặt vấn đề quản lý nhà nước đối với việc hình
thành loại hội này nhưng nên có quy định mang tính nguyên tắc để tạo khuôn khổ
các hội tự phát hoạt động theo pháp luật. Nhà nước chỉ can thiệp khi có vi phạm
pháp luật.
Hội Ðồng Tư Vấn cũng đề nghị giảm bớt thủ tục, điều
kiện lập hội nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho công dân thực hiện quyền hiến
định. Nhà nước không can thiệp vào hoạt động mang tính nội bộ của hội mà chỉ thực
hiện chức năng quản lý nhà nước, phát hiện và xử lý các vi phạm pháp luật...
Thay đổi luật pháp mới là sự đổi thay căn bản để cải
thiện nhân quyền. Vào cuối năm 2014, trợ lý ngoại trưởng phụ trách về dân chủ,
nhân quyền và lao động Tom Malinowski đến Hà Nội và bực tức lên án “Việt Nam
không thể cứ thả một chục người này rồi lại bắt thêm một chục người khác.” Kể từ
đó, người Mỹ đã chuyển hướng rõ rệt sang việc đòi hỏi chính quyền VN phải cải tổ
mạnh mẽ các khung luật liên quan đến nhân quyền như Bộ Luật Hình Sự, Luật Lập Hội,
Luật Tín Ngưỡng Tôn Giáo, Luật Tiếp Cận Thông Tin...
No comments:
Post a Comment