Phương
Thảo
(VNTB)
- Đừng để cho các cấp chính quyền quẳng hẳn gánh nặng lo cho dân nghèo
sang những mạnh thường quân. Trách nhiệm ấy là của cả xã hội chứ không phải
riêng ai, và chỉ có lòng từ bi thì không thể làm cho một dân tộc lớn lên được.
Chưa bao giờ việc làm từ thiện lại rộ lên nhiều như
lúc này. Các nhóm thiện nguyện tự phát được lập ra để giúp đỡ người nghèo và
các hoàn cảnh khó khăn giờ đây cũng hoạt động tích cực trên mạng xã hội và truyền
thông. Báo chí cũng thường xuyên đăng các bài báo về các hoàn cảnh thương tâm cần
được giúp đỡ. Mỗi khi đọc thấy một hoàn cảnh thương tâm, một tấm ảnh không làm
người xem kìm được nước mắt thì kèm theo lại là lời kêu gọi giúp đỡ các nhân vật
trong bài hay trong ảnh. Nhưng việc sẵn lòng chung tay giúp đỡ vậy có phải là một
biện pháp hữu hiệu để giúp đỡ những hoàn cảnh éo le này?
Của
cho không bằng cách cho
Con người có lòng từ thiện đã gom góp tiền dành dụm
để cưu mang những mảnh đời khốn khổ. Nhưng có phải lòng từ thiện luôn đặt đúng
chỗ? Những hoàn cảnh nào được lên Facebook hay lên báo thì y như rằng người ta
ùn ùn đổ đến cho tiền mà đôi khi không tìm hiểu kỹ hay suy nghĩ sâu xa. Trường
hợp Hào Anh là một ví dụ điển hình khi em đã không sử dụng đồng tiền đúng mục
đích nên lại phải chịu đựng búa rìu của chính những người tưởng đã cưu mang em.
Lẽ ra xã hội phải nghĩ đến liệu pháp tâm lý, cho em đi học để chuẩn bị một hành
trang vào đời là tri thức và việc làm chứ không phải gần một tỷ tiền mặt trong tay
để rồi phá đi trong nháy mắt.
Có một dạo, một đoạn phim ngắn lan truyền trên mạng
về cách làm từ thiện đã làm cho những người tử tế phải phát khóc khi một vài
nhân vật có tiền đã đứng ra tung tiền xuống đất cho trẻ em Sapa xông ra giành
nhau nhặt. Các cháu bé trần truồng trong gió lạnh đứng chờ khách du lịch cho tiền,
cho quà. Chúng không chịu đi học nữa, bởi đi học thì không có tiền. Tiền hay
quà bánh có thể cho chúng được bữa ăn no, cho chúng được tấm áo nhất thời vào
lúc đó, nhưng lớn lên chúng lại vẫn là những đứa bé thất học, không biết đọc biết
viết mà chỉ quanh quẩn kiếm tiền sinh sống cho qua ngày, không biết đến tương
lai, và rồi con cháu của chúng lại rơi vào vòng đói nghèo luẩn quẩn.
Có rất nhiều vị rộng lượng đóng góp tiền từ thiện để
nấu cơm cho bệnh nhân ở các bệnh viện, bao nhiêu bữa ăn thật sự đến tay người
nghèo? Bao nhiêu bữa ăn rơi vào tay những người cơ hội? Bao nhiều tiền quyên
góp mua tã cho trại mồ côi mà trẻ em trong đó vẫn không được sử dụng bởi nếu sử
dụng thì hình ảnh thiếu thốn thương tâm lại không còn thì làm sao có thể tiếp tục
xin tiền được?
Giúp
cần câu không vẫn chưa đủ
Có những người tôi biết có cách làm từ thiện bằng
cách giúp đỡ chi phí học tập cho các cháu bé, với giao hẹn chỉ có đi học mới được
nhận tiền hàng tháng. Nếu lỡ học nửa chừng không học nổi nữa thì số tiền tài trợ
cũng sẽ bị cắt ngay lập tức và sẽ được chuyển sang cho một cháu bé khác thật sự
cần đi học hơn. Tôi cũng biết những tấm lòng vàng đi khoan giếng cho bà con
vùng sâu vùng xa, đi xây trường học và nhà nội trú cho trẻ em đi học. Những
cách giúp đỡ ấy không chỉ dành cho trước mắt mà chuẩn bị cho tương lai lâu dài
của những người được tài trợ.
Người khó khăn được giúp đỡ không đúng cách sẽ không
còn cảm thấy cần thiết phải tự thân vận động cho nhiều nữa như trường hợp một
anh chàng câm đánh giày và con chó mù mới đây thôi. Người có lòng tốt mủi lòng
cho hoàn cảnh đáng thương nên đã ùn ùn kéo đến cho tiền. Kết quả từ thiện mang
lại được gì chưa thấy rõ, nhưng điều thấy trước mắt anh ta đã không buồn đi
đánh giày nữa mà chỉ ngồi nhận tiền từ thiện. Rồi sẽ có người bao nhiều từ đây
lại học cách tự tạo ra vẻ tội nghiệp để đánh vào lòng trắc ẩn của đám đông trên
mạng xã hội bởi kiếm tiền từ lòng hảo tâm dễ dàng hơn phải nai lưng ra lao động
hơn nhiều.
Các quán ăn từ thiện với giá rẻ mọc lên khắp nơi,
bán cho người nghèo hết từ tháng này qua tháng khác, năm này qua năm khác. Người
đến ăn ai biết là người nghèo thật hay người không nghèo những cũng muốn tiết
kiệm tiền. Người ta được ăn cứ việc nghĩ đã được ăn rẻ thì khỏi cần gì phấn đấu
nhiều nữa cho nhọc thân vì chỉ cần có 4 nghìn là no bụng cả ngày. Bình trà đá từ
thiện cũng là đáng quý, nhưng tại sao lại không tạo cho mọi người có thói quen
mang theo nước để uống? Thói quen nhỏ nhưng là bước đệm cho ý thức chuẩn bị kỹ
các kỹ năng sống còn độc lập mà không phải phụ thuộc vào người khác.
Đừng
tạo cảnh ăn mày sự thương hại kéo dài
Đừng cho các em tiền hay hay quà bánh ngoài đường,
thay vào đó là các phần thưởng khích lệ tinh thần học tập hay chỉ đơn giản là
việc đến lớp đều đặn. Thay vì tạo cho các em nếp nghĩ đi ra đường ăn xin là có
tiền, thì hãy làm cho các em nhận thức được đi học vừa được chữ lại vừa được no
bụng lại không bị lạnh. Tiền từ thiện hãy để giúp cho người nhận đi học nghề,
tư vấn và giúp đỡ họ khởi nghiệp. Tiền từ thiện hãy gom lại để xây trường học,
xây nhà vệ sinh, làm thư viện, làm đường đi. Nếu không thì cho vào một quỹ tin
tưởng để được giám sát là sử dụng đúng mục đích chứ không phải để phục vụ cho
những kẻ tư lợi từ lòng tốt của người khác.
Tiền từ thiện giao một lần, hay các bữa cơm từ thiện
chỉ giải quyết được phần ngọn mà không giải quyết được vấn đề cốt lõi là thay đổi
suy nghĩ để cho họ thấy nhận tiền từ thiện thường xuyên là xấu hổ, ăn mày sự
thương hại của xã hội không làm cho cuộc đời của họ thay đổi theo chiều hướng tốt
hơn mà ngược lại. Nên chăng chỉ giúp cho họ tìm việc làm phù hợp, ổn định chỗ ở,
và lo dự tính cho tương lai lâu dài để phải đứng trên đôi chân của họ đối với
những người có sức lao động.
Chỉ có văn hóa tri thức mới có thể làm thay đổi được
nhận thức của thế hệ trẻ. Các hoạt động từ thiện mọc lên như nấm mối sau mưa,
mang tiền của đến giúp bà con dân nghèo là điều đáng trân trọng nhưng vô hình
trung đã làm mờ nhạt hay nói đúng ra xóa hẳn trách nhiệm với dân của các cấp
lãnh đạo trực tiếp và gián tiếp. Họ không cần lo, không cần xót xa vì đã có các
đoàn thiện nguyện khắp nơi lo rồi. Họ không cần phải vạch kế hoạch hay chiến lược
vì đói kém đã có từ thiện lo.
Đừng cho người nghèo số tiền quá lớn để sống ỷ lại
mà không hề đòi hỏi lại bất cứ một trách nhiệm nào cho xã hội từ họ. Cả xã hội
cũng đừng biến những người nghèo và cơ nhỡ thành những người ăn mày thụ động chỉ
vì lòng trắc ẩn không đúng chỗ và không đúng cách. Và cũng đừng để cho các cấp
chính quyền quẳng hẳn gánh nặng lo cho dân nghèo sang những mạnh thường quân.
Trách nhiệm ấy là của cả xã hội chứ không phải riêng ai, và chỉ có lòng từ bi
thì không thể làm cho một dân tộc lớn lên được.
No comments:
Post a Comment