Bầu cử 2024 định hình
lại chính trị toàn cầu như thế nào?
BBC News Tiếng Việt
29
tháng 7 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cljy9yj3ge8o
2024
là năm bầu cử lớn nhất trong lịch sử thế giới và được cho là sẽ định hình tình
hình chính trị của thế giới.
Năm
nay, khoảng 50% dân số thế giới sẽ tham gia vào các cuộc bầu cử quốc gia.
2024
là năm bầu cử lớn nhất trong lịch sử thế giới
Các
cuộc bỏ phiếu diễn ra trong bối cảnh căng thẳng kinh tế và địa chính trị ngày
càng lớn, với cuộc chiến ở Ukraine, xung đột ở Trung Đông và căng thẳng thương
mại gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc - hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tại
một số quốc gia, có những lo ngại về sự bền vững của nền dân chủ khi các cuộc
thảo luận chính trị ngày càng bị phân cực hoặc bị bóp méo bởi thông tin sai lệch.
Nhiều
cuộc bầu cử trong năm nay sẽ không công bằng và dân chủ - hoặc kết quả chung cuộc
sẽ gây ra tranh cãi.
Đã
qua hơn nửa chặng đường của năm bầu cử lớn nhất lịch sử, dưới đây là một số chủ
đề phổ biến trong các báo cáo từ khắp thế giới của Reuters.
Chi
phí sinh hoạt
Từ
giá hành lá ở Indonesia đến hóa đơn nhiên liệu tăng cao ở châu Âu, giá thực phẩm,
năng lượng và các mặt hàng thiết yếu khác tăng vọt đã ảnh hưởng đến điều kiện sống
của các hộ gia đình trên khắp thế giới.
Các
chính quyền và lãnh đạo đương nhiệm đang phải trả giá cho điều này.
Các
cuộc thăm dò ý kiến cho thấy mối quan tâm về chi phí sinh hoạt là một yếu tố lớn
gây sụt giảm mức độ ủng hộ đối với đảng của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, sự
thất bại của các đảng chính lớn trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu tháng Sáu
và sự thua cuộc của đảng Bảo thủ cầm quyền ở Anh.
Tại
châu Phi, sự bất mãn về điều kiện sống và tình trạng thất nghiệp đã góp phần
khiến đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) mất đi đa số trong cuộc bầu cử ở Nam Phi.
Tình
trạng đói nghèo gia tăng cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả cuộc bầu cử tháng 12
ở Ghana để chọn người kế nhiệm Tổng thống Nana Akufo-Addo.
Cuộc
thăm dò trước cuộc bầu cử ở Mỹ cho thấy cử tri cũng không ấn tượng với nỗ lực cải
thiện đời sống của Tổng thống Joe Biden.
Nhiều
người Mỹ cảm thấy mức sống của họ đang giảm, mặc cho những thông tin nói rằng
kinh tế đang phát triển mạnh mẽ.
Một
ngoại lệ: Tại Mexico, đảng cầm quyền MORENA chiến thắng sau khi đưa ra nhiều
khoản trợ cấp cho những cử tri có thu nhập thấp.
Dù
các nhà hoạch định chính sách kinh tế cho biết có dấu hiệu cho thấy lạm phát
đang trở lại bình thường, họ cảnh báo rằng lạm phát vẫn chưa hoàn toàn được kiểm
soát và nhiều nền kinh tế vẫn còn mong manh.
“Một
số yếu tố gây rủi ro có thể khiến nền kinh tế toàn cầu đi chệch hướng,"
ông Agustin Carstens, giám đốc Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), từng cảnh
báo vào tháng Sáu.
·
Ông Lâm Hồng Sơn 34
năm kêu oan: 'Tôi chết thì con tôi sẽ đi đòi công lý'29 tháng 7 năm 2024
·
Xây mộ tiền tỷ, người
Việt vô địch về cúng tổ tiên28 tháng 7 năm 2024
·
Tổng Bí thư Nguyễn
Phú Trọng: 'sau Hồ Chí Minh, Trường Chinh, ngang Lê Duẩn'26 tháng 7 năm 2024
Chuyển
đổi xanh
Lửa
bốc lên từ các ống khói tại mỏ dầu Nahr Bin Umar, phía bắc thành phố Basra
(Iraq), ảnh chụp ngày 9/3/2020.
Do
chi phí sống là mối quan tâm hàng đầu của nhiều cử tri, hành động nhằm giải quyết
biến đổi khí hậu thường bị ngó lơ trong các chiến dịch tranh cử - ngay cả khi
nhiệt độ tăng cao kỷ lục và số người chết do nắng nóng cực độ tăng lên.
Mặc
dù các cuộc khảo sát chỉ ra rằng cử tri châu Âu vẫn ủng hộ những hành động đầy
tham tham vọng chống biến đổi khí hậu, các cuộc tranh luận tại châu lục này vẫn
tập trung vào chi phí được cho là ảnh hưởng đến sinh kế.
Các
nhóm vận động cho ngành nông nghiệp và các nhóm khác tăng cường kêu gọi nới lỏng
các chính sách trung hòa carbon.
Trong
các cuộc bầu cử tại châu Âu, những đảng phái xanh (ecologist Greens) đã đánh mất
phần lớn thành quả họ từng đạt được 5 năm trước.
Ở
Anh, Đảng Lao động đã bỏ rơi cam kết
đầu tư xanh (trị giá 28 tỷ Bảng) trước cuộc tổng tuyển cử ngày 4/7, nói rằng
Anh không thể chi trả số tiền này.
Trong
khi đó, Đảng Bảo thủ tự mô tả mình
là “ủng hộ tài xế” và chỉ trích những chính sách giảm tải lưu lượng lưu thông
và giảm phát thải.
Mỹ
có thể là quốc gia gặp khó khăn lớn nhất trong quá trình chuyển đổi xanh, khi
ông Donald Trump vận động ủng hộ các chính sách cho phép tiếp tục sử dụng nhiên
liệu hóa thạch.
Trong
trường hợp ông Trump đắc cử, chưa rõ các khoản trợ cấp xanh trong Đạo luật Giảm
lạm phát (IRA) của chính quyền ông Biden sẽ được giữ bao nhiêu phần trăm.
Xu
hướng chuyển dịch qua (cực) hữu?
Khủng
hoảng giá cả sinh hoạt đã dẫn đến làn sóng ủng hộ cho các phong trào cực hữu ở
các nước phương Tây với một loạt các chính sách phản đối nhập cư và chủ nghĩa
dân tộc, thường kèm theo các kế hoạch chi tiêu kinh tế chưa được tài trợ và các
diễn ngôn dân túy tấn công giới tinh hoa toàn cầu.
Hồi
tháng Ba, đảng Chega ở Bồ Đào Nha tăng gấp bốn lần số ghế trong quốc hội và trở
thành đảng phái lớn thứ ba ở nước này.
Ba
tháng sau, các đồng minh cực hữu và theo chủ nghĩa hoài nghi châu Âu
(eurosceptic) của Bồ Đào Nha trên khắp châu Âu đã chiến thắng trong cuộc bầu cử
Nghị viện châu Âu.
Tại
Pháp, Đảng Tập hợp Quốc gia (NR) của bà Marine Le Pen dù không đạt được đa số
mà họ khao khát trong cuộc bầu cử hồi tháng Bảy nhưng trở thành đảng lớn nhất
trong một quốc hội treo không
có đa số,
điều này hiện đang đe dọa đẩy nền kinh tế lớn thứ hai châu Âu vào tình trạng tê
liệt trong việc đưa ra và thực hiện các chính sách quan trọng.
Ảnh
chụp lãnh đạo Đảng Cải cách Nigel Farage sau khi ông giành được ghế đầu tiên
trong quốc hội, ngày 5/7/2024.
Cuộc
bầu cử ngày 29/9 ở Áo sẽ được theo dõi kỹ lưỡng. Các cuộc thăm dò cho thấy Đảng
Tự do cực hữu (FPO) vượt mặt các đối thủ sau khi dẫn đầu trong cuộc bầu cử Nghị
viện châu Âu.
Tại
Mỹ, nhập cư là một trong
những vấn đề ưu tiên hàng đầu của ông Donald Trump. Ông Trump từng
tuyên bố sẽ tiến hành trục xuất hàng loạt, chấm dứt quyền nhận quốc tịch theo
nơi sinh và mở rộng lệnh cấm nhập cảnh đối với người dân từ một số quốc gia nhất
định.
Ông
Mohit Kumar, nhà kinh tế trưởng của công ty đầu tư Jefferies, lưu ý rằng nhập
cư là chủ đề bầu cử quan trọng nhất ở những quốc gia phương Tây đang thiếu thốn
nhân công do sự già hóa dân số.
"Xét
về mặt kinh tế, chúng ta cần nhập cư, nhưng nhưng tình hình chính trị đang thay
đổi theo hướng chống lại nhập cư,” ông Kumar bình luận với Reuters.
Nợ
và các lời hứa chi tiêu trong kỳ bầu cử
Với
việc nền kinh tế toàn cầu đang trở nên khó khăn, nhiều chính trị gia đang hứa hẹn
chi tiêu lớn và giảm thuế để giành quyền lực - với nguy cơ làm gia tăng nợ toàn
cầu vốn đã ở mức kỷ lục sau các gói kích thích kinh tế khổng lồ trong giai đoạn
hậu đại dịch ở các nền kinh tế phát triển.
Công
ty xếp hạng tín dụng S&P Global từng cảnh báo rằng Mỹ, Pháp và các chính phủ
thuộc G7 khó có thể ngăn chặn sự gia tăng nợ công "trong giai đoạn hiện tại
của chu kỳ bầu cử của họ".
Tháng
6/2024, báo cáo thường niên của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đánh giá một
năm bầu cử như thế này khiến việc mở rộng tài khóa có rủi ro "đặc biệt
cao”, có thể gây khó khăn cho nỗ lực kiểm soát lạm phát.
Các
tổ chức giám sát ngân sách ở Anh và Pháp - hai quốc gia đang vật lộn với việc
cân bằng ngân sách – chỉ ra rằng có nhiều lời hứa chi tiêu không có nguồn tài
trợ hoặc được tính toán một cách không thực tế.
Ông
Trump đã cam kết sẽ giữ nguyên mức giảm thuế lớn của năm 2017 mà ông từng ký
khi còn tại vị.
Nhóm
chuyên gia kinh tế của ông Trump cũng đã thảo luận về một đợt giảm thuế nữa,
bên cạnh những gì đã được thực hiện trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông.
Trong
khi đó, ông Biden đề xuất tăng thuế đối với doanh nghiệp và người giàu, đồng thời
tuyên bố không tăng thuế đối với các hộ gia đình có thu nhập dưới 400.000
USD/năm, đồng thời hỗ trợ người Mỹ có thu nhập thấp và trung bình đang phải chi
trả chi phí chăm sóc trẻ em.
Hiện
tại, chính phủ Mỹ nợ công hơn 34.000 tỷ USD - mức nợ được cho là khiến nền kinh
tế thế giới mong manh hơn trước những cú sốc tài chính.
Quỹ
Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã lên tiếng kêu gọi các chính phủ giảm các khoản vay.
“Thật
không may, các kế hoạch tài khóa cho đến nay không có hiệu quả và có thể chệch
hướng hơn nữa do số lượng kỷ lục của các cuộc bầu cử trong năm nay," nhà
kinh tế trưởng của IMF, ông Pierre-Olivier Gourinchas, viết trong một blog gần
đây.
Quốc
phòng và an ninh
Các
kỹ thuật viên lắp rắp một bệ phóng tên lửa M270 tại một nhà máy tại thành phố
Arkansas (Mỹ), ảnh chụp ngày 27/2/2023.
Với
bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng, các vấn đề quốc phòng và an ninh đã
trở thành trọng tâm trong nhiều chiến dịch tranh cử trong năm nay – đặc biệt ở
những quốc gia gần các điểm nóng.
Tháng
2/2024, Phần Lan bầu ông Alexander Stubb làm tổng thống - người đã vận động cho
việc đưa quốc gia trước đây không liên kết này tham gia hoàn toàn vào NATO và
cho phép vận chuyển vũ khí hạt nhân qua lãnh thổ nước này.
Các
chính trị gia cầm quyền ở Lithuania đã chiến thắng cuộc bầu cử có bối cảnh bị
chi phối bởi sự lo lắng về Nga và những lời kêu gọi gia tăng chi tiêu quốc
phòng.
Cuộc
bầu cử tổng thống và Quốc hội Đài Loan ngày 13/1 tập trung vào các tranhluận về
cách tốt nhất để đối phó với Trung Quốc - quốc gia luôn coi Đài Loan này là
lãnh thổ của mình.
Đảng
Dân Tiến (DPP) cầm quyền đảm nhận nhiệm kỳ thứ ba khi ứng cử viên của họ tuyên
bố sẽ bảo vệ Đài Loan khỏi sự hăm dọa từ Trung Quốc, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu
đối thoại với Bắc Kinh.
Ở
Mỹ, sự tức giận của cử tri Dân chủ về hành động quân sự của Israel ở Gaza và việc
Biden tiếp tục ủng hộ Israel đã trở thành một điểm yếu lớn đối với ông.
Quan
điểm của người Mỹ về cuộc chiến này phân hóa theo đảng phái, với đa số các đảng
viên Đảng Cộng hòa ủng hộ Israel.
Trong
khi ông Biden bày tỏ sự ủng hộ vững chắc cho NATO, ông Trump nói rằng nếu ông
trở lại Nhà Trắng, Mỹ sẽ đánh giá lại một cách căn bản về mục đích hoạt động của
NATO.
Dù
không có cơ sở cụ thể, ông Trump cũng từng khẳng định sẽ chấm dứt xung đột ở
Ukraine trước cả thời điểm nhậm chức nếu ông thắng cử lần này.
Đáp
lại, ông Biden nói rằng ông Trump “chẳng biết mình đang nói cái quái gì”.
Nền
dân chủ lâm nguy?
Các
tổ chức giám sát ủng hộ dân chủ ước tính gần ba phần tư dân số thế giới đang sống
dưới chế độ độc tài.
Những
nhà quan sát và nhóm nhân quyền đã bày tỏ quan ngại về sự công bằng của các cuộc
bầu cử trong năm nay tại Bangladesh, Azerbaijan, Belarus, Campuchia, Iran và
Nga.
Các
cuộc bỏ phiếu tại Algeria và Uzbekistan cũng đối mặt với nghi ngờ tương tự.
Bước
lùi của chính quyền ông Modi trong cuộc bầu cử vừa rồi được một số nhà bình luận
ca ngợi là bằng chứng cho sự kiên cường của nền dân chủ ại Ấn Độ.
Nhiều
người thở phào nhẹ nhõm trước sự chuyển giao quyền lực ôn hòa ở Senegal hồi
tháng Ba, sau khi động thái của người đương nhiệm nhằm trì hoãn cuộc bỏ phiếu
đã kích động các cuộc biểu tình.
Tuy
nhiên, bài kiểm tra lớn nhất cho nền dân chủ trong năm nay có lẽ là ở
Washington.
Ông
Trump từ chối cam kết sẽ chấp nhận kết quả bầu cử hoặc loại trừ khả năng có thể
xảy ra bạo lực vào thời điểm bỏ phiếu ngày 5/11.
Ông
Trump đang chuẩn bị cho khả năng ông sẽ phản đối nếu ông thất bại..
"Chúng
ta nên lo lắng," ông Steven Levitsky, nhà khoa học và giáo sư chính trị tại
Đại học Harvard, nói tại một sự kiện của Viện nghiên cứu Brookings vào tháng
Sáu.
“Nền
dân chủ không thể tồn tại nếu một đảng trong hệ thống hai đảng không cam kết
tuân theo luật chơi dân chủ."
----------------------------------------
Tin
liên quan
·
Lo Trung Quốc lấn lướt,
Mỹ và Nhật Bản bàn ‘khả năng răn đe mở rộng’
28
tháng 7 năm 2024
·
Ông Nguyễn Phú Trọng
qua đời: 'Lò' có tiếp tục cháy?
25
tháng 7 năm 2024
·
Góc khuất của Hiệp định
Genève
21
tháng 7 năm 2024
·
Di sản Nguyễn Phú Trọng
từ góc nhìn báo chí quốc tế
21
tháng 7 năm 2024
·
Con trai El Chapo
giúp Mỹ bắt trùm ma túy khét tiếng 'El Mayo' như thế nào?
28
tháng 7 năm 2024
·
Thảm họa bom nguyên tử
qua hồi ức những người sống sót cuối cùng
28
tháng 7 năm 2024
No comments:
Post a Comment