Gabriel
de Arruda Castro / Ana Quintana, Daily Signal
Đặng
Khương chuyển ngữ, CTV Phía Trước
Posted on Jun 6, 2016
Có
vẻ như “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ 21” thực sự không có gì khác so với chủ nghĩa
xã hội trong quá khứ.
Thủ phủ Caracas hiện
nay có tỷ lệ giết người cao nhất trên thế giới, khoảng 120 người cho mỗi
100.000 cư dân vào năm 2015. Ảnh: Christian Lombardi/ZUMA Press/Newscom
Bi kịch hiện nay ở Venezuela, đỉnh điểm là tình trạng
thiếu thực phẩm, tội phạm tăng cao và sụp đổ năng lượng, là ví dụ mới nhất về
lý do tại sao nền kinh tế kế hoạch tập trung không hoạt động được, và nó cũng
không khác mấy so với chế độ độc tài.
Tại đất nước Nam Mỹ này, thậm chí các dịch vụ và sản
phẩm cơ bản nhất đang trở nên khó tiếp cận. Đó là hậu quả từ chủ nghĩa bè phái,
can thiệp [từ chính phủ], và chính sách kiểm soát giá cả. Chính phủ hiện chỉ
làm việc chỉ hai ngày trong một tuần nhằm giảm tầng suất bị cắt điện liên tục.
Tỷ lệ lạm phát tại đây hiện cao nhất trên thế giới: giới chuyên gia dự kiến lạm
phát sẽ ở mức 720% vào cuối năm 2016.
Vâng, bạn vẫn có thể đi ăn McDonalds tại Venezuela –
nhưng bạn phải sẵn sàng chi trả khoảng 130 USD cho một phần khoai tây chiên. Và
bạn sẽ phải tận hưởng phần khoai tây chiên mà không có một lon nước Coke vì tập
đoàn McDonalds đã ngưng sản xuất nước ngọt tại đây do thiếu đường.
Một điều khác cần chú ý là hậu quả bi thảm hơn của sự
ảo tưởng về ý thức hệ của Hugo Chavez và người kế nhiệm ông, Tổng thống Nicolás
Maduro, là sự mất mát về sinh mạng tại Venezuela.
Thủ phủ Caracas hiện nay có tỷ lệ giết người cao nhất
trên thế giới, khoảng 120 người cho mỗi 100.000 cư dân vào năm 2015. Điều này đồng
nghĩa với việc bạn có thể đi bộ trên đường phố tại thủ đô Kabul [Afghanistan]
mà vẫn an toàn hơn ở Caracas.
Các tình tiết này mang đếu nhiều hậu quả nghiêm trọng
đối với những thành phần cư dân nghèo. Trẻ em đang chết vì thiếu các loại thuốc
cơ bản, điện, và các thiết bị chức năng giúp trợ bé sơ sinh.
Bi thảm hơn, Tổng thống Maduro đã trả lời về vấn đề
này như một trò hề: “Tôi không tin rằng bất cứ nơi nào khác trên thế giới, ngoại
trừ ở Cuba, lại tồn tại một hệ thống y tế tốt hơn như tại Venezuela.”
Trong khi tin này bằng cách nào đó gây ngạc nhiên
cho những người tin tưởng vào chủ nghĩa xã hội, nhưng những bất ổn tại
Venezuela đã được dự đoán từ trước.
Người dân Venezuela
đang tihếu các loại thực phẩm thường nhật như đường sửa, bơ, bột, cà phê, v.v… Ảnh:
EPA/Miguel Gutierrez/Newscom
Nhìn vào chỉ số tự do kinh tế do Heritage Foundation
công bố, tình hình ở Venezuela bắt đầu xấu đi ngay sau khi Chávez lên nắm quyền
soát đất nước gần hai thập niên trước.
Trong thời gian đó, điểm số của Venezuela đã giảm
nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới, từ 59,8 xuống còn 33,7.
Maduro, người trở thành tổng thống sau khi Chávez qua đời năm 2013, đã đi xa
hơn trên con đường độc tài.
Cựu thị trưởng thủ phủ Caracas, Antonio Ledezma, và
lãnh đạo đối lập Leopoldo López, bị giam vào tù vì các lý do chính trị. Hiện
nay, Venezuela có số tù nhân chính trị nhiều hơn cả Cuba.
Mô hình kinh tế “Chavismo” không phải là điều gì đó
quá tinh tế. Venezuela sở hữu trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới, và nước này
cũng là một trong 10 nước xuất khẩu dầu hàng đầu. Mô hình “chủ nghĩa xã hội thế
kỷ 21” bao gồm chi tiêu số tiền này [từ việc bán dầu] với các chương trình xã hội
chủ nghĩa dân túy và không bền vững giữa lúc không tôn trọng quyền sở hữu và bỏ
qua cơ sở chính sách hạ tầng của đất nước.
Và bây giờ giá dầu thụt xuống thì Venezuela đã không
còn tiền để chi tiêu. Chế độ Maduro cũng đang mất dần sự ủng hộ của các nước
láng giềng lân cận.
Cho đến gần đây, Brazil và Argentina, có lẽ hai
trong số những quốc gia quan trọng nhất ở Nam Mỹ, đã bị chi phối bởi chủ nghĩa
xã hội vốn từng hỗ trợ Chavez và Maduro. Nhưng bây giờ cả Brazil lẫn Argentina
đều có các tân tổng thống mang tính thực dụng hơn.
Phe đối lập Venezuela vốn nắm quyền đa số trong Quốc
hội kể từ hồi năm ngoái, hiện đang thu thập chữ ký để kêu gọi trưng cầu dân ý
nhằm chấm dứt những ngày cuối cùng còn lại của chế độ Maduro.
Trong khi đó, Tổ chức các nước châu Mỹ (Organization
of American States – OAS) cũng sẽ tranh luận về khả năng lên tiếng về các điều
lệ dân chủ chống lại Venezuela, điều này có thể dẫn đến hệ quả trừng phạt
Venezuela vốn chưa từng xảy ra.
Tuy nhiên, có vẻ như Maduro sẽ gia tăng nỗ lực để củng
cố quyền lực. Ông nói với tổng thư ký thuộc tổ chức OAS rằng nên “áp dụng điều
lệ dân chủ bất cứ nơi nào nó phù hợp” và tuyên bố ông sẽ truy tố các nhà lãnh đạo
đối lập nếu họ yêu cầu sự can thiệp của OAS.
Mặc dù hiện vẫn chưa rõ khi nào (và như thế nào)
Venezuela sẽ thoát khỏi chính sách xã hội chủ nghĩa nhưng cuộc khủng hoảng hiện
nay có thể giúp tạo điều kiện để tái sinh nền tự do tại quốc gia này.
©
2007 – 2016 Bản tiếng Việt TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC – www.phiatruoc.info
No comments:
Post a Comment