Monday, September 26, 2016

“THẢ CHỊ ẤY RA ĐI, TÔI SẼ KÝ” - KỲ 3, 2, 1 (FB Phạm Đoan Trang)





Bên an ninh yêu cầu tôi “tự nguyện giao nộp các USB”.

- Để làm gì? – tôi hỏi.
- Để cơ quan an ninh điều tra, nghiên cứu…

- Các anh chị định nghiên cứu cái gì? Nhằm mục đích gì?
- Thì vì USB của chị có các nội dung phức tạp nên phải nghiên cứu. Chị nên nộp lại USB thì hơn, đừng để chúng tôi phải đẩy lên đến mức có hoạt động tố tụng.

- Các anh chị cứ có hoạt động tố tụng đi, tôi đâu phản đối đâu. Tôi chỉ yêu cầu mọi thứ phải rõ ràng: Có văn bản xác nhận và cả hai bên đều giữ văn bản với giá trị ngang nhau. Nếu các anh chị ngại thì để tôi lập biên bản hộ cho, ngay bây giờ cũng được. Tôi muốn các anh chị nêu rõ các tài liệu đó phức tạp như thế nào, dòng nào phức tạp, vì sao phức tạp, mục đích các anh chị sử dụng những tài liệu này là gì…
- Chị cứ phải làm căng thế làm gì? Chúng tôi vừa giải thích cho chị rồi đấy, chị tự nguyện giao nộp USB đi rồi tất cả đều được về.

- Tôi đồng ý mà, với điều kiện như tôi vừa nói: Mọi thứ phải rõ ràng.
- Thì chị nộp đi rồi cơ quan an ninh làm rõ với chị sau.

- Không, phải làm rõ ngay bây giờ. Và phải có biên bản hai bên cùng giữ với giá trị như nhau. Đừng phức tạp hóa vấn đề. Tôi thấy các anh chị vô lý lắm, giải thích giải thiếc cái gì. Các anh chị có thấy mình vô lý không?
- Tùy chị thôi. Nếu chị không chấp hành, chúng tôi sẽ có hoạt động tố tụng và đến lúc ấy thì sẽ buộc phải khám người chị. Rồi chị lại phải ngồi đây đến đêm đấy.

- Được, các anh chị cứ làm thế đi. Tôi ngồi đây bao lâu cũng thế, có gì đâu.

---------------

“Phức tạp”. Đây cũng là một từ mà an ninh Việt Nam rất ưa dùng, vì nó rất hiệu quả. Cứ mơ hồ thế thôi là đủ để họ vào cuộc “làm rõ” bất kỳ thứ gì. Các nhà báo, các blogger, nói chung là người viết, như Nguyễn Hữu Vinh, rất dễ vào tù vì những thứ tội mơ hồ như vậy. Bên an ninh chỉ cần nói các bài viết của họ “có nội dung phức tạp” là có thể điều tra, “có nội dung xấu, chống phá nhà nước” là có thể bắt họ bỏ tù. Để tạo vẻ khách quan thì an ninh sẽ thuê, hay là chỉ đạo tuyên giáo đứng ra làm cái việc gọi là thẩm định. Lại nhớ câu chuyện ở đồn CA hôm xét xử sơ thẩm Anh Ba Sàm, 23/3/2016.

- Các bài viết trên trang Ba Sàm có nội dung xấu.
- Với các anh chị, nó xấu, còn với người khác, nó tốt thì sao?

- Thì chúng tôi thấy nó xấu.
- Hay nhỉ? Bây giờ nhà báo viết bài, nhà báo bảo tốt, an ninh bảo là xấu rồi cứ thế đè nhà báo ra xét xử, bỏ tù à? Thế thì chết mẹ nhà báo à?

- Người ta có hội đồng thẩm định cả chứ không làm tùy tiện đâu.
- Được, vậy cho tôi hỏi một câu: Ai lập ra cái hội đồng thẩm định ấy? Thành viên của nó là những ai thế? Đã bao giờ viết được bài báo nào chưa?

- Chúng tôi không biết, đó là việc của họ.
- Giỏi quá đấy. Toàn một đám cả đời không viết được chữ nào, lấy tư cách gì mà thẩm định báo chí? Chắc “chú Tuấn ghét dấu sắc” (Bộ trưởng 4T Trương Minh Tuấn) làm trưởng ban hả? Lại được an ninh phối hợp nữa thì nhất rồi.

Cứ thế, hai bên đay đả nhau. Lý luận duy nhất của phe an ninh chỉ là “có hội đồng thẩm định đàng hoàng, đã kết luận rằng các tài liệu mà Ba Sàm phát tán là xấu”. Họ không cãi nổi việc cái gọi là “hội đồng thẩm định” đó là do công an lập ra, với những thành viên cả đời không viết nổi bài báo nào, và báo cáo thẩm định của hội đồng đã chép y nguyên mọi lời lẽ của bên an ninh điều tra, cóp tới cả dấu chấm dấu phẩy.

ÉP CUNG NHÂN CHỨNG

3h30, rồi 4h, 4h30. “Con phản động” vẫn ngồi đọc sách và vẫn nhất định không đưa các USB ra, không ký tá gì.

Tới 5h chiều thì một sự cố xảy ra: Lúc chỉ còn hai người trong phòng (các nhân viên an ninh canh bên ngoài), nhân chứng bắt đầu nói như van vỉ:
- Em ơi, thôi thì chị em với nhau, chị nói thật: Em thương chị, em ký nhận hết đi cho chị còn về nấu cơm. Chị chẳng hiểu gì đâu, chị cũng có liên quan gì đến việc của bọn em đâu. Chị không hiểu sao chị cứ phải ngồi đây mãi thế này, không làm gì.

- Trời, chị nói thế…
- Chị nói thật đấy, chị không hiểu gì việc em làm cả. Chị chỉ muốn về thôi. Chị em với nhau, em nhận đi cho chị về, chị thấy chuyện cũng có gì đâu. Cô H. (công an khu vực) nắm hộ khẩu nhà chị, qua lại bên chị suốt, nên cô ấy nhờ, rồi anh M. trưởng đồn cũng nhờ, chị mới vào đây, chứ bình thường chị vào đồn làm gì.

Tôi bối rối. Tôi “giải thích” với chị rằng thật lòng em có muốn mọi chuyện căng thẳng thế này đâu, đấy là do bên an ninh họ làm sai quá, thực chất vấn đề là họ đang muốn tìm kiếm bằng chứng để trị em thôi. Nhưng tôi cũng không muốn nói nhiều nữa, tôi đã nhũn cả người ra rồi. Cảm giác áy náy dâng lên trong lòng, và càng lúc tôi càng cảm thấy công an đã đánh trúng cái điểm mà tôi ngại nhất: Kéo những người hoàn toàn vô can, vô tội vào cuộc, để khiến mình áy náy.

CÒN TIẾP
-------------

Vì nhiều lý do, tôi hầu như không bao giờ tường thuật lại các buổi làm việc với bên an ninh. Tuy nhiên, buổi làm việc ngày 22/9 vừa qua (kéo dài suốt phiên xử Anh Ba Sàm) có một số điều mà tôi nghĩ có thể mang lại kiến thức pháp luật cho cả người dân thường lẫn anh em đấu tranh dân chủ, nên tôi sẽ “phá lệ”, viết về nó để độc giả – tất nhiên, kể cả nhân viên an ninh – tham khảo nếu quan tâm.

KÍNH MONG MỌI NGƯỜI ĐỌC KỸ VÌ ĐÂY KHÔNG ĐƠN GIẢN LÀ MỘT CÂU CHUYỆN TRONG ĐỒN CÔNG AN.

---------------


--------------------------------


… Tuy nhiên, vấn đề bắt đầu trở nên nghiêm trọng khi an ninh moi được 4 chiếc USB trong cái ba-lô tôi mang theo. Do đã lâu không có thói quen dùng USB (quá nhiều virus) nên tôi cũng quên khuấy mất là sâu dưới đáy ba-lô có 4 USB, cũng không thể nhớ nổi USB này ở đâu ra và bên trong có nội dung gì.

Mặt các anh em an ninh sáng ngời lên, rạng rỡ. Một chiếc laptop được mang tới ngay lập tức. Một nhân viên an ninh bật máy quay phim, hối hả “tác nghiệp”. Một người dân được gọi vào đồn làm nhân chứng – đó là một chị phụ nữ bán quán cóc gần cổng đồn, tên là L.T.H.
Trong 4 USB, có một báo cáo tiếng Anh với tựa đề “Unfair Elections in Vietnam”, một tài liệu tiếng Việt tên “Bầu cử phi dân chủ ở Việt Nam”, và một bản proposal (đề xuất) tiếng Anh vận động tài chính cho việc xuất bản sách chính trị “ngoài luồng”. Bên an ninh tiến hành in ra tất cả.

Tôi lạnh lùng: “Các anh chị định chứng minh cái gì? Đã chắc gì USB là của tôi mà các anh chị in nhanh thế? Và lấy gì đảm bảo các tài liệu trong đó là của tôi?”.
Mặc kệ, họ cứ in.

“Được, các anh chị cứ in đi, vô ích thôi. Xong rồi mang mấy cái USB về nhà mà thờ”.
Nghe tôi nói vậy, một nhân viên an ninh chỉ cười khẩy.

Không thể diễn tả lực lượng an ninh vui mừng tới mức nào. Trong lúc phấn khởi, họ nhấc luôn điện thoại của tôi. Đến phút này thì không thể nhịn được nữa, tôi dằn giọng: “Để đấy. Các anh chị định làm gì? Cướp hả? Tất cả những việc các anh chị đang làm là để làm gì, có mục đích gì?”.

Người phụ nữ làm nhân chứng, tên LTH, tròn mắt nhìn tôi. Có lẽ, như tuyệt đại đa số người dân Việt Nam khác, chị tin rằng công an đã bắt ai vào đồn thì người đó dứt khoát phải có tội, phải là tội phạm. Và đây là lần đầu tiên chị thấy một tội phạm nói xa xả vào mặt 7 nhân viên an ninh, gồm 4 nam 3 nữ, đứng xúm xít quanh bàn.

- Chúng tôi sẽ thu giữ các USB này. Yêu cầu chị tự nguyện giao nộp. Yêu cầu chị ký biên bản. Mời chị H. làm nhân chứng xác nhận.
- Đây không phải thu giữ, mà là cướp giật. Bản chất của vụ việc này là bắt cóc người. Các anh chị tự nhiên đưa tôi về đồn, cướp đồ, rồi còn định sử dụng những thứ các anh chị thu được để làm trò gì nữa hả? Đủ rồi. Từ sáng tới giờ tôi nhịn các anh các chị lắm rồi đấy.

Miệng nói, tay tôi vơ lấy cả bốn USB, bỏ túi quần.

Bên an ninh quay sang yêu cầu nhân chứng: “Chị ký biên bản đi”.
Tôi nhắc: “Chị H., nếu ký, chị phải chịu trách nhiệm về chữ ký của mình. Em có thể kiện chị và kiện tất cả những người có mặt ở đây”.

Một nam đồng chí nói với chị LTH: “Chị cứ kệ chị ấy, đừng nghe chị ấy nói”. (Trời đất, sao anh nói nghe như trẻ con xui nhau thế, kiểu “mày đừng chơi với nó, bỏ nó đi”). “Mình là công dân, mình phải hợp tác với cơ quan nhà nước để bảo vệ an ninh quốc gia”.

- Là công dân, chị đừng tiếp tay cho cơ quan an ninh làm việc sai pháp luật – tôi nói tiếp.
Tuy thế, ai cũng hiểu là đồng chí công an khu vực đã nắm kỹ hộ khẩu, nhân thân và mọi thứ hồ sơ quan trọng của chị LTH này.

Họ in ra hơn 50 trang giấy, bắt chị LTH ký la liệt. Cuối biên bản có thêm dòng chữ: “Tuy nhiên, trong quá trình làm việc, chị Phạm Đoan Trang đã tự ý lấy lại USB”.

Liếc thấy hàng chữ đó mà tôi bật cười. Nó giống như là việc một băng cướp tự ý cướp đồ của một người nào đó, rồi khi nạn nhân giằng lại thì băng cướp nói là nạn nhân tự ý lấy lại đồ của họ.

--------------------------

CÂU GIỜ

Bên an ninh bắt đầu chơi bài quen thuộc là “câu giờ”: Họ để nhân chứng và tôi ngồi trong một căn phòng nhỏ, không được làm gì, chỉ ngồi thôi; còn họ thì đi ra đi vào, làm như đang chờ chỉ đạo của cấp trên, mà cấp trên thì bận bịu ghê lắm, khó liên lạc lắm.

Tôi rút cuốn sách ra đọc, không nói năng gì.

Tới 2h30 chiều, do “con phản động” vẫn ngồi đọc sách, không tỏ thái độ gì, bên an ninh chuyển sang trò khác. Họ đưa tôi và ép cả nhân chứng lên xe thùng (loại phương tiện chuyên dùng để chở phạm nhân hoặc thu đồ ở chợ, dẹp quán…). Chuyển đồn. Xe cao, khó khăn lắm tôi mới leo lên được – với sự giúp đỡ của các nhân viên an ninh. Dân phố quanh đó đổ xô ra nhìn.

Nhân chứng và tôi ngồi đối diện nhau trên hai băng ghế trong thùng xe, và đồng chí an ninh làm nhiệm vụ quay phim vẫn rất chăm chú tác nghiệp. Nhìn mặt chị LTH, người bị lôi cổ vào đồn làm nhân chứng bất đắc dĩ, thấy thương không thể tả. Đã 3h chiều, vậy là chị mất toi một ngày làm việc.

Tôi ngoảnh mặt đi chỗ khác, vừa không muốn phải nhìn chị nhân chứng tội nghiệp, vừa không muốn vào hình trong camera.

Hai người bị đưa về đồn CA quận Hoàn Kiếm. Tới lúc vào phòng, màn câu giờ lại tiếp tục. Anh em an ninh đi ra đi vào. Tôi ngồi đọc sách. Còn chị nhân chứng LTH đã sốt ruột lắm rồi. Lúc sáng thấy tôi, chắc chị tưởng gặp một tội phạm nào đó. Sau lại thấy cái đứa “tội phạm” này mắng lại an ninh, chép miệng “an với chẳng ninh, làm ăn thế này có chết không”, rồi lại thấy nó rút một quyển sách tiếng Anh ra đọc, chị bắt đầu thấy lạ.

Chị năn nỉ an ninh: “Hay cho mình về đi. Nói thật là mình cũng không hiểu mình ngồi đây làm gì”.
Bên an ninh tất nhiên không đáp ứng nguyện vọng của chị. Họ nói, sếp của họ yêu cầu tất cả phải ở lại cho đến khi xong việc.

Tôi nói: “Sếp của các anh chị, chứ có phải sếp của chị LTH đâu mà các anh chị bắt người ta ngồi đây. Để chị ấy về đi”.
Các nhân viên an ninh chỉ cười.
CÒN TIẾP
------------------

Vì nhiều lý do, tôi hầu như không bao giờ tường thuật lại các buổi làm việc với bên an ninh. Tuy nhiên, buổi làm việc ngày 22/9 vừa qua (kéo dài suốt phiên xử Anh Ba Sàm) có một số điều mà tôi nghĩ có thể mang lại kiến thức pháp luật cho cả người dân thường lẫn anh em đấu tranh dân chủ, nên tôi sẽ “phá lệ”, viết về nó để độc giả – tất nhiên, kể cả nhân viên an ninh – tham khảo nếu quan tâm.

KÍNH MONG MỌI NGƯỜI ĐỌC KỸ VÌ ĐÂY KHÔNG ĐƠN GIẢN LÀ MỘT CÂU CHUYỆN TRONG ĐỒN CÔNG AN.

--------------------------


Vì nhiều lý do, tôi hầu như không bao giờ tường thuật lại các buổi làm việc với bên an ninh. Tuy nhiên, buổi làm việc ngày 22/9 vừa qua (kéo dài suốt phiên xử Anh Ba Sàm) có một số điều mà tôi nghĩ có thể mang lại kiến thức pháp luật cho cả người dân thường lẫn anh em đấu tranh dân chủ, nên tôi sẽ “phá lệ”, viết về nó để độc giả – tất nhiên, kể cả nhân viên an ninh – tham khảo nếu quan tâm.

KÍNH MONG MỌI NGƯỜI ĐỌC KỸ VÌ ĐÂY KHÔNG ĐƠN GIẢN LÀ MỘT CÂU CHUYỆN TRONG ĐỒN CÔNG AN.

* * *
Biết là vào các dịp đặc biệt (ví dụ như có biểu tình, có quan khách quốc tế nào đó liên quan tới vấn đề nhân quyền sang thăm Việt Nam, hay có phiên tòa chính trị), lực lượng an ninh thường chỉ cho mình hai lựa chọn, hoặc là ở nhà, hoặc là ra đồn – mà thường là ra đồn – nên từ chiều tối 21/9 trước ngày xử nhà báo độc lập Nguyễn Hữu Vinh tức blogger Anh Ba Sàm, tôi đã ra một khách sạn nhỏ ở khu phố cổ Hà Nội, cách xa nơi xét xử.

7h sáng 22/9, “Chuột bạch” Hoàng Thành đến đón. 7h30 hai chị em rời khách sạn. Vừa bước chân ra vỉa hè trước cổng, đã thấy một tốp 5-6 nhân viên an ninh thường phục chờ sẵn – cái nhìn của họ thật không lẫn vào đâu được. Họ bước đến nắm cánh tay Hoàng Thành: “Mời anh đi”. Hai tay chống nạng nên tôi sững người, đứng ngây ra, không biết phải làm gì. Họ đẩy Hoàng Thành lên xe rồi cũng đưa tôi đi nốt. Cả hai chị em về đồn CA phường Hàng Bồ.

Mọi chuyện kể ra rất đơn giản, vì hai bên biết nhau quá rồi: Một bên ủng hộ dân chủ (mà đã ủng hộ dân chủ ở Việt Nam thì ắt phải là thành phần chống chế độ), một bên bảo vệ chế độ; nên xét về chính kiến, không có gì chung. Còn cụ thể ngày hôm nay, Hoàng Thành và tôi muốn ra nơi xét xử Anh Ba Sàm, và nhiệm vụ của công an là phải ngăn cản. (Tại sao phải ngăn cản thì tôi không biết, chẳng nhẽ họ nghĩ chúng tôi có thể tổ chức cướp tòa hay làm gì ở đó?).

Khác với Hoàng Thành, tôi còn đến tòa với tư cách nhà báo – biên tập viên Luật Khoa tạp chí, đồng nghiệp của Ba Sàm, người từng làm việc với Ba Sàm từ thời còn là phóng viên “lề phải”. Tôi cũng còn là “người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan” trong vụ án, bởi trong số 24 bài viết được Cơ quan An ninh Điều tra dùng làm chứng cứ buộc tội ông Nguyễn Hữu Vinh, có 1 bài là do tôi, Trịnh Hữu Long và Nguyễn Anh Tuấn cùng viết (trong đó, tôi là người viết chính).

Nhưng có lẽ chẳng nhà báo nào cũng như chẳng nhân chứng nào được đối xử như tôi: Thay vì vào dự phiên tòa thì bị bắt đưa về đồn từ sáng sớm, cả phiên sơ thẩm lẫn phúc thẩm. Ở lần xử sơ thẩm (23/3), nhân viên an ninh còn thản nhiên nói với tôi: “Chị tưởng chị đòi làm người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan mà được à? Cơ quan an ninh còn phải xem xét chứ”. Tôi dằn giọng: “Đó là việc của tòa, tôi sẽ nói chuyện đó với tòa và tại tòa, chứ không phải với các anh chị, ở đồn”. Nhân viên an ninh mỉm cười: “Vậy lần sau, nếu muốn làm người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, chị cứ gửi đơn cho bên công an ấy, nhé. Nhanh hơn nhiều”.

Việc gì cũng phải qua tay công an mới nhanh, mới hiệu quả. Đấy gọi là chế độ công an trị đấy.

CÁI GỌI LÀ “KHẨU HIỆU”

Hoàng Thành và tôi bị tách ra, mỗi người vào một phòng ở hai tầng khác nhau. Tại đây, việc đầu tiên an ninh làm là lấy cái ba-lô của tôi. Đằng nào cũng không thể chống cự, thêm nữa, cũng không muốn làm ầm ĩ trong khi hai cái chân đang “đình công” và hai bàn tay thì không hiểu sao bắt đầu tê, nên tôi không phản đối.

Anh công an mở cái ba-lô ra và thấy ngay tập giấy in hình blogger Ba Sàm và hàng chữ “Nhà xuất bản Trẻ Hà Nội”. Như thói quen của bất kỳ anh công an nào, anh làm bộ sừng sộ: “Cái gì đây? Cái gì đây?”. Anh rút tập giấy ra, trải nó xuống bàn, mặt đầy vẻ nghiêm trọng.
Sau đó, các nhân viên an ninh bắt đầu giải thích cho tôi là họ phải thu giữ mấy khẩu hiệu này. Tôi mỉm cười: “Sao? Các anh chị gọi đây là khẩu hiệu à?”. Hỏi chơi thế thôi chứ tôi cũng biết thừa là họ không có câu trả lời. Chẳng một văn bản pháp luật nào ở Việt Nam định nghĩa “khẩu hiệu”, “biểu tình”, “gây rối trật tự công cộng”, “xâm hại lợi ích nhà nước”… là gì, nhưng có sao đâu, công an cần như thế mà. Phải mơ hồ vậy mới dễ bắt người.

Công an đặc biệt ưa dùng từ “giải thích” khi nói chuyện, hẳn do tâm lý chung của họ là nghĩ người dân luôn ngu dốt hơn cơ quan công quyền, nên không thể trao đổi bình đẳng được, cái gì cũng phải “giải thích” dân mới hiểu.

Cũng tương tự như tuyên giáo đã thành công trong việc khiến cho nhiều nhà báo tin rằng, sứ mệnh của báo chí, nhiệm vụ của nhà báo là “tuyên truyền, giải thích đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước cho nhân dân”. Đó là bây giờ, chứ trước kia, nhà báo còn phải tìm kiếm câu chuyện, nhân vật để minh họa chủ trương, đường lối nữa cơ. Còn “phản biện chính sách” là cái gì đó hết sức xa xỉ, thời xưa cũng như thời nay.

----------
CÒN TIẾP




No comments: