Thursday, November 29, 2018

LỖ HỔNG THỂ CHẾ LỚN NHẤT (FB Nguyễn Minh Đức)





Anh Nguyen Hoai Nam (VASEP) từng nói: “Doanh nghiệp mà vi phạm pháp luật thì ngay lập tức cơ quan nhà nước viện dẫn quy định để xử phạt. Nhưng cán bộ nhà nước mà làm gì vi phạm thì tìm đỏ mắt không thấy quy định nào để xử lý.” (1) Anh Nam chỉ ra được lỗ hổng thể chế lớn nhất tại Việt Nam hiện nay, trách nhiệm kỷ luật.

Đảng và Nhà nước luôn tuyên bố hoàn thiện thể chế, xây dựng nhà nước pháp quyền. Đó là điều mà tất cả người dân, doanh nghiệp ở Việt Nam đều mong muốn. Nhưng mọi nỗ lực này sẽ đổ xuống sông xuống bể nếu không bít lỗ hổng trách nhiệm kỷ luật.

Trách nhiệm kỷ luật là gì?

Trong khoa học pháp lý, người ta chia ra trách nhiệm pháp lý thành 4 loại: dân sự, hình sự, hành chính và kỷ luật.

Trách nhiệm dân sự thuộc về luật tư, nó có cơ chế riêng. Còn 3 loại trách nhiệm pháp lý còn lại thuộc về luật công, chúng có chung cấu thành. Cấu thành đầy đủ của một loại trách nhiệm pháp lý công gồm 3 phần: phần nguyên tắc (gọi là phần chung), phần hành vi và chế tài (gọi là phần riêng), và phần trình tự, thủ tục (gọi là phần tố tụng).

Đối với hình sự, phần chung nằm ở phần thứ nhất của BLHS, từ Điều 1 đến Điều 107, quy định về những nguyên tắc chung. Phần riêng nằm ở phần thứ hai của BLHS, từ Điều 108 trở đi, quy định về từng hành vi cụ thể ứng với chế tài cụ thể. Phần tố tụng nằm ở BLTTHS.

Đối với hành chính, phần chung và phần tố tụng được quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định 81/2013/NĐ-CP. Phần riêng quy định từng hành vi tương ứng với mức phạt được thể hiện trong hàng chục Nghị định xử lý vi phạm hành chính trong các lĩnh vực.
Đối với trách nhiệm kỷ luật, chính là kỷ luật cán bộ, công chức khi làm sai công vụ, thì phần chung và phần tố tụng nằm từ Điều 78 đến Điều 83 Luật Cán bộ, công chức và Nghị định 34/2011/NĐ-CP về kỷ luật cán bộ, công chức.

Nhưng điều đáng nói thì anh Nam đã nói: Tìm đỏ mắt không thấy phần riêng của trách nhiệm kỷ luật. Pháp luật không có quy định từng hành vi vi phạm của cán bộ thì bị xử lý thế nào.

Cán bộ chậm trả lời thủ tục hành chính thì sẽ bị khiển trách hay cảnh cáo? Cán bộ cấp phép khai thác khoáng sản nằm ngoài quy hoạch thì bị hạ bậc lương hay cách chức? Cán bộ ra quyết định chỉ định thầu dự án thuộc diện phải đấu thầu thì bị cách chức hay buộc thôi việc?
Chính việc thiếu những quy định phần riêng của trách nhiệm kỷ luật này khiến cho hệ thống pháp luật của Việt Nam đôi khi như trò đùa.

Sáng nay Vnexpress lên bài Giám sát vốn Nhà nước tại doanh nghiệp – Nhiệm vụ bất khả thi, tổng kết lại thì có đến 50% các doanh nghiệp nhà nước vi phạm quy định tại Nghị định 81/2015/NĐ-CP về công khai thông tin. (2) Nhưng không ai bị xử lý. Vì sao vậy? Vì pháp luật (Nghị định 81) thiếu một quy định: Doanh nghiệp nào không tuân thủ nghĩa vụ công khai thông tin thì Chủ tịch Hội đồng thành viên bị cách chức.

Mình có thể ngồi kể được hàng trăm ngàn ví dụ trường hợp cán bộ vi phạm quy định của pháp luật, nhưng không bị xử lý, đơn giản vì không có quy định của phần riêng đó.

Vì sao các bộ ngành rất chăm chỉ soạn đến hàng chục Nghị định về xử lý vi phạm hành chính để phạt doanh nghiệp, người dân, với hàng vạn hành vi được miêu tả kỹ lưỡng với chế tài rất nặng (như bán 100USD bị phạt 90 triệu), nhưng lại không có bất kỳ một Nghị định nào miêu tả hành vi vi phạm của cán bộ và mức xử lý?

Đến bao giờ Đảng và Nhà nước mới nhìn ra lỗ hổng thể chế này để lấp nó?









No comments: